چرا در شرایطی که صنعت گردشگری جهان درگیر پاندمی کرونا شده بر ضرورت رشد فراگیر تمرکز شده است؟
درحال حاضر اهمیت گردشگری به عنوان پدیده ای نوین، از ابعاد مختلف طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی برکمتر کسی پوشیده است. سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل متحد هر سال 27 سپتامبر -5 مهرماه- را به مناسبت پایان فصل سفر در نیمکره شمالی و آغاز آن در نیمکره جنوبی به عنوان روز جهانی گردشگری جشن می گیرد و با اعلام شعار ویژه، تلاش دارد سطح آگاهی در مورد نقش گردشگری در جامعه جهانی را بالا ببرد. «گردشگری برای رشد فراگیر» شعار روز جهانی گردشگری 2021 است که از سوی سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) اعلام شده است.
کووید19خسارت های قابل توجهی به صنعت گردشگری وارد آورده که شامل زیان های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و… می شود. پاندمی همچنین رشد کمی گردشگری را منفی کرده و توسعه کیفی را با اختلالات متعدد مواجه کرده است. محققان بسیاری رشد اقتصادی؛ تغییر ساختاری؛ صنعتی شدن مستقل؛ خودشکوفایی؛ اعتمادبه‌‌‌نفس فردی، ملی، منطقه‌‌‌‌‌‌ای و فرهنگی را توسعه می نامند و در جستوجو برای یافتن حوزه‌‌‌‌‌‌هایی از اجماع حول توسعه، بیان می‌‌‌‌‌‌کنند که رشد اقتصادی برای توسعه لازم است، اما کافی نیست.
آنها فراتر رفته و استدلال می کنند که «توسعه می باید مترادف با ارتقای حقوق و رفاه انسانی دیده شود، به گونه ای که خودشکوفایی، احترام به خویشتن و بهبود حقوق انسانی، در کانون توجهات قرار گیرد». با دور شدن از تمرکز محض بر جنبۀ اقتصادی، سایر حوزه های توسعه از جمله جنبه های سیاسی، اجتماعی، اکولوژیک، فرهنگی و… نیز مورد توجه قرار می گیرند که عموماً واژه رشد به آن ها اطلاق می شود. در این میان ضرورت اعلام «رشد فراگیر» برای گردشگری پس از آسیب های جدی کرونا به این صنعت چیست؟
گردشگري نظامـی از معنـا و معرفـت اسـت کـه فرصـت یادگیـری، آموزش و رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را بـرای گردشـگران، صاحبان کسب و کار، افراد محلی و افراد درگیر را به صورت مستقیم و غیرمستقیم فراهـم می کنـد. از گردشگری می توان به عنـوان فرصتی بـرای رشد، آموزش، تجربـۀ دنیـای بیـرون و ژرف نگـری یـاد کـرد که در هر دوره ای رویکردی متفاوت داشته است. گردشگری ساحلی (با رویکردپاسخگویی به نیازهای اولیه)، گردشگری فرهنگی (با رویکرد ایجادتمایز) و گردشگری خلاق (با رویکرد توسعه و خودشکوفایی) سه دوره مهم صنعت گردشگری را تشکیل می دهند.
گردشگری خلاق به عنوان نوع فراگیر آن
گردشگری خلاق، نسل سوم گردشگری است که بر لزوم تجربه، آموزش و رشد در تمامی سطوح تاکید دارد. همنوایی با افراد فقیر، همسویی با عدالت اجتماعی، وجود انواع مختلف گردشگری از زیارت تا عرفان، احترام به محیط زیست و اهمیت دادن به آن، رواج گردشگری با علائق خاص، تولید طیف وسیعی از گونه های گردشگری و کارآفرینی در بخش گردشگری، برخی ویژگی های نسل سوم گردشگری است که تاکید همه آن ها بر رشد همه جانبه در تمامی سطوح است.
به نظر می رسد از آنجا که در عصر گردشگری خلاق هستیم و چنانچه گفته شد کرونا آسیب های جبران ناپذیری به این صنعت و شاغلان آن وارد آورده «رشد فراگیر» ترجمه عمومی گردشگری خلاق باشدکه نیاز به سرمایه گذاری کمتری دارد و برای جوامع مختلف منفعت های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بیش تری به ارمغان می آورد و همچنین محیط زیست نیز مراقبت بیش تری می شود.
افزون بر این در گردشگری خلاق بر منفعت اقتصادی مردم محلی، پرهیز از کالایی شدن فرهنگ، عدالت اجتماعی، کاهش فقر، محتواسازی بیش از جاذبه سازی، کارآفرینی، نوآوری و ایجاد همکاری مشترک بین گردشگران، صاحبان کسب و کارهای مرتبط و جوامع میزبان تأکید می شود. فرآیند گردشگری خلاق بر همکاری استوار شده، جهت گیری آن رو به آینده است و از تمامی ویژگی های رشد فراگیر برای تمامی افراد برخوردار است که همه این موارد می توانند دلیل انتخاب شعار رشد فراگیر از سوی سازمان جهانی گردشگری باشند.
