مبلمان شهری؛ تأمین نیازهای افراد داری معلولیت در شهر تهران

مبلمان شهری مناسب، طراحی عدالت محور

آیا مبلمان استفاده شده در خیابان های شهری منطبق بر نیازهای افراد دارای معلولیت می باشد؟

مبلمان شهری یکی از اجزای تأثیرگذار و مهم محیط های شهری است که پاسخگوی نیاز شهروندان و کاربران بوده و به نوعی شخصیت عملکردی فضا، رویکرد های مهم در شهر، فرهنگ و باور ساکنین و مدیران شهری را به نمایش می گذارد.

این عناصر مهم نه تنها در سیمای شهر تأثیرگذار بوده بلکه در صورت تأمین کیفیت، دوام و پاسخگویی به نیاز همه اقشار جامعه احساس رضایت و آسایش را برای شهروندان به ارمغان آورده و شهر را از محلی برای عبور به محلی برای حضور و برقراری ارتباط تبدیل می کنند. می توان اذعان داشت مقوله مبلمان شهری و نقش آن در شهر از هر منظری درخور اهمیت و قابل بررسی است و می توان این عناصر مهم شهری را از زوایای مختلفی مورد کنکاش قرار داد.

امروزه یکی از مشکلات در حوزه مبلمان شهری چگونگی طراحی و استفاده از آن برای افراد نیازمند توجه و افراد دارای معلولیت می باشد. مطالعات مختلفی در این رابطه با عناوین طراحی عدالت محور، طراحی همه شمول، خیابان کامل و طراحی فراگیر صورت گرفته که با تمرکز بر بُعد برابری در شهر های عدالت محور به خلق شهرهای همه شمول پرداخته و گروه­ های مختلف اجتماعی مانند ناتوانان یا کم­توانان جسمی و حرکتی را مورد توجه قرار داده ­اند.

در ایران اما این موضوع تحت عنوان مناسب سازی شهری پیگیری شده و در قسمت های مختلف شهر در حال تلاش برای پاسخگویی به نیاز های این قشر از جامعه می باشد. با نگاهی کلی به این روند حال حاضر در شهر تهران می توان دریافت که پاسخگویی به نیاز های این قشر از جامعه و خدمت رسانی به آنان، کارآیی و مفید بودن به ویژه در مبلمان شهری قربانی جلب توجه و ظاهر سازی شده و بدون توجه به کیفیت به کمیت آن پرداخته شده است.

با بررسی اجمالی نیمکت ها در شهر برای استفاده افراد دارای معلولیت می توان دریافت که نیاز مخاطب برای حضور و احساس آرامش در فضا درک نشده است. طراح در پاسخگویی به نیاز فراتر رفته¹ و فضایی را برای پشتی صندلی در نظر گرفته، همچنین فضایی به عنوان دسته برای امکان استفاده فرد دارای معلولیت برای جا به جایی و نشستن بر روی نمیکت تعبیه شده است.

این در حالی است که این افراد تنها به فضای برای قرارگیری صندلی چرخ دار بدون ایجاد مزاحمت برای عبور سایر افراد نیازمند می باشند. در سایر نمونه های جهانی نیز برای پاسخ به نیاز این قشر از جامعه تنها به تأمین فضایی خالی برای قرار گیری صندلی چرخ دار در کنار نیمکت های معمول بسنده شده است.

به این ترتیب به نظر می رسد در شهر تهران در زمینه مناسب سازی شهر با نگرشی ظاهری و نمایشی به این مقوله، نتیجه ­ای به دست خواهد آمد که گاهی مبلمان شهری، در صدد به وجودآوردن سیمایی از شهر بوده که بیشتر حس توجه و مهم بودن را به اقشار نیازمند توجه القا می نماید و کم ­تر به جزئیات و نیاز های روانی، اجتماعی این گروه توجه دارد. بنابراین لازم است به جای صرف هزینه و متریال برای تأمین نیازهایی که وجود ندارد، افراد متخصص و متبحر در این زمینه اقدام به شناخت نیازهای این قشر از جامعه کرده، سپس در جهت تأمین این نیاز ها گام بردارند.

1. Over design