به طور کلی ممنوعیت کاشت چمن کار درستی است و یا می توان با تعریف صحیح از زمین پوش راهکارهای بهینه ای در این زمینه ارائه نمود؟
زمین های سبز این روزها در منظرسازی فضاهای شهری بسیار مورد استفاده قرار می گیرند و عمدتا با نام چمن شناخته می شوند. اما میزان بالای نیاز آبی آنها، به خصوص در فصل های گرم سال باعث شده است، نگهداری و مراقبت از آن ها با مشکل مواجه شود و مسئولین شهری را وادار به تصویب مصوبه ای با عنوان «ممنوعیت کاشت چمن» نماید.
زمین پوش های گیاهی و انطباق اقلیمی
در ابتدا باید به یک نکته مهم اشاره کرد. چمن با اسم علمی POA که امروزه به صورت گسترده در سطح شهرها استفاده می شود را می توان به عنوان یکی از محدود، زمین پوش های گیاهی دانست که فشار ناشی از عبور و مرور را تحمل می کند و امکان احیای خود پس از آسیب های وارد شده را دارد. با این اوصاف به نظر می رسد، حذف کامل چمن در فضاهای سبز بدون در نظر گرفتن این مطلب راه کار صحیحی نمی باشد. چرا که سایر گونه های گیاهی مورد استفاده برای زمین پوش این قابلیت را ندارند.
از سوی دیگر به نظر می رسد که در ذهن بسیاری از مردم و مسئولین شهری، زمین سبز با یک گونه گیاهی تعریف شده محقق است و شناختی نسبت به سایر گونه های گیاهی وجود ندارد. این عدم شناخت باعث شده است همه گونه های زمین پوش با نام چمن شناخته شده و به همه آنها با یک چشم نگاه شود. در حالی که گونه های متنوعی از گیاهان زمین پوش با تنوعی از ویژگی های بوم شناسی و فیزیکی در شهرهای ایران قابل عرضه و معرفی است.
به موارد بالا عدم توجه به تنوع اقلیمی در سرزمین ایران را نیز اضافه کنید. جایی که ساختار متفاوت آب و هوایی در مناطق مختلف کشور، تنوعی از گونه های گیاهی مقاوم و منطبق با شرایط منطقه را طلب می کند و در این شرایط بهره گیری از یک گونه گیاهی زمین پوش بدون توجه به ویژگی های بوم شناسی در تمامی مناطق کشور امری اشتباه به ذهن می رسد.
با این اوصاف به نظر می رسد مفهوم زمین سبز در ادبیات فضای سبز شهری نیاز به باز تعریف و نگاه دوباره دارد و بهره گیری از عبارت ممنوعیت کاشت چمن راه حل مناسبی برای مواجه با مشکل نیست. بلکه شناخت تنوعی از گونه های گیاهی زمین پوش که در هر اقلیم متناسب با آب و هوا و شرایط زیستی آن منطقه قابل کشت و نگهداری باشند، نیاز است که تنوعی از نیازهای بوم شناسی و عملکردی را عرضه کنند.
از این رو مکان گزینی صحیح آنها با توجه به نوع کاربری مورد انتظار، می تواند راه گشا باشد. بر این اساس چمن تنها در مکان هایی مورد استفاده قرار می گیرد که نیاز به ضربه پذیر بودن در آنها وجود دارد و در سایر موارد گونه های دیگری از زمین پوش منطبق با اقلیم و با نیاز آبی کم قابل عرضه و کاشت می باشد.
برای نمونه می توان به کاشت زمین پوش در کشور امارات شهر دوبی اشاره نمود. در نگاه اول به نظر می رسد تمام سطوح سبز که متراژ کمی را هم در بر نمی گیرد، با چمن پوشیده است. اما با اندکی دقت می توان مشاهده کرد اکثر زمین پوش های استفاده شده در سطح شهر، چمن نیستند و بیشتر آنها را تنوعی از گیاهان با توانایی هم زیستی و انطباق با شرایط آب و هوایی منطقه شکل داده است.
نکته جالب توجه آن است که چمن تنها در مکان هایی استفاده شده است که امکان رفت و آمد در آن محدوده وجود دارد. بنابراین با کمی شناخت بیشتر و مدیریت صحیح می توان زمین سبز داشت و مصرف آب را نیز مدیریت نمود.
