• آرشیو
  • نویسندگان
پنج‌شنبه 13 بهمن 1401
نظرآنلاین
پایگاه خبری - تحلیلی پژوهشکده نظر
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی شهر

مجسمه شهری قربانی یکی انگاشتن میدان و فلکه

پدیده عادلوند نویسنده: پدیده عادلوند
یکشنبه 18 خرداد 1399
در شهر, هنر شهری, یادداشت
A A
0

نقش میدان در ماهیت شهر به ویژه‌ شهرهای پیش از دوران مدرن برکسی پوشیده نیست. ‌چنانکه «کامیلو زیته» به نقل از پائوسانیاس (Pausanias) در اهمیت آن می‌گوید: «مکانی را که فاقد بنای عمومی و میدان است، نمی‌توان شهر نامید». در ایران نیز سبقه میدان به فضاهایی برمی‌گردد که مکان گردهمایی شهروندان و انجام فعالیت‌ها و رویدادها بوده است.  چنانکه در اشعار قدما بر ویژگی‌های متصف به آن اشارات فراوانی وجود دارد.
صنعتی‌شدن جوامع و به دنبال آن ورود به دوران مدرن و رواج وسایل نقلیه باعث شد عنصری ترافیکی به نام فلکه نیز شکل‌ بگیرد. فلکه برخلاف میدان که خاصیت تجمع‌پذیری برای افراد پیاده داشت و دعوت به ورود می‌کرد، به دلیل آنکه در خدمت عنصر سواره به شمار می‌رفت و همان‌طور که از واژه آن چه در زبان انگلیسی (Roundabout) و چه در زبان فارسی (فلکه) برمی‌آید به عنوان چرخش جریانی حول یک نقطه مرکزی، دیگر خاصیت تجمع‌پذیری و عمومی میدان را نداشت و نه تنها اجازه ورود را نمی‌داد که به چرخیدن بر دورش تأکید داشت.
تهران در دوره قاجار و به دنبال تجربة شهرهای اروپایی شاهد ورود وسایل نقلیه چون کالسکه و ماشین است. اما چون بستر فضای شهری آن دوران مناسب حضور چنین وسایلی نبود استفاده از آنها ممکن نشد و تنها در دوره ناصری میادینی شکل گرفت که به دلیل عدم حضور ماشین در فضای شهری،‌ ماهیت انسانی‌بودن و اجتماعی خود را تا حدی حفظ می‌کند. در دورة پهلوی و رواج ورود خودرو به شهر، میادین تا حدودی هم نقش اجتماعی داشتند و عرصه گشوده آنها اجازه ورود شهروندان را می‌داد و هم به عنوان عنصر ترافیکی عمل می‌کردند. بعد از انقلاب نیز به دنبال توسعة روزافزون شهری، کمرنگ‌شدن نقش اجتماعی میادین شتاب می‌گیرد تا جایی‌که امروز صرفاً کارکرد فلکه به عنوان عنصري ترافيكي دارند و از کل ماهیت میدان متأسفانه تنها نام آن باقی مانده است.   
حال در شهرهای غربی، میدان که به عنوان یک فضای عمومی و جمعی همواره در طول تاریخ شکل‌گیری شهرها بستر مناسبی برای حضور مجسمه در خود بود چه وضعیتی را در ایران تجربه می‌کند؟
مجسمه که تا قبل از دوره قاجار و پذیرش رسمی آن در دوره پهلوی اول جایی در فضای شهری ایران نداشت، حضورش و سرنوشتش با شکل‌گیری میدان و تبدیل آن به فلکه گره خورده است. به نظر می‌رسد مسئله‌ مضاعفی که در شهرهای ایران نسبت به شهرهای غربی به عنوان الگو وجود دارد این است که در آن شهرها میدان به عنوان فضای عمومی و فلکه به عنوان یک عنصر ترافیکی هر دو در کنار یکدیگر وجود دارند اما در شهرهای ما شتابزدگی در الگوبرداری اجازه نداد هر دو عنصر به صورت مجزا شکل بگیرند و حیات داشته باشند. به نظر می‌رسد اگر مدیران شهری با اتکا به فهمی درست عمل می‌کردند ضمن اینکه میدان تاریخی شهرهای ایران می‌توانست با حفظ ویژگی‌های هویتی، خود را معاصرسازی نیز کند و مجسمه را به عنوان هنر این دوران در خود جای دهد و ویژگی‌های مورد انتظار از آن را برآورده سازد، فلکه نیز به عنوان یک عنصر ترافیکی و در خدمت وسایل نقلیه و سواره به صورت جداگانه شکل می‌گرفت. نه آنکه میدان را تبدیل به فلکه کنیم و فلکه را میدان بخوانیم و توقع داشته باشیم مجسمه‌ای که در آن می‌گذاریم نقش خود را به خوبی ایفا کند.

مجسمه شهری قربانی یکی انگاشتن میدان و فلکه
تصویر 1: تسلط حداکثری سواره بر فضای قرارگیری مجسمه و عدم حضور پیاده بر کارکرد فضا به عنوان یک عنصر ترافیکی (فلکه) و نه یک عنصر شهروندمدار (میدان) دلالت دارد.

معضلی که امروز گریبانگیر مجسمه‌های شهری بوده همین حضور در چنین فضاهای نادرستی است. حتی مجسمه‌هایی که به ارزش هنری آنها می‌بالیم چون مجسمه میدان فردوسی، مجسمه میدان حر، مجسمه میدان رازی و ….  به دلیل آنکه بسترشان دیگر کارکرد قبلی را ندارد در وضع نامطلوبی به سر می‌برند. همچنین ازآنجاکه میادین و یا به عبارت درست‌تر فلکه‌ها عنصری ترافیکی هستند و کارکردی دیگر دارند به راحتی دستخوش تصمیمات عمرانی و شهرسازی مانند ساخت مترو و بزرگراه و … قرار می‌گیرند و تلاش برای حفظ و کیفیت‌بخشی توجیهی ندارد. بنابراین مجسمه آنها یا از بین می‌رود، به جای دیگر منتقل می‌شود یا انبار می‌شود. مشاهده مجسمه‌ها در فضای میادین نه تنها نشان از ثبات آنها ندارد که نسبت به کیفیت آثار نصب‌شده در فضاهای دیگر چون پارک‌ها از کیفیت‌های زیباشناسانه پایین‌تری برخوردارند. به نظر می‌رسد به دلیل شرایط موجود تمایلی هم از سوی متولیان برای سفارش و نصب آثار واجد ارزش در چنین فضاهایی وجود ندارد. درصورتی که اگر میادینی در معنای درست داشته باشیم، مجسمه آنها ضمن برخورداری از تعاملات شهروندان به دلیل مشاهده‌پذیری بالا نسبت به سایر فضاها می‌توانست برندی برای شهرها و حتی جذب گردشگر باشد؛ چنانکه در کشورهای دیگر تجربیات موفق آن را شاهد هستیم.

بیشتر بخوانید - Read More

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

برچسب ها: فضای شهریفلکهمجسمهمیدان
نوشته قبلی

بِتُنیزم در مدیریت ریسک سیل

نوشته بعدی

 «خیابان کامل»؛ نقابی تازه

پدیده عادلوند

پدیده عادلوند

دکتری پژوهش هنر و عضو هیئت علمی پژوهشکده نظر

مطالب مرتبط - Related Post

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

یکشنبه 1 آبان 1401
حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

چهارشنبه 27 مهر 1401

نقش “تعریف از فضا” بر تحلیل “نحو فضا”

دیپلماسی فرهنگی خواهرخواندگی شهرهای ایران در روابط بین الملل

نقد نظام مدیریت ساخت‌وساز شهری تهران (3)

The Line،رویای بلندپروازانه فرار از مرگ

نوشته بعدی
 «خیابان کامل»؛ نقابی تازه

 «خیابان کامل»؛ نقابی تازه

صفر و یک دیدن ایران و اسلام

صفر و یک دیدن ایران و اسلام

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نظرآنلاین

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

Navigate Site

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ

Follow Us

بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم