با زخم متروپل بر منظر شهری آبادان چه باید کرد؟

متروپل، نقشی جدید در منظر شهری آبادان

فرو ریختن برج متروپل در شهر آبادان، در طی روزهای گذشته سبب ایجاد غم و اندوه گسترده ای شد. این واقعه ناگوار که مرگ تعدادی از شهروندان آبادانی را به همراه داشت، زخم عمیقی را بر پیکر شهر آبادان به بار آورد(تصویر1). زخمی که شاید تا سال های بر پیکرده نحیف این شهر قابل مشاهده باشد. حال این سوال مطرح می شود که با زخم ایجاد شده به واسطه متروپل بر منظر شهری آبادان چه باید کرد؟

ساختمان متروپل در خیابان امیری که یکی از خیابان های تاریخی و اصلی شهر آبادان است، واقع شده بود. این خیابان به واسطه حضور ساختمان های تجاری و اداری متعدد نظیر پاساژ ها، مراکز تجاری و بانک ها و …، همواره به عنوان یکی از فضاهای اصلی در ساختار شهری آبادان عمل می کند. بعلاوه این خیابان یکی از مراکزی است که بسیاری از  مسافران و گردشگران به هنگام حضور در آبادان برای بازدید و خرید به آن مراجعه می کنند.

به واسطه این ویژگی مکان حادثه ساختمان متروپل، در ارتباطی مستقیم با منظر شهری آبادان عمل می کند. به عبارتی دیگر این مکان همواره در جریان زیست شهری نقشی پر رنگ را ایفا خواهد نمود.

بنابر اطلاعات واصله قرار است که بخش باقی مانده ساختمان متروپل در طی چند ماه آینده به طور کلی تخریب شود. از آن جایی که ساختمان متروپل در قطعه زمینی به نسبت وسیع در حال احداث بوده، تخریب بقایا این ساختمان در منظر خیابان امیری سبب ایجاد یک حفره فضایی خواهد شد. این حفره مسلما به مثابه یک زخم عمیق بر منظر شهری آبادان خواهد بود که مسلما بایستی در مورد آینده تصمیم گیری شود.

تجربه مشابه در این زمینه شاید ساختمان پلاسکو باشد. بعد از تخریب ساختمان پلاسکو، مدیریت شهری و مالک ساختمان تصمیم بر این گرفتند که ساختمان جدید پلاسکو به جای ساختمان قدیمی احداث شود. شاید در دیدگاه مدیران شهری آبادان نیز چنین آینده ای برای حفره فضایی قابل تصور باشد، و یعنی احداث یک ساختمان چند طبقه دیگر که این بار اصول ایمنی به شکلی دقیق تر در آن مد نظر قرار گرفته شده باشد.

با این حال به نظر می رسد که تصمیم گیری برای این موضوع نیاز به نگاهی عمیق تر و توجه به جنبه های منظرین موضوع باشد. در واقع به واسطه آن که این حفره و رویداد متروپل بخشی از منظر شهری آبادان را باعث می شوند مردم و شهروندان و خانواده های قربانیان حادثه به عنوان یکی از طرف های دخیل بایستی مورد توجه قرار گیرند و تبعات منظرین هر گونه تصمیم گیری درباره این فضای شهری، با در نظر گرفتن این موضوع صورت گیرد.

مسلما ساخت بنایی عظیم در مکان این ساختمان می تواند یادآور رویداد ناگوار فرو ریختن و کشته شدن بسیاری از شهروندان بی گناه در نتیجه بی مبالاتی مدیریت شهری باشد و این موضوع خاطره بسیاری منفی را در منظر شهری به بار آورد. از سویی دیگر این اقدام شاید در دیدگاه بسیاری از شهروندان نوعی دهن کجی به کشته شدگان این حادثه و ارزش جان آن ها باشد که این از زاویه نیز تاثیرات سویی را بر روحیه شهروندان خواهد داشت.

از طرفی دیگر، صرف نظر از معانی نمادین، و بر اساس واکنش های رخ داده در پی حادثه ریزش متروپل، می توان ادارک بسیاری از شهروندان از منظر شهری آن را، با مفاهیمی از قبیل ناپایداری نوگرایی، تجمل بی ریشه، و ثروت های باد آورده مترادف دانست. در واقع در دیدگاه بسیاری از شهروندان آبادانی، سقوط متروپل مقارن مفهوم ازدواج فساد اداری با زیاده خواهان بی ریشه است که بر همین اساس علم کردن مجدد بنایی با همان اهداف و نیات قاعدتا به امتداد بخشی تمامی مفاهیم دردآور فوق در منظر شهری منجر خواهد شد.  

به نظر می رسد مدیریت شهری آبادان در این موضوع می تواند با در نظر گرفتن مفهوم منظر شهری و احترام به شهروندان و کشته شدگان این حادثه و به منظور جبران مافات خود در زمینه عدم انجام وظایف نظارتی و مدیریتی خود، و همراه شدن با مافیای فسادزا، از این حفره فضایی به عنوان فرصتی برای تشکین درد حاصل از این رویداد ناگوار در منظر شهری استفاده کند و آن را به محلی برای پاسداشت از دست رفتگان این حادثه تبدیل نماید.

به عبارتی دیگر ایجاد یک فضای شهری یادمانی در محل تخریب ساختمان متروپل. این اقدام مسلما می تواند تاثیرات مثبت فراوانی را در منظر شهری به وجود آورد.

در واقع این فضا می تواند به مکانی برای گردهمایی شهروندان و خانواده های قربانیان بدل شود و در نتیحه معاشرت انسانی، درد حاصل از این واقعه را تسکین دهد از سویی دیگر این مکان می تواند به عنوان نمادی یادآور به جهت جلوگیری از این دست حوادث مشابه در سطح شهر عمل کند؛ و به همه گوش زد نماید که جان آدمی از ارزش بسیار بالایی برخوردار است و هرگز نبایست در جهت کسب منافع مالی بازیچه دست عوامل قدرت و فساد باشد.

شاید نمونه شاخص و مشابه در این باره یادمان 11 سپتامبر در شهر نیویورک و در مکان سابق برج های تجارت جهانی باشد که با رویکردی منظرین فضایی را برای تسکین آلام قربانیان حادثه فراهم آورد که در نتیجه آن هم اینک این فضای به یکی از المان های مهم منظر شهری در شهر نیویورک بدل شده است.