پایگاه تحلیلی - خبری نظرآنلاین

رسانه راهبردی - انتقادی پژوهشکده نظر

نقش نهاد در پایش طرح های توسعه شهری

چکیده: تشــکیل نهــاد بــرای برنامه ریــزی و مدیریــت طــرحهــای توســعه شــهری میتواند مشکلات ناشــی از مســائل مختلــف شــهر را تاحــدود زیــادی رفــع کنــد.

نقش نهاد راهبری و پایش طرح‌های توسعه در مدیریت شهری

آیا بــه دلیــل خـلـاء وجــودی نهــاد و در راســتای تحقــق مدیریــت یکپارچــه فضایــی، کالبــدی و عملکــردی شــهر کرمانشاه، وظایـف و مسـئولیت های مسـتخرج از سـند طـرح جامـع بــر زمیــن مانــده و محقــق نمی شــود؟

برنامه هـای شـهری در ایـران بـا الگوبـرداری مسـتقیم از کشـورهای بیشـتر توسـعه یافته در سـده معاصـر شـکل گرفـت. مطابـق نبـودن ایـن برنامه هـا بـا نهادهـای اجتماعـی- اقتصـادی ایـران سـبب موفقیـت انـدک آنهـا در تصمیم گیـری و اجـرا شـده اسـت. اجرایـی شـدن برنامه هـای شـهری از جملـه مهمتریـن مسـائل ســازمان های درگیــر و بــه ویــژه شــهرداری ها از ابتــدای شــکل گیری ایــن نــوع برنامه هــا در ایــران بــوده اســت.

به ویــژه میـزان اجــرای کــم ایــن برنامه هــا و بــه طــور خــاص طرح هــای جامــع شــهری، بـه عنــوان مهمتریــن ســند برنامــة شــهرها کــه وضعیــت دگرگونی هــا و توســعة شــهر را بـرای یـک دورة زمانـی طولانـی (ده یـا بیسـت سـال) مشـخص می کنـد، تبدیـل بـه چالـش اساسـی بـرای شــهرداریها، بــه عنــوان مجــری، و وزارت راه و شهرســازی بــه عنــوان متولــی ایــن برنامه هــا شــده اســت.

لذا تشــکیل نهــادی بــرای برنامه ریــزی و مدیریــت طــرح هــای توســعه شــهری می تواند مشکلات و آثــار تبعــی ناشــی از مســائل مختلــف شــهر را تاحــدود زیــادی رفــع کنــد و در حقیقـت جایگاهـی واقعـی را بـرای بدنـه نیـروی تخصصـی فراهـم کنـد کـه در صـورت نهادینـه شـدن و تدویـن بنیان هـای اساســی آن، ایــن فرصــت را بــه وجــود مــی آورد کــه بــه عنــوان حلقــه ارتباطــی واقعــی میــان دولــت و مــردم در جهــت تحقــق منافــع و حقــوق شــهر و شــهروندان عمــل کنــد.

بــه همیــن منظــور، نهــاد برنامه ریــزی توســعه شــهری بــا چنیــن دیدگاهــی و بــه منظــور پاســخ بــه نیازهایــی کــه در مدیریــت شــهری بــروز کــرده اســت، ایجــاد شــد و اهــداف متعــددی را بنــا بــر مســائل و مشــکالت مربــوط دنبــال میکند امــروز نیــز ایــن نیــاز بیــش از گذشــته و فــردا بیــش از امــروز ضــرورت تحقــق ایــن اهــداف احســاس می شــود.

هدف اصلی تشکیل نهاد در طرح های توسعه شهری

هدف اصلی تشکیل نهاد، تهیه و راهبری طرح ها در فرآیندی مشارکتی و میان بخشی بوده است. برای تحقق این هدف دو توافقنامه در سال های ۱۳۸۲ و ۱۳۹۸ فیمابین وزارت مسکن و شهرسازی (وقت)، شهرداری تهران و شورای اسلامی شهر تهران مصوب و ابلاغ شد.

تأسيس و راه اندازي نهاد برنامه ریزی و مدیریت طرح های توسعه شهری طی موافقتنامه ۱۲/۷/۸۲ مبني بر فعاليت پيوسته و مستمر به منظور به هنگام سازي، تكميل، اصلاح و تجديد نظر در طرح‌ هاي توسعه شهري تهران، با توجه به ماهيت پويا و راهبردي–ساختاري اين گونه طرح‌ ها و پاسخگوئي به نيازهاي مديريت شهري بود.

نهاد راهبری و پایش طرح های توسعه شهری با توجه به ماهیت راهبردی–ساختاری طرح جامع در پایان هر یک از دوره های پنج ساله و در فعالیتی مستمر و پیوسته به منظور اعمال بازخوردهای ناشی از فرایند تکمیل، تدقیق و اجرا و در جهت کارآمدی و تحقق پذیری هرچه بیشتر اهداف و راهبردها و طرح های اجرایی فرودست آن، متناسب با تحولات، شرایط و مقتضیات زمان شکل می گیرد.

ضمن حفظ اصول کلی و راهبردهای مصوب آن و به منظور برقراری فرایندی پویا و مستمر در هدایت و راهبری دایمی تحولات کالبدی – فضایی و عملکردی شهر و رفع نیازهای بهنگام مدیریت شهری آن و نظارت بر تحقق کامل طرح های جامع و تفصیلی مصوب شهر و تهیه طرح های موضعی و موضوعی شکل گرفته است.

نقش نهاد در پایش طرح‌های توسعه شهری
تصویر 1: طرح توسعه شهری.

وظایف نهاد راهبری و پایش طرح های توسعه شهری شامل موارد زیر است:

1-  هدایت و راهبری تحولات فضایی، کالبدی و عملکردی شهر در چارچوب طرح جامع مصوب

2- پایش دایمی و نظارت بر تحقق طرح های جامع، تفصیلی، موضوعی و موضعی

3- بازنگری و پیشنهاد اصلاحات مورد نیاز طرح جامع و تفصیلی

4- هدایت و راهبری تهیه طرح های موضوعی و موضعی مصوب سند طرح جامع

5- همکاری با سایر دستگاه های تهیه کننده طرح های موضوعی و موضعی و پیگیری تصویب و اجرای آن در مراجع ذیربط

6- هماهنگی میان بخشی دستگاه های ستادی و اجرایی ذیربط در راستای تحقق طرح جامع

7- مشاوره در خصوص موارد درخواست شده توسط شورای اسلامی شهر ، شهرداری و وزارت راه و شهرسازی و سایر دستگاه های ذی ربط در تهیه و اجرای طرح های توسعه شهری

8- زمینه سازی برای دسترسی آزاد شهروندان به اطلاعات و طرح های توسعه شهرسازی از طریق تشکیل بانک اطلاعات یکپارچه طرح ها و انتشار آمار و اطلاعات

9- تهیه و تنظیم پیش نویس لوایح، آیین نامه ها و دستورالعمل های مورد نیاز با همکاری و مشارکت دستگاه های اجرایی مرتبط و شورای اسلامی شهر جهت ارایه به مراجع ذیصلاح از جمله شورای عالی استان ها و شورای عالی شهرسازی و معماری ایران و پیگیری مراحل تصویب و تایید آنها

10- انجام مطالعات و تهیه طرح های لازم درجهت پیشبرد اهداف و ماموریت های نهاد

11- تنظیم گزارش های ادواری در ارتباط با روند پیشرفت و تحقق طرح های توسعه شهری و چالش های فراروی آن.

ارکان نهاد شامل: شورای عالی، رییس و شورای تخصصی هستند. اعضای شورای عالی نهاد متشکل از وزیر راه و شهرسازی به عنوان رییس شورا، رییس شورای اسلامی شهر و شهردار هستند. همچنین شورای تخصصی نهاد نیز متشکل از معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری، رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر، رییس نهاد و پنج نفر از صاحبنظران و متخصصان در امور شهری با پیشنهاد اعضای حقوقی شورای تخصصی و تصویب شورای عالی نهاد هستند.

