قنات های تهران
در گذشته شبکه قنات های تهران نقشی حیاتی در تأمین آب شهر تهران داشته است. چنانچه بدون آن موجودیت و حیات شهر به مخاطره می افتاده است.
پس از ورود مدرنیته و بهره گیری از سیستم آب لوله کشی شهری و انتقال آب رودخانه کرج به تهران قنات رفته رفته در مدیریت و برنامه ریزی شهر تهران به فراموشی سپرده شد. بعد از ورود مدرنیته به ایران و اتخاذ رویکردهای تک بعدی، مادی و تکنولوژیک در مدیریت و طراحی شهری و غلبه نگاه عمرانی به زیرساخت های شهری، قنات به عنوان یک زیرساخت آبی صرف در نظر گرفته شد و با زیرساختی مدرن تر جایگزین گردید.
سوالی که مطرح می شود این است که در عصر حاضر با توجه به روشن شدن ضعف ها و مخاطرات رویکردهای مدرن و تک ساحتی، زمان آن نرسیده که مدیران و برنامه ریزان شهری تلقی و خوانش خود از قنات را مورد بازنگری قرارداده و نگاه جامع تری نسبت به این پدیده تاریخی، طبیعی و زیرساختی در تهران معاصر داشته باشند؟
با بررسی خاطرات جمعی شهروندان تهرانی و تصویری که افراد مختلف از شهر تهران در گذشته ارائه می دهند، همچنین نظر کردن به مطالعات فرهنگی و اجتماعی با نگاه به گذشته و تاریخ شهر درمی یابیم که قنات یک منبع تأمین آب صرف در شهر تهران به حساب نمی آید.
قنات تنها به دنبال انتقال آب از نقطه «الف» به نقطه «ب» نبوده و در جریان مسیر طی شده از نقطه «الف» به «ب» باعث ایجاد سرزندگی و نشاط در حیات اجتماعی شده و عامل دلبستگی به فضا و شکل گیری تعاملات اجتماعی به حساب می آمده است. در حال حاضر با پوشاندن مسیر قنات تنها از آن برای آبیاری فضای سبز شهری استفاده می شود و بسیاری از قابلیت های این پدیده مورد بی مهری و بی توجهی قرارگرفته است.
ردیابی ارزش های ملموس و ناملموس قنات در گذشته و حال شهر تهران مستلزم مطالعه ای دقیق می باشد. شناسایی ارزش های قابل احیای قنات و بازآفرینی آنها می تواند قنات را به عنوان رگ هایی حیات بخش در ساختار فضایی و محلات شهر تهران در مقیاسی ملموس مطرح نماید.
مدیران و برنامه ریزان شهرتهران با اتخاد رویکردی کل نگر و منظرین به قنات و با نگاهی دقیق به ارزش های ملموس و ناملموس قنات و شناسایی ارزش های قابل احیای آن می توانند از قنات در شهر تهران با تمام ویژگی ها و پتانسیل های آن بهره برده و به زیست پذیر تر شدن شهر تهران کمک نمایند.
