بافت‌های ناکارآمد در عمل توانایی پاسخگویی مناسب به نیازهای مردم ساکن در خود را ندارد به علاوه در بافت شهری نیز انواع مختلفی از فرسودگی دیده می‌شود؛ بافت شهرهای امروزی به دو قسمت بافت جدید و بافت قدیم تقسیم می‌شود. بافت‌های جدید با چشم انداز مناسب و ساختمان‌های نوساز، همراه با خیابان‌ها و کوچه‌های عریض شناخته می‌شود این در حالی است که مشخصه قسمت فرسوده شهر، کوچه‌هایی پیچ در پیچ و کم عرض با خانه های غیرمستحکم، کوچک و متراکم در کنار یکدیگر است.
مشکلاتی که در بافت‌های فرسوده شهری وجود دارد موجب شده افرادی که روزگاری جز ساکنان بومی بوده و هویتی در این محله ها داشته‌اند به اسکان در بافت‌های جدید شهر فکر کنند؛ بافت‌های که فضایی متناسب با نیازهای امروزی را برای آنان فراهم می‌کند.
امیر حسین شبانی، یک کارشناس شهرسازی: تغییر در ساختارهای شهر یک فرآیند طبیعی است، بنابراین اجزای یک شهر در طول تاریخ ثابت نمانده و تغییر پیدا می‌کند، اما نوع تغییر در بافت شهری بسیار حائز مهم است، زمانی که روند تحول اجزای شهر به گونه‌ای باشد که کمیت و کیفیت مطلوب خود را از دست بدهد، می‌توان به اجزا و بافت های شهر، عنوان فرسودگی را اطلاق کرد.
وی معتقد است: لایه‌های فرسودگی متعدد است و فرسودگی کالبدی یکی از ساده‌ترین و مشهورترین نوع فرسودگی محسوب می‌شود که ساختار کالبدی فرسوده می‌شود، اما انواع فرسودگی از جمله فرسودگی عملکردی، اقتصادی و یا اجتماعی نیز در بافت‌های شهری وجود دارد.
این کارشناس شهرسازی ادامه می‌دهد: بر این اساس ممکن است یک بنا یا مجموعه بناها کیفیت لازم را از نظر ظاهری داشته، اما عملکرد مناسبی نداشته باشد؛ در حال حاضر درکشور ما بیش از همه، فرسودگی کالبدی به عنوان دغدغه مدیران و مسئولان شهری مورد توجه بوده و قوانین مربوط به آن وجود دارد اما این بدان معنا نیست که مشکلات یک بافت فرسوده تنها فرسودگی کالبدی است.
بافت‌های حاشیه‌ای که فرسوده متولد شده‌اند
بافت فرسوده تنها شامل بافت قدیم در مرکز شهرها نمی‌شود بلکه محلات حاشیه‌ای شهر نیز جز بافت‌های فرسوده‌ای هستند که مشکلاتی پیچیده‌تر و بیشتر از بافت قدیم مرکز شهر دارد و عمدتا به دلیل مهاجرت‌های بی‌رویه یا گسترش فیزیکی بدقواره و اندیشیده نشده شهر ایجاد می شود، این مطلبی است که این کارشناس شهرسازی به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: از ابتدای شکل‌گیری بافت‌های حاشیه‌ای برنامه‌ریزی درستی برای یک زندگی با کیفیت انجام نشده و اصول شهرسازی نیز در ساخت آنها وجود نداشته است.
شبانی اضافه می‌کند: به غیر از بافت‌های تاریخی و بافت‌های حاشیه ای، بافت‌های میانی شهرهای ما نیز در صورتی که نظارت لازم بر روند شکل گیری و تغییرات آن انجام نشود، احتمال فرسودگی را به صورت نسبی و مطلق دارد، بنابراین بحث فرسودگی در کشور و در فضای ذهنی مدیران شهری باید از حالت کلیشه‌ای خارج شود؛ در این صورت خواهیم دانست که فرسودگی لایه‌های پیدا و حتی پنهان زیادی دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
مدیریت جزیره‌ای در شهر به مدیریت واحد تبدیل شود
رفع مشکلات بافت فرسوده نیازمند همکاری چندجانبه سازمان‌ها و نهادهای شهری است و هیچ سازمانی به تنهایی نمی‌تواند مشکلات بافت فرسوده شهر را حل کند. امروزه جای خالی بستر و نگاه مناسب برای این رویه در شهرهای ما در همه زمینه ها و ابعاد حس می شود و این ناهماهنگی و تک روی مشکلات بافت فرسوده شهر را همچنان به قوت خود باقی گذاشته است. نکته‌ای که این کارشناس شهرسازی از آن به عنوان مدیریت واحد شهر یاد می‌کند و می‌گوید: یکی از کلیدهای حل مسائل شهری از جمله بافت فرسوده شهر، مدیریت واحد شهری است در نتیجه باید یک مدیریت واحد شهری وجود داشته باشد که قدرت تصمیم‌گیری را به یک نهاد فراگیر محول کرده تا بتواند میان کنش‌گران رسمی و غیر رسمی در قالب مدیریت واحد ارتباطی منسجم و منطقی برقرار کند تا بسیاری از مشکلات شهرهای ما از جمله بافت‌های فرسوده حل شود.
