پایگاه تحلیلی - خبری نظرآنلاین

رسانه راهبردی - انتقادی پژوهشکده نظر

  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
منو
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
  • دوشنبه 3 مهر 1402 18:53
جستجو
Close this search box.
صفحه اصلی شهر

عرصه بنای معماری یا نمای بنای معماری؟

مریم اسماعیل‌دخت نویسنده: مریم اسماعیل‌دخت
چهارشنبه 9 تیر 1400
در شهر, مبانی شهر
A A
0

در فضاهای عمومی شهری، عرصه بنای معماری به مثابه فضای شهری مهم تر است یا نمای معماری به مثابه کالبد؟

“خانه یی نو ساخت روزی نو مُرید / پیر آمد خانه او را بدید

بیشتر بخوانید - Read More

مدیر پروژه سفر به هرمزگان در گفت و گو با روزنامه صبح ساحل: اقتصاد محلی دریاپایه بسیار کمرنگ شده است

در نشست شهرسازی روی آب مطرح شد؛ مشهودی: اساس طرح جامع شهرهای ایران روی آب بنا شده است/ منصوری: باید روی چند مساله کلیدی تهران تمرکز کنیم/ خسروی پور: اگر اجازه می‌دادند همین طرح جامع اجرایی شود امروز وضع بهتری داشتیم

گفت شیخ آن نو مرید خویش را / امتحان کرد آن نکو اندیش را

روزن از بهر چه کردی ای رفیق؟ / گفت : تا نور اندر آید زین طریق

گفت آن فرع است، این باید نیاز / تا از این ره بشنوی بانگ نماز …”

در شهرهای سنتی ایران، برای ساخت یک بنا، معمولا معمار یا استاد کار با کارفرما به طور مستقیم در ارتباط بود و با توجه به نیازهای اقلیمی و معماری، طراحی و اجرای بنای مورد نظر در زمین و بستر مربوطه انجام می شد. مصالح معمولا از آجر، سنگ، چوب و کاهگل تشکیل می شد و عرصه بیرونی بنای ساخته شده، با توجه به شرایط زمینه، به نفع فضای عمومی محلی یا شهری شکل می گرفت. به عنوان مثال سایه اندازی گذر، پیرنشین عرصه ورودی، گشادگی فضای مرکز محله و… (تصویر 1)

عرصه بنای معماری یا نمای بنای معماری؟
تصویر 1:  توده معماری در کنار فضای شهری در تهران قدیم. منبع: قاجاریه، یادداشتی از فاطمیه قاضیها

با ورود اتومبیل به شهرها و ارجحیت زندگی سواره به پیاده، نقش فضای عمومیِ مردمی در عرصه بناهای معماری به نفع اتومبیل کمرنگ شد. نیاز به تعریض خیابان و کاشت درخت به منظور سایه اندازی و انتقال جریان آبهای سطحی و… عرصه فضای عمومی شهری در خدمت زندگی پیاده را در اختیار زندگی سواره قرار داد و خیابان دیگر گذری در خدمت محله و فضای عمومی شهری پیاده نبود.

رفته رفته آیین نامه هایی مرتبط با ضوابط طراحی نما به عنوان حق عمومی مردم و جلوگیری از آشفتگی در بدنه خیابان، نظیر آیین نامه پیش آمدگی معابر (1318) شکل گرفت. طرح های تفصیلی ادامه راه آیین نامه ها و در حال تحمیل ضوابط طراحی استاندارد شده، ناخودآگاه و خودرو، فضاهای عمومی شهری به عنوان فضایی منتج از عرصه کالبدی را شکل دادند. (تصویر 2)

عرصه بنای معماری یا نمای بنای معماری؟
تصویر 2: اهمیت به توده و کالبد و به حاشیه رانده شدن عرصه معماری به مثابه فضای شهری در شهرهای جدید. منبع: پایگاه خبری وزرات راه و شهرسازی

در سال 1393 کمیته های نما با هدف دوری از شلختگی نمای ساختمان های شهر و پیروی از یک خط سیر اصولی شکل گرفت. هر کمیته پنج عضو صاحب رای شامل «معاون معماری و شهرسازی منطقه» به عنوان رئیس، «یک استاد معمار»، «یک استاد شهرسازی»، یک عضو «جامعه مهندسین مشاور» به عنوان فردی که بر قوانین و اجرا مسلط است، و یک نماینده از اداره کل راه و ساختمان دارد و یک عضو ناظر در کمیته های مناطق، نماینده کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران است.

در اسفندماه 1399 دستورالعمل نحوه تشکیل و مدیریت کمیته های ساماندهی منظر شهری، پیروی مصوبه شورایعالی شهرسازی و معماری ایران در خصوص ضوابط و مقررات ارتقاء کیفی سیما و منظر شهری به شهرداری ها ابلاغ شد. در ماده دوم این دستورالعمل، حفظ و تقویت هویت بومی و ملی در نماهای ساختمانی و منظر شهری، کنترل نمای ساختمان های در حال احداث، جلوگیری از اغتشاشات بصری، مدیریت هماهنگی در حوزه نمای ساختمانی در راستای نظم دهی به منظر شهر!!! از جمله اهداف این دستورالعمل عنوان شده است.

در ماده سوم سازوکار تشکیل کمیته های منظر شهری! و وظایف آن ها، اعضای علمی کمیته شامل «یک نفر کارشناس ارشد یا دکتری شهرسازی (ترجیحا مدرس دانشگاه) و یک نفر کارشناس ارشد یا دکتری معماری (ترجیحا مدرس دانشگاه)» عنوان شده است.

با این اوصاف کمیته طراحی نما با کمیته ساماندهی منظرشهری چه تفاوتی دارد؟ آیا از عرصه هر بنای معماری اعم از کم اهمیت یا شاخص در راستای بهبود فضاهای شهری و ارتقا منظرشهری استفاده شده است؟ آیا اهداف این دو کمیته تفاوتی دارد؟ آیا ساماندهی منظرشهری مشروط به ساماندهی نماست؟ شاید اگر تعریف درستی از منظر شهری در دستور کار قرار می گرفت، دستورالعمل های تکراری با عناوین مختلف، توجه به حق عمومی مردم نسبت به شهر و فضاهای عمومی شهری را از انحصار کالبد و نما خارج می نمود و عرصه بنای معماری به عنوان فضای عمومی شهری در راستای ارتقا منظر شهری مورد استفاده قرار می گرفت.

ضعف در تعاریف، منجر به ضعف در دستورالعمل ها شده و انحصاری کردن مدیریت شهری در قالب کالبد، نه تنها بحران در فضاهای عمومی شهری را بهبود نمی بخشد، بلکه هزینه زیاد مادی و معنوی را بار خاطر مردم و شهرداری ها می کند. شایسته سالاری در حوزه مدیریت شهری و توجه به تخصصی شدن علوم، یکی از راه های پیوند میان حرفه و دانش و تحقق اهداف شهرداری هاست.

معماری منظر به مثابه هنر و دانشی است که توجه خود را به «طراحی فضاهای بیرونی توده های ساختمانی» معطوف می دارد و سالانه در بخش تحصیلات تکمیلی دانشگاه های سطح 1 کشور حدود 100 معمار منظر فارغ التحصیل می شوند. انحصاری کردن مدیریت شهری به تخصص هایی نظیر معماری به نفع توده و شهرسازی به نفع مقیاس های کلان و عدم شناخت کافی مدیران و مشاوران نسبت به رشته های تخصصی نظیر معماری منظر، سطح کیفی دستورالعمل ها و ضوابط طراحی در حوزه شهر را از وجوه تخصصی شکل گیری فضای شهری به نفع فضا و نه نما دور می کند.

برچسب ها: عرصه بنای معماریفضای شهرینمای معماری
نوشته قبلی

رئیس جمهور منتخب مردم چگونه می تواند از غفلت تاریخی «توسعه دریا محور» عبور کند؟

نوشته بعدی

لزوم تسریع در تدوین ضوابط ساخت و ساز روستایی

مریم اسماعیل‌دخت

مریم اسماعیل‌دخت

دکترای تخصصی معماری منظر دانشگاه تهران

مطالب مرتبط - Related Post

مدیر پروژه سفر به هرمزگان در گفت و گو با روزنامه صبح ساحل: اقتصاد محلی دریاپایه بسیار کمرنگ شده است

مدیر پروژه سفر به هرمزگان در گفت و گو با روزنامه صبح ساحل: اقتصاد محلی دریاپایه بسیار کمرنگ شده است

شنبه 18 شهریور 1402
در نشست شهرسازی روی آب مطرح شد؛ مشهودی: اساس طرح جامع شهرهای ایران روی آب بنا شده است/ منصوری: باید روی چند مساله کلیدی تهران تمرکز کنیم/ خسروی پور: اگر اجازه می‌دادند همین طرح جامع اجرایی شود امروز وضع بهتری داشتیم

در نشست شهرسازی روی آب مطرح شد؛ مشهودی: اساس طرح جامع شهرهای ایران روی آب بنا شده است/ منصوری: باید روی چند مساله کلیدی تهران تمرکز کنیم/ خسروی پور: اگر اجازه می‌دادند همین طرح جامع اجرایی شود امروز وضع بهتری داشتیم

پنج‌شنبه 9 شهریور 1402

واکنش به زمزمه جابجایی بازار تهران/ سید امیر منصوری: جراحی قلب تهران یک ضرورت خطرناک است

واکاوی علل به سرانجام نرسیدن وعده ساخت 4 میلیون مسکن در گفت و گوی بازار نیوز با سید امیر منصوری؛

نشست تخصصی «شهرسازی روی آب» 1 شهریور برگزار می شود

بهترین زمان سفر به چابهار در ماه های مختلف بر اساس پژوهش محققان

نوشته بعدی
لزوم تسریع در تدوین ضوابط ساخت و ساز روستایی

لزوم تسریع در تدوین ضوابط ساخت و ساز روستایی

شهروندزُدایی و طَردشدگی فضایی

شهروندزدایی و طردشدگی فضایی

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *