• خانه
  • آرشیو
  • نویسندگان
دوشنبه 2 خرداد 1401
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی هنر مدرنیته و هنر مدرن

تفسیر، انتقام عقل از هنر

محمدرضا فروزنده توسط محمدرضا فروزنده
پنج‌شنبه 4 دی 1399
در مدرنیته و هنر مدرن, هنر
A A
0

عایدۀ سخن ‌گویی معماری چیست و آیا یک اثر معماری باید معادل یک گزارۀ کلامی-مفهومی باشد؟

تنها افراد سطحی از روی ظاهر قضاوت نمی ‌کنند. راز جهان جنبۀ مرئی آن است نه جنبۀ نامرئی‌ آن (اسکار وایلد).

 در یک نامه در توصیف آرامگاه خیام اثر هوشنگ سیحون آمده که تعداد 10 ستون دارد و از آن جایی که عدد 10 اولین عدد دو رقمی ریاضی و پایۀ اصلی اعداد است، ایشان این 10 ستون را به عنوان نمادی از دانش ریاضی خیام در طراحی این آرامگاه به کار برده است. این مثال یکی از صدها نمونۀ آثار معماری است که در طول تاریخ چه در ایران و چه در فرنگ، معماران آن تلاش داشته ‌اند از خلال آثارشان چیزی بگویند؛ جریانی که در ایران از پهلوی دوم با حضور معمارانی چون هوشنگ سیحون، مهدی فروغی، کامران دیبا و … پر رنگ تر شد و معماران سرشناس این دوره چون فرهاد احمدی، مهرداد ایرونیان و … سکان آن را به دست گرفتند. حال پرسش این است که منشأ این رویکرد طراحانه از کجاست؟ فقدان چه عنصری احساس شده است که نه تنها معماران که بسیاری از هنرمندان در هر مدیوم هنری تلاش می‌کنند تا گزاره ‌ای خبری، فلسفی، انتقادی و … را بدیل آثارشان جا بزنند؟ به زعم نگارنده، در این رویکرد، لغزشی اساسی در نگاه به هنر و ماهیت مدیوم هنری رخ می ‌دهد که سابقه ‌ای دیرینه دارد و به ظهور گفتمان پرمناقشۀ تفکیک اثر هنری به دو جزء «فرم» و «محتوا» باز می گردد.

بیشتر بخوانید

بحران های سرزمینی از دیدگاه منظر

نسبت مینیاتور معماری و واقعیت

سوزان سانتاگ، منتقد، نویسنده و فیلسوف آمریکایی، در این باره می ‌نویسد: «هیچ ‌یک از ما قادر به بازیابی معصومیت هنری نیستیم که پیش از هر گونه نظریه وجود داشت و در چارچوب آن نیازی نبود که هنر خود را توجیه کند، زمانی که کسی از خود نمی ‌پرسید یک اثر چه می ‌گوید، چرا که می ‌دانست (یا فکر می ‌کرد که می ‌داند) که اثر چه می‌ کند». سانتاگ، علت عدم توفیق در بازیابی این معصومیت (این‌ همانی فرم و محتوا) را «تفسیر» می ‌داند. البته بدیهی است و سانتاگ خود نیز متذکر می ‌شود که مقصود او تفسیر به معنای گسترده آن، آن طور که نیچه می‌ گوید: «هیچ واقعیتی در کار نیست و هر آن چه هست، تفسیر است»؛ نیست. منظور او، نوعی کنش ذهنی آگاهانه است که نمایشگر رمزگانی خاص و قواعدی خاص برای تفسیر است. به طوری که به ازای مواجهه با هر اثر هنری، عناصر الف، ب، و ت دستچین شوند و فرد مفسر آن‌ ها را در دستگاه ترجمه پرتاب کند و به ما بگوید: «نگاه کن، الف همان د است و ب همان ز». دقیقاً اتفاقی که در این‌ گونه نگاه به آثار معماری رخ می ‌دهد. مهرداد ایروانیان در مصاحبۀ اخیرش در رابطه با سرحدات معماری وضوحا به این نکته اشاره می‌ کند که آثار من به مترجم نیاز دارد تا مخاطب آن ها را درک کند.

سانتاگ در ادامه به منشأ این تفسیر لجام ‌گسیخته به جای مواجهۀ حسی با اثر هنری اشاره می‌ کند. تفسیر، نخستین بار در فرهنگ اواخر کلاسیک باستان ظاهر شد، زمانی که قدرت و باورپذیری اسطوره به واسطۀ دیدگاه واقع‌ گرایانه نسبت به جهان که روشنگری علمی آن را پدید آورده بود شکسته شد. متون باستانی دیگر در همان شکل خالص خود پذیرفتی نمی‌ نمودند. سپس تفسیر برای برقراری آشتی میان متون باستانی و اقتضائات «مدرن» فراخوانده شد. اما ایراد این تفسیر چیست؟ لغزشی اجتناب ناپذیر که از پس آن ظهور می‌ک ند و سانتاگ نیز آن ‌را هنر ستیز و سرکوبگر می ‌نامد.

تفسیر، انتقام عقل از هنر
تصویر 1: جانسن وکس؛ اثر فرانک لوید رایت. به گفتۀ رایت، او در تلاش بود تا «کلیسای کار» طراحی کند. استعاره ‌ای توأمان حسانی. اثر معماری سخن نمی ‌گوید. انسان را از حس فضایی و زیبایی ‌شناختی سیراب می‌ کند. می‌ خواهید حرف بزنید کتاب بنویسید.

اساسی ترین غقلتی که با غلبۀ تفسیر در مواجهۀ هنر اتفاق می ‌افتد، ماهیت مدیوم هنری و خصوصاً حسانیت آن است. اکنون می‌توان این مقوله را در پارادایم معماری دنبال کرد. معماری فارغ از این‌که لزوماً باید تکافوی التزامات عملکری، سازه ‌ای، تأسیساتی و … را کند، زبانش فضا است و حسانیتی مجسم. اولین تهاجمی که عمل تفسیر به پارادایم معماری می‌کند پس زدن همین حسانیت است. اگر فردی به عنوان معمار درصدد است تا اندامی فضایی خلق کند، پالت و ابزارش مشخص است. احساس نور، سایه، گشایش، خفگی (نه محصوریت که انتزاع است و ماحصل تفسیر)، پرواز و هر تجربۀ حسانی و «استعاری» که پیش از او و در پیکرۀ تاریخی مجسم گردیده است و حس منبعث از مواجهۀ جامعه آن دچار دگرگونی شده است و تؤامان باید به این پویایی واقف باشد. غلبۀ تفکر تفسیری، حذف تمامی این حس‌ ها در بدترین حالت و تنزل آن در مقام الویتی است در بهترین حالت. بنابراین اگر معماری تردید دارد که چه تعداد ستون برای این آتریوم فضایی مطلوب است، بهتر است از خود بپرسد: ماهیت این فضا چیست؟ آیا حسی که جستجو می‌کنم، تعلیق است یا آسودگی؟ چه تعداد ستونی حس مورد نظر مرا با توجه به تاریخ تجربۀ فضایی یک فرهنگ امکان پذیر می‌کند؟ آیا منطق سازه ای دارد؟ ابتکار سازه ای چطور؟ و هزاران سؤالی که آخرین آن «معنای» تعداد ستونی است که توسط ریسمانی (ارجاعی) پاره به مقصود (مدلول) مورد نظر او وابسته است و کاربر را نیازمند یک مترجم می‌کند. هنر، در قامت عامل «کاتارسیس» ارسطویی شامۀ مخاطب آن را تیز می ‌کند و جوانب دیگر از هستی را که پیش از آن حس نمی ‌شد را عرضه می ‌دارد نه آن که مانیفستی کلامی ارائه دهد که در بهترین حالت به ساعت نکشیده و بدون هیچ پس‌ ماندی در ادراک مخاطب محو شود و در بدترین و محتمل‌ ترین حالت، ابدا تصادمی با ادراک مخاطب ندارد. به راستی چند نفر از سال 1342 (سال ساخت آرامگاه خیام)، هنگام مواجهه با آرامگاه خیام، ستون های آن را شمرده اند؟

برچسب ها: فرممحتواهنر
نوشته قبلی

شفافیت طرح تفصیلی و نظارت همگانی

نوشته‌ی بعدی

بازاریابی هوشمندانه مقصد واژه ای نا آشنا در صنعت گردشگری ایران

محمدرضا فروزنده

محمدرضا فروزنده

پژوهشگر دکتری معماری منظر دانشگاه تهران

مطالب مرتبط - Related Post

بحران های سرزمینی از دیدگاه منظر

بحران های سرزمینی از دیدگاه منظر

یکشنبه 25 اردیبهشت 1401
نسبت مینیاتور معماری و واقعیت

نسبت مینیاتور معماری و واقعیت

شنبه 10 مهر 1400

نبرد عقل و جهل

المان های مفهومی شهر و پرسه زنی خلاق

مبانی نظری فلسفی، چشم اسفندیار پژوهش هنر در ایران

مجسمه میدان حر تهران در ابهر!

نوشته‌ی بعدی
بازاریابی هوشمندانه مقصد واژه ای نا آشنا در صنعت گردشگری ایران

بازاریابی هوشمندانه مقصد واژه ای نا آشنا در صنعت گردشگری ایران

پیش بینی تاثیرات بلند مدت مجازی شدن آموزش بر شهر

پیش بینی تاثیرات بلند مدت مجازی شدن آموزش بر شهر

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب برگزیده

  • بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • مدرن چيست؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • رنگ های نمادین در هنر ایران

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • سکه های هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0

مطالب برتر

  • در جریان
  • دیدگاه‌ها
  • آخرین
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

یکشنبه 2 اسفند 1388
مدرن چيست؟

مدرن چيست؟

دوشنبه 13 مهر 1388
عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

دوشنبه 1 بهمن 1397
رنگ های نمادین در هنر ایران

رنگ های نمادین در هنر ایران

یکشنبه 11 خرداد 1399
نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

6
تقلید بدون ¬حجت در سیمای شهری

تقلید بدون ­حجت در سیمای شهری

2
گردشگری، سفری مقدس

گردشگری، سفری مقدس

2
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

2
احیای تکنوکرات قنوات و زوال ارزش های معنایی منظر شهری تهران

احیای تکنوکرات قنوات

شنبه 31 اردیبهشت 1401
چرا ما کارناوال نداریم؟!

چرا ما کارناوال نداریم؟!

جمعه 30 اردیبهشت 1401
جایگاه نظام بهره برداری در طرح های معماری و شهرسازی

جایگاه نظام بهره برداری در پروژه های شهری

پنج‌شنبه 29 اردیبهشت 1401
تحلیلی بر ساخت شهرهای جدید به منظورحل صورت مساله بحران مسکن

تحلیلی بر ساخت شهرهای جدید به منظور حل صورت مساله بحران مسکن

چهارشنبه 28 اردیبهشت 1401

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم