• خانه
  • آرشیو
  • نویسندگان
پنج‌شنبه 9 تیر 1401
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی شهر برنامه ریزی و مدیریت شهر

دلایل عملی‌نشدن طرح جامع شهر تهران

نظر آنلاین توسط نظر آنلاین
چهارشنبه 25 اردیبهشت 1398
در برنامه ریزی و مدیریت شهر, شهر
A A
0

طرح جامع ترجمۀ مستقیم «Comprehensive Plan» است که در آن، «Plan» به «طرح» ترجمه شده که البته درست نیست و واژۀ «برنامه» باید به کار گرفته شود. این اشتباه در ترجمه که شاید نه از سر سهو بلکه به سبب درک اشتباه مفهوم این طرح‌ها صورت گرفته باشد، پرداختن به چنین طرح‌هایی را از آغاز به بیراهه برده است. زیرا تصور شده که فقط جنبۀ کالبدی شهرها در این طرح‌ها منظور است. با وجود این اشکالات و اشتباهات، طرح‌های جامع برای شهرهای ما فوایدی نیز داشته و دارند. برای نمونه می‌توان به سنت دیرینۀ مالکان شهری در ایران اشاره کرد؛ چنین بوده که مالک زمین شهری اختیار داشته که زمین خود را به هر کیفیتی تفکیک، طبقه‌بندی و ساختمان نماید و کاربری دلخواه خود را به آن اختصاص دهد. یکی از فواید طرح جامع این است که می‌تواند جلوی این سنت دیرینه را بگیرد و مانع انجام آن شود. این طرح‌ها همچنین می‌توانند از هرج‌ومرج در رشد و توسعۀ شهرها جلوگیری کنند و ضوابط قابل توجهی برای کنترل فعالیت‌ها و عملیات شهرسازی ایجاد کرده و زمین‌خواری را کنترل کنند.
اما عوامل و عناصری وجود دارند که سد راه تحقق طرح‌های جامع هستند و از آنجا كه این طرح‌ها با افق نگاه بلندمدت تعريف مي‌شوند، با تنگناهايي مواجه می‌شوند. تغيير در هنجارها و ارزش‌هاي اجتماعي ناشي از تغيير انسان و جامعه در گذر زمان، از اعتبار و اهميت طرح‌هاي جامع و اصولاً برنامه‌ريزي بلندمدت شهري مي‌كاهد. بنابراین و از آنجا که این طرح‌ها به صورت بلندمدت برنامه‌ریزی می‌شوند، تنها در صورتی که شهر به صورت آهسته رشد کند، قابل انجام هستند و در شهرهایی مانند تهران که سرعت تغییرات از حیث جمعیت و تحولات اقتصادی بالا است، چنین برنامه‌ای جوابگو نخواهد بود. از سوی دیگر، در طرح‌های جامع سیستم برنامه‌ریزی به صورت تفکیک مناطق بر حسب کاربری زمین، مقررات تراکم و استانداردهای شهرسازی و ساختمان استوار است و تجربه نشان داده که این نوع از تفکیک نه در غرب و نه در ایران پاسخ مناسبی نبوده است؛ به ویژه آنکه در ایران در استفاده از این روش‌ها و ابزارها علاوه بر برخی محدودیت‌ها و ناکارآمدی‌، عدم انطباق آنها با شرایط ایران و فقدان عزمی لازم برای بومی‌نمودن هم مزید بر علت است. عامل دیگری که مانع تحقق این طرح‌ها می‌شود، تأکید بیش‌ازحد بر تهیۀ طرح است و در قسمت اجرایی به آن چندان توجهی نمی‌شود. این مشکل البته منوط به طرح جامع نیست، بلکه چند عامل در زمینۀ اجرایی باعث مواجه‌شدن این برنامه‌ها با مشکل می‌شود از جمله آنکه به ضوابط و قوانین و مقررات مورد نیاز برای اجرایی‌شدن برنامه‌ها توجهی نمی‌شود و محدودیت‌های موجود در زمینۀ تشکیلات، سازمان و نهادهای لازم در نظر گرفته نمی‌شود و از سوی دیگر ضعف سیستم مدیریتی موجود نیز مزید بر علت می‌شود. علاوه بر این، نوع نگاه به این عرصه به صورت محصولی است و نه فرایندی. بدین معنا که برنامه‌ریزان شهری به برنامه نه به عنوان یک فرایند، که به نتیجۀ آن به عنوان محصولی آماده برای مصرف نگاه می‌کنند.
طرح‌های جامع شهری در حال حاضر یا در قفسه‌های دفاتر شهرسازی و یا تنها برای تزئین به دیوار این دفاتر نصب شده‌اند. شواری عالی معماری و شهرسازی در پژوهشی اقدام به دسته‌بندی مشکلات موجود در طرح‌های جامع و علل ناکارآمدی آنها در دو مرحلۀ «در زمان تهیه» و «در زمان اجرا» کرده است. سياست‌هاي كشوري و نفع اقتصادي و سياسي كشور یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین عوامل در عدم تحقق طرح‌های جامع است. همچنین، فقدان کارشناسان شهرساز و یا کمبود آنها از جمله ضعف‌هاییست که در زمان تهیۀ یک طرح دیده می‌شود. از طرف دیگر برنامه‌ریزان تنها به جنبه‌های کالبدی شهر دقت کرده و در حوزه‌های اقتصاد، جامعه‌شناسی و یا حتی رفتارشناسی ورود نمی‌کنند و حتی همان جنبه‌های کالبدی نیز تنها براساس نقشه‌ها و نمودارهای دو بعدی است و نه «فرا دوبعدی». علاوه بر این فقدان ارقام و اطلاعات لازم که طرح بر روی آنها استوار شود، از دیگر کمبودها در این زمینه است.

طرح جامع
اما در زمان اجرا، مشکلاتْ خود، به چند دسته تقسیم می‌شوند، یکی در زمینۀ نارسایی‌های اهداف و خواست‌های طرح است، از جمله آنکه طرح‌ها در برآورد جمعیت و نیازهای واقعی جمعیت ناتوان هستند یا اینکه در تدوین ضوابط و مقررات ضعف و نقص دارند. همچنین مردم به عنوان اصلی‌ترین ذی‌نفعان در طرح‌های جامع دیده نمی‌شوند و عدم مشارکت آنها و بی‌توجهی به نقششان در اجرای طرح‌ها یکی دیگر از نواقص این طرح‌ها است که به طور کل فراموش شده است. اما علاوه بر خود طرح و اهداف آن، محیط پیرامون و نارسایی‌های محیط نیز بر طرح اثرگذار است؛ سیاست‌های شهرنشینی و توزیع جمعیت مشخص نیست و طرح‌های ملی و منطقه‌ای فرادست برای طرح‌های جامع وجود ندارد، شهرها به صورت نامتوازن و ناهماهنگ توسعه پیدا می‌کنند، سازمان‌های مشخص و مسئول برای ادارۀ امور عمومی روستاها و مهاجرت شدید آنها به شهرها وجود ندارد و عواملی از این دست، از جمله مشکلات محیط پیرامون است که مانع تحقق طرح جامع می‌شود.

وجود ناهماهنگی و عدم ارتباط کافی بین ارگان‌ها که به صورت گسترده و در حوزه‌های متفاوتی در ایران دیده می‌شود، در حوزۀ موردنظر نیز وجود دارد؛ شهرداری در زمینۀ ایجاد هماهنگی بین سازمان‌های عهده‌دار ضعیف عمل می‌کند، دستگاه‌های دولتی نیز به طرح جامع اهمیتی نمی‌دهند و از ضوابط آن پیروی نمی‌کنند. مسائل مالی نیز همواره یکی از دلایل سازمان‌ها برای توجیه عمل‌نکردن به برنامه‌ها است. در این زمینه نیز شهرداری به دلیل نداشتن منابع درآمد مستمر و عدم تدوین تراز مالی برای طرح‌ها و همچنین تأکید دولت به شهرداری برای خودکفایی و نبود مکانیسم‌های لازم جهت برگشت منافع ناشی از اجرای طرح‌های جامع به شهرداری از جمله مشکالت مالی در این زمینه است.
همچنین شهرداری‌ها در جنبه‌های مختلف استخدامی، سازمانی و مدیریت نیز ضعیف عمل می‌کنند. کادر متخصص شهرسازی در کشور هم کم است و هم کم‌تجربه. از لحاظ حقوقی نیز مقررات مال‌الاجاره و و جود حق سرقفلی و نامشخص‌بودن میزان‌ آنها، باعث می‌شود که شهرداری مجبور به پرداخت غرامت زیاد برای گرفتن رضایت از مالک و مستأجر باشد. قانون مشخصی هم در خصوص کیفیت و طرز اجرای طرح‌ها وجود ندارد. از طرف دیگر مالکیت خصوصی گسترده در اراضی شهری و تفکیک ثبتی اراضی شهرها در گذشته، باعث می‌شود که شهرداری با خرده مالکین روبرو شده و بنابراین طرح‌های شهری با تأخیر مواجه شود. فقدان سیستم مناسب جهت توزیع عادلانۀ منافع و هزینه‌های طرح‌های جامع و وجود ضوابط و مقررات متفاوت و متناقض در خصوص باغات و اراضی کشاورزی شهرها نیز از جمله دیگر موانع قانونی و حقوقی برای تحقق‌پذیری طرح‌های جامع هستند.
بنابراین مجموعه‌ای از عوامل درونی و بیرونی، در هنگام تهیه و اجرا وجود دارند که مانع تحقق طرح‌های توسعه در شهرهای ما می‌شوند. این موانع در دسته‌های متفاوتی از جمله تنگناهای محیط‌ پیرامونی، نارسایی‌های مدیریتی و منابع انسانی، عدم هماهنگی ارگان‌ها با یکدیگر و تنگناها و نارسایی‌های حقوقی و قانونی دسته‌بندی می‌شوند. طبعاً از میان برداشتن این موانع به یک باره امکان‌پذیر نخواهد بود. اما موارد بسیاری را می‌توان با استفاده از مشارکت‌های گروه‌های ذی‌نفع و ذی‌نفوذ برطرف کرد تا طرح‌های شهری به تحقق بیشتری دست یابند.

بیشتر بخوانید

احیای فرهنگی هویتی بافت پیرامون حرم رضوی، چالش ها و راهکارها

نقش نهاد در پایش طرح های توسعه شهری

برچسب ها: طرح جامععدم هماهنگینارسایی مدیریتی
نوشته قبلی

شهروندزدایی یا جوانگرایی؟

نوشته‌ی بعدی

روز جهانی موزه و میراث فرهنگی به کام چه کسانی است؟

نظر آنلاین

نظر آنلاین

مطالب مرتبط - Related Post

احیای فرهنگی - هویتی بافت پیرامون حرم رضوی، چالش ها و راهکارها

احیای فرهنگی هویتی بافت پیرامون حرم رضوی، چالش ها و راهکارها

سه‌شنبه 7 تیر 1401
نقش نهاد راهبری و پایش طرح‌های توسعه در مدیریت شهری

نقش نهاد در پایش طرح های توسعه شهری

دوشنبه 30 خرداد 1401

کاستی نظریه نحو فضا در ارتباط با مولفه‌های محیطی

رویکرد های موازی در رشته شهرسازی

بهره برداری های شتابناک در پروژه های شهری

فساد در مدیریت شهری

نوشته‌ی بعدی
روز جهانی موزه و میراث فرهنگی به کام چه کسانی است؟

روز جهانی موزه و میراث فرهنگی به کام چه کسانی است؟

تهران، شهر زنان نیست

تهران، شهر زنان نیست

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب برگزیده

  • بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • مدرن چيست؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • رنگ های نمادین در هنر ایران

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • سکه های هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0

مطالب برتر

  • در جریان
  • دیدگاه‌ها
  • آخرین
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

یکشنبه 2 اسفند 1388
مدرن چيست؟

مدرن چيست؟

دوشنبه 13 مهر 1388
عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

دوشنبه 1 بهمن 1397
رنگ های نمادین در هنر ایران

رنگ های نمادین در هنر ایران

یکشنبه 11 خرداد 1399
نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

6
زاینده‌رود؛ از تکوین تا تخریب تمدن

زاینده‌رود؛ از تکوین تا تخریب تمدن

3
زنان نامرئی و منظر شهری

زنان نامرئی و منظر شهری

2
تقلید بدون ¬حجت در سیمای شهری

تقلید بدون ­حجت در سیمای شهری

2
درخت خشکیده تحویل دهید و اثر هنری تحویل بگیرید!

درخت خشکیده تحویل دهید و اثر هنری تحویل بگیرید!

پنج‌شنبه 9 تیر 1401
احیای فرهنگی - هویتی بافت پیرامون حرم رضوی، چالش ها و راهکارها

احیای فرهنگی هویتی بافت پیرامون حرم رضوی، چالش ها و راهکارها

سه‌شنبه 7 تیر 1401
قرائت منظر شهری

قرائت منظر شهری

یکشنبه 5 تیر 1401
با رخم متروپل بر منظر شهری آبادان چه باید کرد؟

با زخم متروپل بر منظر شهری آبادان چه باید کرد؟

چهارشنبه 1 تیر 1401

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم