زمان در عالم مثال نیز جاری و ساری است اما مقیاس آن با عالم ماده متفاوت است. با توجه به عالم مثال، نگارگر تنها می‌تواند از طریق نمایش نشانه‌هایی زمان‌هایی مختلف را در نگارگری به نمایش بگذارند و نه از طریق نمایش تأثیرات فیزیكی زمان‌های مختلف، همچون سایه و تیرگی‌ و روشنی‌ها.

در نگارگری برای فراهم شدن شرایط پلان بندی عمومی از شگرد افق رفیع استفاده می‌شد كه سبب حجم‌دار شدن فضا در محدودۀ حركت اصلی می‌شود. شگرد افق رفیع بدین معنا است كه خط فرضی افق تا نزدیك مرز فوقانی تصویر بالا می‌رود. و سطح آسمان بسیار باریك‌تر از زمین نموده می‌شود

تصویر قصر ضحاك در نیمه‌شب ، علی‌رغم زمانی كه داستان در آن مطرح شده، و حتی وجود نشانه‌های آن یعنی ماه و ستارگان ، آسمان ابری، شمع‌های در دست بانوان و مشعل‌هایی كه در دست نگهبانان قصر است هیچ‌گونه نشانه‌ای از تأثیرات فیزیكی نور كه در حالت طبیعی مورد انتظار است، دیده نمی‌شود.

بزرگترین مشكل در هنر نقاشی، چگونگی نمایش عالمی سه بعدی روی قطعه‌ای دو بعدی است. در اینجا تصویری از شاهنامۀ طهماسبی به‌عنوان نمونه آورده شده است. در این تصویر كه موضوع آن حملۀ‌ ضحاك به قصر فریدون است و به دست سلطان محمد تصویر شده، مشاهده می‌‌شود كه به‌هیچ صورتی نمی‌توان هم صحنۀ كارزار را مشاهده كرد