منظر شهری اهواز
هر ساله با کاهش دمای هوا در نیم کره شمالی، خوزستان شاهد حضور پرندگان مهاجری است که برای طی مسیر خود از مناطق سردسیر، به نواحی معتدل تر، از شهرهای این استان گذر می کنند. حضور این پرندگان در شهر اهواز، در طی سال های اخیر با استقبال شهروندان همراه شده است که این امر جلوه هایی بدیع را در منظر شهری، شهر اهواز پدید آورده است.
در حال حاضر در نتیجه این موضوع، بسیاری از شهروندان اهوازی بر روی پل سفید که یکی از مولفه های اصلی منظر شهری اهواز است گرد هم می آیند و تجربه مشترکی و جدیدی را از منظر شهری اهواز در نتیجه حضور پرندگان و تعامل با آن ها کسب می نمایند. با توجه به این موضوع این نوشته می کوشد به این سوال پاسخ دهد که حضور پرندگان چگونه می تواند ادارک منتج از منظر شهری را متاثر نماید؟
حضور پرندگان در یک شهر و پرواز آن ها در آسمان، در گام نخست سبب ایجاد نوعی از ارتباط بصری بین انسان و آسمان شهر می شود. امروزه انسان شهری که به واسطه زندگی ماشینی، از آسمان به عنوان یکی از مهم ترین مولفه طبیعت در شهرها محروم شده است. اما حضور پرندگان این فرصت را پدید آورده است تا این ارتباط مجدد شکل گیرد. در واقع انسان شهری می تواند به واسطه حضور پرندگان در بستر آسمان دوباره به آن بنگرد و از این رو ادارکی متفاوت از دیگر ادارکات برآمده از زیست شهری امروزی را تجربه نماید.
اساسا آسمان پدیده ای است که در کنار نمود بصری آن، دربردارنده ابعاد معنایی و احساسی بسیاری غنی بر آمده از جهان بینی و فرهنگ انسانی است ؛ که بسیاری از این ابعاد می تواند در ادراک آسمان تاثیرگذار شوند و تجربه جدیدی را در منظر شهری به بار آورند
از طرف دیگر پرندگان و حضور آن ها در شهر می تواند به پویایی هر چه بیشتر منظر شهری کمک نماید. منظر اساسا پدیده ای پویا دانسته می شود، با این حال متاسفانه این خصوصیت در مناظر شهری به واسطه تسلط مولفه های زیست ماشینی در بسیاری از موارد کمرنگ شده است.
به عبارت دیگر ما در شهرها با مناظری مواجه می شویم که در بسیاری از ایام سال، ثابت، بدون تغییر هستند که این ویژگی سبب می شود که شهروندان نتوانند ادارکات متفاوتی از منظر شهری را حاصل نمایند و به تدریچ به نوعی از یکنواختی را در ادارک خود احساس نمایند.
با این حال به نظر می رسد که حضور پرندگان در شهر و به خصوص در برخی از اوقات مشخص سال قادر است که این نقیصه را تا حدی جبران نماید. به عنوان مثال همان گونه که پیشتر گفته شده، شهروندان اهوازی در این فصل عموما با منظری در پیرامون پل سفید مواجه اند که در بسیاری از ایام دیگر، امکان پذیر نیست که همین ویژگی کیفیتی متفاوت از منظر شهر در دیگر زمان ها را منجر می شود.
علاوه بر این موارد حضور پرندگان در شهر، و حضور افراد در کنار یکدیگر به منظور تماشا و غذا دادن به آن ها، این فرصت را فراهم می آورد که شهروندان تجربه منحصر به فردی از کنار هم بودن در ارتباط با یک رویداد ویژه در موعد مشخصی از سال را در منظر شهری ادراک نمایند. تجربه حضور افراد در رویدادهای شهری همواره یکی از مهم ترین عناصر شکل گیری هویت شهری و جمعی شهروندان است.
به عبارت دیگر حضور افراد از اقشار مختلف اجتماعی در کنار یکدیگر سبب می شود که شهروندان حسی مشترک از زیست شهری را تجربه کنند که مسلما جنبه ای ارزشمند از خاطره جمعی آن ها خواهد بود که این خاطره در تحکیم بخشی به ادراکی مشترک از منظر شهری، نقشی اساسی را ایفا خواهد نمود.
بنابر آنچه که بیان شد حضور پرندگان، ادراک شهروندان از منظر شهری را از جهات گوناگونی می تواند تحت تاثیر خود قرار دهد. افزودن جنبه هایی جدید و بدیع به ادارک شهروندان نظیر آسمان که عنصری فراموش شده در منظر شهری امروزی شهرهای ماست تا ایجاد مناظری پویا به واسطه حضور پرندگان و تصاویری منحصر به فرد و همچنین کسب تجربیاتی مشترک از زیست شهری همگی مواردی اند که در ارتباط با پرندگان و ادارک آن ها در منظر شهری قابل تصور است.
