عاملی برای توجه به ارتباطات اجتماعی در پروژه های مسکونی

مسابقات معماری در شکل و ساختار کلی، فضایی است برای معماران و طراحان در جهت ارایه راهکارهای جدید، ایده های نو با به کارگیری جدیدترین امکانات ساخت. به نظر می رسد آنچه در این بین می تواند به این جریان ارزش و اعتبار بخشد، مهیا کردن فضایی است که هم پای خلاقیت طراحانه، تلاش برای حل مسایل جاری جامعه بستر نیز دارای اولویت باشد.

در ایران نیز سالهاست که مسابقات معماری سعی در نمایندگی جریان حاکم و پیشروی معماری کشور را دارند. مسابقاتی که امروزه به کمک فضای مجازی و تبلیغات گسترده بستری برای شهرت طراحان گردیده است. حال سوال اینجاست که در سوگیری این جریان و انتخاب پروژه های برنده چه میزان به مسایل و مشکلات موجود در جامعه توجه گردیده است؟

مسابقات معماری فرصتی برای توجه به غنای اجتماعی آپارتمان نشینی

در حالی که جامعه معماری ایران مدعی درک و کنش متناسب اجتماعی است، با نگاهی کل نگر به پروژه های چند سال گذشته در یکی دو مسابقه مطرح کشور، در پس ایده های ناب و ساختارهای ماهرانه آنچه بیشتر به چشم می خورد ضعف در اتصال و ارتباط پروژه ها با عموم جامعه است. حتما این قضاوت در مورد تمامی طرح ها صادق نیست؛ با این حال به نظر می رسد حل مشکلات اجتماع با ابزار معماری و برنامه ریزی فضایی به صورت مشخص و واضح در این چریان پیگیری نمی گردد.

به طور مثال، زندگی در خانه های آپارتمانی کوچک با برنامه ریزی که چیزی بیش از مساحت واحدها سهم ساکنین نیست و حیاط ها در اختیار رمپ های عبور ماشین و راه پله ها در راستای ضوابط آتش نشانی و بام ها در تسخیر کولرها و لوله های تأسیسات است، می تواند به عنوان یک معضل عمومی در حوزه ساخت و سکونت مورد بررسی و تدقیق قرار گیرد. این محدودیت های فضایی موجب گردیده تا ساکنین هر چه بیش از پیش از عرصه مالکیت و تعلق کمتری در فضای زیست بهره مند باشند.

زندگی جمعی و اجتماعی کوچکتر و ناگزیر زندگی فردی  پررنگ تری را تجربه کنند. این در حالیست که به استناد نظر بسیاری از محققین حوزه انسان شناسی زندگی انسان در بازه ای از فردیت تا اجتماع تعریف می گردد. می توان گفت همزمان با نیاز به خلوت، نیاز به حضور در جمع و دیده شدن نیز از اولویت های انسانی است.

با این حال آپارتمان های امروزی چه در شکل متعارف تا 5 یا 6 طبقه و چه در شکل مجتمع های مسکونی آپارتمانی اقشار متوسط که گونه هایی فراگیر سکونتی برای شهروندان امروز جامعه ماست، در بسیاری از موارد حداکثر سعی در تأمین نیازهای داخلی یک خانه دارند. در صورتی که نیازهای دیگری برای ساکنین موجود است که لزوماً نمی توان در فضای محدود آپارتمان ها بدان پاسخ گفت.

در اینجا بررسی کنش و ابرازهای معامارانه مسابقات معماری داخل کشور در جهت پاسخ به معضل یاد شده، می تواند شاهدی بر مدعای فاصله این مسابقات با نیازهای متن جامعه باشد. پرداختن به امکان و چگونگی به وجود آمدن ارتباط های اجتماعی در مجتمع های مسکونی به عنوان محوری که هم ظرفیت خلاقیت های  فرمی و یا عملکردی را داراست و هم می تواند با تکنولوژی روز آمیخته شود از دسته موضوعاتی است که می تواند این فاصله را بکاهد.