• آرشیو
  • نویسندگان
دوشنبه 10 بهمن 1401
نظرآنلاین
پایگاه خبری - تحلیلی پژوهشکده نظر
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی منظر منظر طبیعی

قانون منابع طبیعی، مانع زندگی و آمایش طبیعی در ایران

محسن اکبرزاده نویسنده: محسن اکبرزاده
شنبه 27 شهریور 1400
در منظر طبیعی, منظر
A A
0

قانون منابع طبیعی دقیقاً چه کمکی به زندگی مردم ایران کرده است؟ این قانون که ترجمه ای است از کشمکش های بین فئودال ها و سلاطین مشروطه اروپایی و به نحوی بدل از احکام شرعی انفال در قامت قوانین دولت مدرن شده است چه تمایزی با ویژگی های انفال و مساله زمین موات و جز آن دارد؟ خبرهای متوالی درباره تجاوز به منابع طبیعی در این باره چه چیزی به ما می گویند؟ خط محدوده شهری چه نقشی در این میان بازی می کند؟

ایران سرزمین خشک و ناپایدار است. اکثریت حوزه های زیستی آن از کلان و خرد فاقد رودی جاری و چهارفصل اند و از طریق جویباره های موقت، چاه ها و چشمه ها تامین آبی می شوند. این منابع نیز تحت تاثیر زلزله ها دگرگون شده و یا بنا به مصرف سالیان دراز، از مزیت بهره برداری تهی می شوند. چنین است که تقریباً در تمام ولایات ایران، ویرانه هایی نسبتاً سالم یافت می شوند از دیاری که هنوز نسبتا آبادانی کالبدی دارد اما اهلش آن را واگذارده اند و به سامان دیگری کوچ کرده اند.

این خرابه ها به ما چه می گویند؟ اشتراک اسامی خاص بسیاری از آبادی ها در پراکندگی جغرافیا به ما چه می گوید؟ سویه های زبانی که در مرزهای قومیتی پیش رفته اند و در یک عرصه ترک و گیلک و کرد و لر را همسایه کرده است، آیا جز این است که راز بقا در فلات ایران جابجایی های منعطفانه در انطباق با تغییرات اقلیمی و دسترسی به آب و گاه امنیت و یا رونق تجاری بوده است؟ این مساله همان آمایش طبیعی است که سنت زیست دیرینه ایرانی را در این سرزمین خشک فراهم ساخته است.

 این قاعده طبیعی تا شکل گیری دولت مدرن در ایران وجود داشت و ردپای آن تقریباً تا انتهای دولت پهلوی نیز به وضوح دیده می شود. اما با شکل گیری قاعده طرح های جامع و بعد تفصیلی شهری، و تعیین خط محدوده شهری برای کلان شهر های ایران، برای اولین بار خطی شکل گرفت، که این سو و آن سوی آن تفاوت زیادی روی زمین خدا ایجاد می کرد. درون محدوده یعنی تعهد دولت و بلدیه برای تامین تقریباً همه چیز و بیرون آن یعنی واسپردگی به امان خدا.

کاش وضعیت به همین نحو باقی می ماند. با تسلط بیشتر قانون خاصه پس از انقلاب، بیرون این خط دیگر فاقد آن رها شدگی و آزادی بود، و هرگونه دخل و تصرف در تمامی اراضی کشور، معنایش تخلف از قانون بود. در این صورت بندی جدید شما باید سر جای خود باقی بمانید و هرچقدر شرایط نامیمون و سخت باشد، به سبب ارزش زمین به رسمیت شناخته شده از سمت دولت، بدون فروش و خرید یک قطعه رسمی، جابجایی در حکم بی خانمانی تلقی خواهد شد.

 

قانون منابع طبیعی، مانع زندگی و آمایش طبیعی در ایران

بدیهی است با توجه به ارزش بالای مسکن در ایران، برخی خانواده ها تا مرز تهدید جانی نیز حاضر به کوچ از کاشانه خود نبوده و محرومیت را به عنوان یک گزینه جدی انتخاب می کنند. تشنگی در سیستان و بلوچستان، خاکی که در ریه خوزستانی ها فرو می رود و نزاع کشاورزان اصفهانی با کاشی سازان یزدی، بر سر آن است که نمی توانند زمین را در سودای آب رها کنند و به جای دیگری بروند. قطعا برای کشاورز اصفهانی زراعت در جلگه های وسیع و آبرفتی خوزستان امری مطلوب تر است.

بیشتر بخوانید - Read More

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

باغ کوهنوردی

صنایع فولاد متمرکز در اصفهان اگر در حاشیه خلیج فارس قرار بگیرند منطقی تر به نظر می رسد و یک خانواده سیستانی حتما حاشیه البرز از رفاه و امنیت بیشتری برخوردار است، اما بی خانمانی و هزینه بالای تامین زمین و مجوز، امری است که همه را فلج کرده تا همه بر سر یک سفره وسیع، گرسنه و محروم باقی بمانند.

اما! اگر استفاده از اراضی منابع ملی آزاد شود آیا توسط ثروت مندان و صاحب نفوذان بلعیده نخواهد شد؟ اولاً که دهک های برخوردار در حال حاضر نیز با خم کردن و شکستن قانون، تنها بهره برداران منابع طبیعی هستند. ویلاهای غیرمجاز مساله ای است که بدون استثناء در تمامی اقالیم و استان های ایران مشاهده می شود. چه آنکه این اراضی آنقدر وسیع است که کسی توان بلعیدن آن را ندارد و دیگر آنکه کافی است طبق شرع مقدس اسلام شرط مالکیت را آبادانی و بهره برداری قرار دهیم و با مانع تراشی و جلوگیری، امکان استفاده از همین قانون زمین های موات را در عمل از مردم سلب نکنیم.

چه بهتر آنکه با طرح های آماده سازی اراضی در حاشیه شهرها، اجازه رشد طبیعی مسکن خود اتکا را به رسمیت بشناسیم. هرچه باشد در قانون اساسی دولت مسئول تامین مسکن برای همه مردم است و نه تامین آب و برق و گاز و تلفن. خانه ای که با برق خورشیدی و اتصالات بی تی اس، و مخزن آبی با شارژ هفتگی می تواند خود را شر خط محدوده شهری رها کند، تنها راهکار تداوم آمایش طبیعی در فلات ایران است.

اما خط محدوده شهری که ابزاری شده است برای تنظیم نسبت میان عرضه و تقاضای زمین و تراکم، در حال حاضر چقدر موفق عمل کرده است؟ آیا این نسبت به نفع زندگی مردم تنظیم شده و یا صاحبان رانت احتکار تراکم را مدام ثروت مند تر کرده است؟ ادعاهای ترجمه ای اثبات نشده درباره ترجیح قطعی توسعه عمودی در مقابل توسعه افقی چه نسبتی به واقعیت های شهر معاصر ایرانی دارد؟

این ترس که توسعه لجام گسیخته شهرها به کجا می انجامد بزرگتر و واقعی تر است و یا آنکه قریب به هفتاد درصد مردم مستاجر اند و همین حدود به سبب هزینه بالای مسکن، زیر خط فقر قرار گرفته اند؟ تشنگی کشنده این روزهای سیستان واقعی تر است یا مقایسه های نموداری بین تهران و مکزیک و توکیو؟ بپسندیم یا نه، نمی توان با منابع موجود، به 85 میلیون ایرانی پراکنده خدمات رسانی مناسب داشت و تمرکز جمعیت در نقاط برخوردارتر امری است که به آن تن خواهیم داد. ولی با چه حد از تلفات؟ و چه زمانی؟

بی تردید این نگرش نمی تواند و نباید هر کوه و دشتی را ببلعد، مراتع، منابع محدود آب شیرین، پوشش های گیاهی در حال حفاظت، اراضی زراعی که نقش استراتژیک در تامین امنیت غذایی دارند باید استثناء شده و همچنین از زیرساخت های قانونی و نهادی مانند بنیاد مسکن که سابقه طولانی در ایفای چنین نقشی را دارد بهره جست تا چنین رویکردی با ضربه های دفعی بازار به امری علیه هدف اولیه تبدیل نشود.

بی تردید تنظیم چنین مساله ای امری چند تخصصی، پر ملاحظه و دارای ظرایف اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است و نباید با فرمان غارت عمومی اشتباه گرفته شود. اتیکتی که بسیاری از دلواپسان گذشته گرا، با بحران نمایی هر پیشنهادی، از ایجاد یک تفاهم بین الاذهانی جلوگیری می نمایند. تجربه برخی غارت های سازماندهی شده در دولت های نهم و دهم و همچنین اقدامات مدیریتی اداره اوقاف می تواند چنین برآوردهایی را به ذهن تقریب کند.

برچسب ها: آمایشخشکسالیمحدوده شهریمسکنمنابع طبیعی
نوشته قبلی

محله را شهرساز می‌سازد یا مردم؟

نوشته بعدی

محل تلاقی شهر-بندر؛ محل مناقشه یا همکاری؟

محسن اکبرزاده

محسن اکبرزاده

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت حیدریه

مطالب مرتبط - Related Post

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

دوشنبه 25 مهر 1401
باغ کوهنوردی در بازمانده های منظر پساصنعتی دویسبورگ نورد1

باغ کوهنوردی

شنبه 23 مهر 1401

نقش “تعریف از فضا” بر تحلیل “نحو فضا”

بازنمایی منظر خوزستان در آرشیو شرکت نفت بریتانیا

منظر: «امرِ گشوده»

نقد نظام مدیریت ساخت‌وساز شهری تهران (3)

نوشته بعدی
محل تلاقی شهر-بندر؛ محل مناقشه یا همکاری؟

محل تلاقی شهر-بندر؛ محل مناقشه یا همکاری؟

معماری منظر چیست؟

معماری منظر چیست؟

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب برگزیده

  • بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • مدرن چيست؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • رنگ های نمادین در هنر ایران

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • سکه های هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0

مطالب برتر

  • پربازدیدترین
  • پربحث ترین
  • آخرین مطالب
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

یکشنبه 2 اسفند 1388
مدرن چيست؟

مدرن چيست؟

دوشنبه 13 مهر 1388
عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

دوشنبه 1 بهمن 1397
رنگ های نمادین در هنر ایران

رنگ های نمادین در هنر ایران

یکشنبه 11 خرداد 1399
نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

7
زنان نامرئی و منظر شهری

زنان نامرئی و منظر شهری

3
زاینده‌رود؛ از تکوین تا تخریب تمدن

زاینده‌رود؛ از تکوین تا تخریب تمدن

3
تقلید بدون ¬حجت در سیمای شهری

تقلید بدون ­حجت در سیمای شهری

2
وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

یکشنبه 1 آبان 1401
تأثیر روند رشد و توسعه بر ساختار شبکه اکولوژیکی شهری تهران

تأثیر روند توسعه بر ساختار شبکه اکولوژیکی شهری تهران

جمعه 29 مهر 1401
حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

چهارشنبه 27 مهر 1401
راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

دوشنبه 25 مهر 1401
نظرآنلاین

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

Navigate Site

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ

Follow Us

بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم