آب، عنصر مفهومی معماری ایرانی
آیا استفاده از یک جعبه بدون توجه به ابعاد و تناسب حوض ایرانی به نسبت بنا، می تواند جایگزین حوض آب در معماری ایرانی گردد؟
به طور کلی حضور آب در معماری نقش پر رنگی داشته و بر باور ها و آیین های بسیاری تاثیر گذار بوده است. حضور این مایع حیات در معماری کشور هایی که با مشکل کم آبی همراه هستند از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد. در معماری ایران نیز با توجه به شرایط اقلیمی فلات ایران، آب نقش مهمی را در درون و بیرون بنا ایفا می کند. این عنصر طبیعی چنان در معماری ایرانی نفوذ پیدا کرده که گاهی نمی توان آن را از فرم ساخته دست انسان جدا دانست.
باغ ایرانی، حیاط خانه، حیاط مساجد، مدارس و کاروانسرا ها همه نمونه هایی است که می توان حضور آب را به وفور در جای جای معماری ایرانی مشاهده نمود. این عنصر بی همتای طبیعی در معماری ایرانی در واقع نقطه ای است که بنای ساخته دست انسان به طبیعت دوخته می شود. می توان گفت این نقطه اتصال طبیعت و ساخته دست انسان، شکل دهنده شخصیت منظر بوده و گاه تکمیل کننده بنای معماری بوده و از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.
تاکنون مطالعات بسیاری درباره اهمیت حضور این عنصر، نقش نمادین آن در فرهنگ، هنر، آیین و باورهای مذهبی، همچنین تاثیرش بر فراهم آوردن آسایش حرارتی و آسایش روانی بر استفاده کننده از فضا صورت گرفته است. در طراحی غرفه ایران به عنوان نمادی از معماری، فرهنگ، باورها و آیین این کشور حضور این عنصر ارزشمند تنها به یک جعبه کوچک آب بدون توجه به تناسبات و ایجاد ارتباط درون و بیرون بسنده شده است.
با نگاهی کلی به شکل این حوض آب، می توان دریافت که هیچ یک از عوامل تاثیر گذار مانند جنس، رنگ، فرم و تناسبات در ذهن بیننده نمادی از نحوه استفاده، اهمیت و نقش حضور آب در معماری بنا را ایجاد نکرده است. به نظر می رسد استفاده از لوله های شیشه ای در اطراف حوض آب نمادی از فواره ها و اشکال مختلف حضور آب در معماری ایرانی بوده که چندان موفقیت آمیز عمل نکرده است.
این بی اهمیتی به طراحی، حضور و نقش عنصر آب در فضای معماری در سایر غرفه ها کم تر دیده می شود. به عنوان مثال در طراحی غرفه امارات بیشترین بهره از نحوه حضور آب و ترکیب آن با بنای معماری صورت گرفته است. آب در قسمت های مختلف به درون فضا نفوذ کرده، با آن ادغام شده و بنا را تکمیل کرده است.
رنگ آب در کنار بنای معماری سفید به فضا معنا بخشیده و به عنوان عنصر مکمل ایفای نقش می نماید. با نگاهی اجمالی به معماری بنا می توان به اهمیت حضور و نقش آب در فرهنگ و تمدن اعراب پی برد. همچنین ترکیب این مایع حیات با درختان و بنای ساخت دست انسان جان دوباره ای به فضا بخشیده و آسایش حرارتی را برای بازدیدکنندگان به ارمغان آورده است.