نهــاد سـاختاري اسـت کـه بـه عنـوان يـک مرجع تشـخيص، مسـئوليت برنامه ســازي و تزريــق آن را بــه تمامــي مجــاري تصميم گيــري، برنامه ريــزي و اجرايــي دارد و ســير نهادينه شــدن ايــن ســاختار، خــود فراينــدي اســت کــه مقدمــه يــک تحــول در نظــام شهرســازي کشــور خواهــد بــود. اهــم تــاش (نهــاد) نيــز بایــد ایـن باشـد کـه شـبکه مناسـب توزيـع فعاليـت را تـا حـد امـکان بـر شـبکه تمرکزگرايـي سـيطره بخشـیده و غالـب گردانـد.

همانگونـه كـه پیشتـر اشـاره شـد مشـكل عمـده عـدم توسـعه پايـدار در شهر کرمانشاه  نـه در وجـود برنامـه، بلكـه در عـدم وجـود برنامه ريـزي بــه ويــژه برنامه ريــزي بــراي اجــرا و تحقــق برنامه هاســت. در واقــع وجــود (برنامــه بــدون برنامه ريــزي) اســت كــه مي توانــد بــه عنــوان عمده تريــن آســيب وارد بــر تهيــه طرح هــا و برنامه هــاي نويــن شهرســازي معرفــي شــود.

بــا ايــن بــاور، مي تــوان اذعــان داشــت كــه حضــور نهــاد برنامه ريــزي توســعه شــهري مي توانــد نقـش عمـده و بسـزايي در تحقـق سـند طـرح جامـع ايفـا کنـد. تشــکیل نهــادی بــرای برنامه ریــزی و مدیریــت طــرح هــای توســعه شــهری می تواند مشکلات و آثــار تبعــی ناشــی از مســائل مختلــف شــهر را تاحــدود زیــادی رفــع کنــد.

در حقیقـت جایگاهـی واقعـی را بـرای بدنـه نیـروی تخصصـی فراهـم کنـد کـه در صـورت نهادینـه شـدن و تدویـن بنیان هـای اساســی آن، ایــن فرصــت را بــه وجــود مــی آورد کــه بــه عنــوان حلقــه ارتباطــی واقعــی میــان دولــت و مــردم در جهــت تحقــق منافــع و حقــوق شــهر و شــهروندان عمــل کنــد.

بــه همیــن منظــور، نهــاد برنامه ریــزی توســعه شــهری بــا چنیــن دیدگاهــی و بــه منظــور پاســخ بــه نیازهایــی کــه در مدیریــت شــهری بــروز کــرده اســت، ایجــاد شــد و اهــداف متعــددی را بنــا بــر مســائل و مشــکالت مربــوط دنبــال کــرد. امــروز نیــز ایــن نیــاز بیــش از گذشــته و فــردا بیــش از امــروز ضــرورت تحقــق ایــن اهــداف احســاس می شــود.

در واقــع، نهــاد بــه عنــوان بدنــه و ســاختاری از نیروهــای تخصصــی فــارغ از هرگونــه رویکــرد بخشــی و ســازمانی کــه می توانــد ســبب شــود دیدگاهــی خــاص بــر آن حاکــم شــود، بــرای نزدیک ترکــردن دولــت، شــهرداری، شــورای اســامی و مـردم، و نظـام برنامه ریـزی شـهری و نظـام اجرایـی و در نهایـت برنامـه و اجـرای آن در راسـتای تحقـق منافـع و حقـوق مـردم و شــهر بایــد ایجــاد و احیــاء شــود.

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

بهزاد مسعودی‌اصل

بهزاد مسعودی‌اصل

دکتری معماری، معاون شهرداری کرمانشاه
میزان مطالعه مطلب