امروزه به سبب خطر ابتلا به ویروس عالم سوز کرونا، یکی از راهکارهایی که برای جلوگیری از انتشار ویروس وجود دارد، آموزش از راه دور است. آموزش الکترونیک که ترجمه واژه E-Learning است گاه با نام آموزش مجازی  Virtual Learning نیز شناخته می شود، به نوعی از آموزش اطلاق می شود که بخش اصلی آموزش به صورت الکترونیکی و با استفاده از بسترهای الکترونیکی و کامپیوتری انجام می شود و استاد و دانشجو به صورت فیزیکی و همزمان در یک کلاس درس حضور ندارند و محتوای آموزشی با استفاده از روش های الکترونیکی (همچون فایل صوتی، ویدئو، ارتباط اینترنتی و تلفنی و …) به حضور دانشجو می رسد ( http://blog.vla.ir). حال موضوع تامل بر انگیز این است که این آموزش مجازی چه تاثیری در دراز مدت بر سیمای شهر خواهد داشت؟

این آموزش مجازی دارای نکات مثبتی است مثلا به سبب کم شدن رفت و آمد تا حدی از آلودگی های زیست محیطی و بار ترافیک شهری کاسته خواهد شد. علاوه بر این استفاده از کاغذ و کتاب کمتر خواهد شد و اسناد و مدارک بیشتر به صورت الکترونیکی نشر خواهند یافت که این خود نیز اثر مثبتی بر محیط زیست دارد. اما تاثیرات این آموزش مجازی بر سیمای شهر فراتر از این موارد است. کمترین تاثیری که این آموزش مجازی بر سیمای شهر دارد ساخت و پرداخت شهر توسط معماران و شهرسازانی است که آموزش مناسبی ندیده اند. علاوه بر این، از بین رفتن پیوند مکانی بین استاد و دانشجو و جایگزینی آن در قالب شبکه های الکترونیکی ممکن است منجر کاهش سرانه آموزشی به نفع فضای سبز در شهر شود. احتمال دیگر این است که انسان به دنبال تعاملات اجتماعی که از نیازهای انسان است، (تعامل در فضای آموزشی نوعی از تعامل اجتماعی تلقی می شود) به «باز تولیدی از فضا در شهر تن خواهد داد که به شکل محدودتر و با افرادی که نگرانی کمتری برای آینده از جانب آنان دارد بتواند حداقل به صورت مدیریت شده تعامل برقرار سازد» (قاسمی،۱۳۹۹). اما مهمترین تاثیری که این آموزش مجازی بر شهر دارد کاهش سرزندگی و حیات شهری در فضاهای شهری اطراف دانشگاه است. این آموزش مجازی باعث  تضعیف اقتصاد و کاهش گردشگری و کاهش تبادلات فرهنگی و … می شود. این کم شدن حیات شهری در شهرهای نظیر رودهن و پردیس که بخش عمده حیات شهری آنها مرهون رفت و آمد دانشجویان است بیشتر مشهود است.

با اشاراتی که شد، برگزاری کلاس ها و آموزش مجازی در چهره فرصت و تهدید برای جامعه نمود کرده است. این تهدیدها از طیف آرایش سیمای شهر توسط معماران و شهرسازان کار نیازموده تا از بین رفتن بخش زیادی از حیات شهری را در بر می گیرند. این تهدیدها می توانند تبدیل به فرصت هایی نظیر حمایت از افرایش سرانه فضای سبز توسط نهادهای مدیریتی، شوند. از سویی دیگر ضروری است چالش امروز تصمیم گیران و تصمیم سازان شهری (علاوه بر تبدیل تهدید ها به فرصت) یافتن راه نجاتی برای از بین نرفتن حیات شهری در صورت ادامه یافتن پاندمی باشد.

 منابع

• قاسمی.ایرج، ۱۳۹۹، پیامدهای کرونا بر شهر و شهر نشینی آینده، ارزیابی تاثیرات اجتماعی، اردیبهشت ۱۳۹۹, دوره ۱, شماره  2 (ویژه نامه پیامدهای شیوع ویروس کرونا-کووید ۱۹) ; ۲۲۷-۲۵۳٫
• ( http://blog.vla.ir)