تعامل بندر انزلی با شهر
چگونه می شود عنصر «خیابان» که عامل اصلی انفصال و جدایی شهر از بندر است، به یکباره به عامل تعامل شهر با بندر تبدیل و سناریوهای آقتصادی تعریض آن ارایه می شود؟
تعریض خیابان بایندُر بندر انزلی حدفاصل خیابان رمضانی تا میدان گمرک به طول 800 متر (تصویر 1) عنوان پروژه ای است که «شرکت مهندسین مشاور هرم پی» در مطالعات تعامل شهر با بندر انزلی پیشنهاد داده است.
پروژه پیشنهادی مذکور که با هدف ایجاد تعامل شهر با بندر ارایه شده است، ذاتاً موجب انفصال شهر از بندر می گردد و تقریبا از دهه 1960 به بعد که مباحث ارتباط شهر با بندر در شهرهای بندری مدنظر قرار گرفته است، توجه به بنادر نیز از کارکرد صرف حمل و نقل فراتر رفته و در برنامه ریزی های شهری به عنوان یکی از بخش های مهم طرح های جامع شهرها قرار می گیرد.
با این رویکرد، ایجاد دسترسی به بندر و یا توسعه خطوط مواصلاتی بنادر با ملاحظات بیشتری مورد توجه قرار می گیرد که علاوه بر رفع ترافیک شهری، یکپارچگی سازمان فضایی شهری را نیز تقویت نماید. با عنایت به موارد فوق، پروژه پیشنهاد تعریض خیابان بایندر ابهامات زیادی را در ذهن مخاطبان به وجود آورده که نمونه ای از آنها به شرح زیر است:
تعریض خیابان بایندر در صورت وجود بار در چشم انداز نامعلوم، ترافیک عبوری از بندر را در این مسیر جذب کرده و تردد کامیونها آلودگی های صوتی و هوا را در پی خواهد داشت. با افزایش مزاحمت شهری و تقلیل کیفیت زندگی، ارزش املاک پیرامونی کاهش می یابد و غلبه فعالیت های بندری بر محیط شهری، جابجایی اجباری ساکنان به دور از محدوده بندری و ساحلی را به وجود می آورد. به این ترتیب انفصال فضایی شهر از بندر که از دغدغه های اصلی مقامات شهری است را تشدید می کند. به منظور رفع ابهام مذکور و اصلاح پروژه پیشنهادی توجه به نکات کلیدی زیر ضروری است.
خطوط ریلی و جاده ای به عنوان عوامل مهم انفصال شهر از بندر محسوب می شوند. برنامه ریزان شهرهای بندری، جهت بهینه سازی مسیری که محل تلاقی شهر با بندر به شمار می رود، تلاش می نمایند با طراحی دقیق این امکان را فراهم سازند تا چشم اندازهای نظری به دریا، لنگرگاه ها، آثار مرمت شده بندری و فعالیت های وابسته به آن را حفظ و ارتقا دهند.
نمونه بارز چنین طراحی هایی را در شهرهای بندری اروپایی به وفور می توان مشاهده نمود. تصویر (2) بندر لوپور فرانسه را نشان می دهد که تلاش کرده اند حوزه های نفوذ و چشم اندازهای نظری شهر به بندر حفظ و اصل حق دسترسی مردم به آب پایدار بماند.
بندر انزلی از معدود شهر-بندرهای کشورمان است که طراحی آغازین آن به سبک مدرن در دهه 1930، برگرفته از معماری به سبک اروپایی بوده و با هدف صرفاً «حمل و نقل» توسعه نیافته است. سمت شرقی از ورودی تالاب معطوف به بخش غازیان بر عملیات حمل و نقل و انبارداری متمرکز بوده و در سمت غربی بلوار ساحلی با رویکرد گردشگری چشم انداز زیبایی را برای مسافران ورودی از خشکی و دریا به انزلی و مردمان این شهر به ارمغان آورده است.
از این نظر خیابان بایندر به عنوان محل تلاقی شهر با بندر قلمرو پیچیده ای است که به جهت اهمیت آن در بازآفرینی شهری، برای احیا و نوسازی آن می بایست طرح نوعی در انداخت و تجربیات موفق جهانی را در این محور حساس از بندر انزلی ارزیابی و به کار بست.