شبانی تاکید دارد: شهرداری به عنوان متولی اصلی شهر شناخته شده اما در عمل متفاوت عمل می‌شود، در نتیجه تصمیمات تکراری و متناقض بوده و هزینه هایی را به سیستم های شهری وارد می کند؛ در مورد بافت‌های فرسوده شهری نیز مدیریت یکپارچه شهر تنها راه حل مناسب است؛ بسیاری از کشورهایی که بافت فرهنگی و اجتماعی نظیر ما داشته‌اند برای پویایی بافت تاریخی خود، توریسم را راه حل خوبی دانسته و در این زمینه موفق بوده اند، اما نبود مدیریت یکپارچه، کشور ما را در مسیر احیاء بافت فرسوده با چالش روبرو کرده است. وی می گوید: زمانی که مدیریت های موازی و بخش‌های پیدا و پنهان در مدیریت شهرها زیاد است، ایده‌های خوب نیز در عمل به اجراهای بد ختم می‌شود.
قدرت الله نوروزی، شهردار اصفهان نیز در این باره معتقد است: بین دستگاه‌های خدمت‌رسان شهر باید یک رابطه طولی ایجاد شود این در حالی است که امروزه روابط موازی و کارهای موازی به کرار صورت می‌گیرد، در حالی که با انسجام، همه به وظیفه خود عمل خواهند کرد.
وی تصریح می‌کند: امروزه مدعیان متعدد برای کارهای واحد و کارهای واحد توسط افراد متعدد ناهماهنگی به وجود آورده است که برآورد این ناهماهنگی عدم حصول نتیجه مناسب برای یک زندگی بهتر است، بنابراین باید گفت زندگی بهتر نیاز به زیرساخت مناسب دارد. شهردار اصفهان در این زمینه تاکید دارد و می گوید: به دستور رییس جمهور مبنی بر واگذاری زمین‌های موجود در شهر به شهرداری‌ها برای احیای بافت فرسوده باید بسیاری از زمین‌های معطل در اصفهان هر چه زودتر تعیین تکلیف و در اختیار شهرداری قرار بگیرد تا طرح‌های توسعه‌ای در شهر اجرا شود.
نوروزی تصریح می کند: ۱۱.۵ درصد از مساحت اصفهان بافت فرسوده بوده که معادل ۲۱۰۰ هکتار بافت فرسوده است و از این میان ۱۱۰۰ هکتار آن روستایی، ۵۰۰ هکتار بافت فرسوده میانی و ۵۰۰ هکتار بافت فرسوده تاریخی است . وی همچنین خاطرنشان می‌کند: بخش زیادی از بافت فرسوده شهر اصفهان تاریخی بوده و در آزادسازی‌ها با بافت فرسوده تاریخی مواجه می شویم که فرایند آزادسازی آن نیاز به مشارکت و همکاری مردم دارد در واقع برای خرید این زمین ها توافق دو جانبه شهرداری و مردم نیاز است و بخش تاریخی باید به همین صورت احیا و برای گردشگری استفاده شود و برای احیاء این بافت نیز از همه مالکان ساختمان‌های تاریخی که قصد سرمایه گذاری دارند، حمایت می‌کنیم.
با وجود همه مسائل ، راه‌حل‌های مطرح شده و تلاش‌ها برای احیاء بافت فرسوده، اختلاف فاحشی که میان بافت جدید و بافت قدیم وجود دارد شهرهای ما را به سمت دو قطبی شدن سوق می‌دهد؛ این دو قطبی شدن لزوما به معنای تفکیک جغرافیایی و مکانی در شهر نیست، بلکه گاها یک بافت فرسوده با مفهوم امروزی در میانه یک بافت جدید و به روز قرار دارد که این خود موجب تفاوت منظر، اختلاف در سطح ارائه خدمات و همچنین نابهنجاریهای اجتماعی در سطح شهر شده و البته گریبان ساکنان بافت
