میراث فرهنگی حائز ارزش های کاربردی و معنوی برای مردمان یک جامعه است. وقتی صحبت از ارزش های آموزشی با هدف گسترش دانایی، درک زندگی و شناخت محیط پیرامونی، ارزش های دارای پتانسیل های گردشگری، ارزش های اقتصادی، تاریخی و فرهنگی و ارزش های زیبایی شناختی می شود، میراث فرهنگی عملکرد مهمی برای فرهنگ پیدا می کند. از سوی دیگر بازخوردهای مثبت و منفی آن ها ارزش های مذهبی، ارزش ها عاطفی، سبک زندگی و ارزش های هویتی که در مقیاس ملی، منطقه ای، قومی و فردی تعریف می شود، نمایانگر ارزش های معنوی آن میراث خواهد بود.
توجه به میراث فرهنگی، خود فعالیتی است که مانع از بین رفتن فرهنگ می گردد. شناسایی، معرفی، صیانت و حفاظت اقداماتی است که به عنوان راهکارهای حفظ میراث فرهنگی بیان شده است. در این میان رویکردهای تخصصی از دیدگاه های باستان شناسی، زمین شناسی، تاریخ، معماری و سایر علوم برای حفاظت از انواع میراث فرهنگی ارائه نموده اند. اما شاید بتوان رویکردی متفاوت را در این حوزه مطرح کرد. و آن گردشگری است.
تاکنون گردشگری اقدامی ابزاری و یا رویکرد منفعت گرا به میراث فرهنگی بوده است. بدین مفهوم که گردشگری صرفا اقدامی است برای استفاده از منابع میراث فرهنگی و این امر در آینده ای نه چندان دور موجبات آسیب های جدی را به همراه خواهد داشت. در اینجا بایستی بر این نکته مهر تایید گذاشت که البته نگاه ابزاری به میراث فرهنگی و گردشگری، آثاری جز آسیب و صدمه نخواهد داشت؛ اما ذکر این نکته ضروری است که نوع نگاه و نگرش تعیین کننده این مهم خواهد بود.
پذیرش و قبول میراث فرهنگی در یک مقصد از سوی ساکنین، ایجاد احساس تعلق و در ازای آن هویت فرهنگی فعالیت هایی است که می تواند توجه ساکنین و جامعه محلی را جلب نموده و در حفظ و احیای فرهنگ خودجوش عمل نمایند. میراث فرهنگی اعم از آثار و بناهای تاریخی، معماری، هنر، آیین ها و آداب و رسوم، وقتی در زمره تعلق اجتماعی جامعه مقصد تعریف شوند، این احساس تعلق غنای فرهنگی را به همراه داشته و همگی به عنوان یک رسانه و مرجع محافظت کننده از آن میراث بر می آیند.
از سوی دیگر گردشگری در راستای این تعلق فرهنگی می تواند عاملی باشد برای ادراک ساکنین و نهادها بر اهمیت میراث فرهنگی. گردشگری اقدامی در جهت توسعه و توجه هر چه بیشتر به میراث فرهنگی آن جامعه خواهد شد. جامعه ای که دارای غنای فرهنگی باشد، هویت فرهنگی خویش را با آن میراث تعریف نماید، این احساس پرستیژ را در حضور گردشگران نیز خواهد داشت و بدان افتخار خواهد کرد. احساس سربلندی و افتخار به صورت ناخودآگاه مسیر توسعه، صیانت و حفظ هرچه بیشتر میراث فرهنگی را به دنبال خواهد داشت.
در این راستا از نظام آموزشی، رسانه ها، مجموعه ها، نهادها و موسساتی که در مجموعه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، فعالیت می نمایند، همچنین سایر نهادهای مردم نهاد این انتظار می رود که در راستای ارزش آفرینی، افزایش احساس تعلق اجتماعی و غنای هویت فرهنگی ایرانی گام بردارند. اعتلای هویت فرهنگی در هر جامعه با هدف اغنای هویت فرهنگی، حفاظت از میراث فرهنگی را در بین افراد جامعه خواهد داشت. این اقدام در هر منطقه با توجه به ویژگی های متنوع فرهنگی متفاوت خواهد بود، در نتیجه این فعالیت های یکپارچه و منسجم شاهد صیانت و پاسداشت میراث فرهنگی کشور عزیزمان ایران خواهیم بود.
