کریم آقابوذرجمهری1 در سال 1265 شمسی، در نطنز که یکی از روستاهای کاشان بود متولد شد. در جوانی کار خود را با پادویی و کارگری آغاز کرد و در موطن خود و بعد از آن در کاشان به حرفه خشت‌مال وناوه‌کشی2، سپس به عنوان بنّا مشغول به کار شد. همزمان با مشروطیت، کار خود را رها کرد و رهسپار تهران شد تا اینکه به عنوان سرباز ساده به استخدام قزاقخانه درآمد. پس از گذراندن دوره نظامی، به تیپ تهران که فرماندهی آن با رضاخان سوادکوهی بود معرفی شد. کریم‌آقا، مردی پرتلاش و پرکار بود و توانست مورد توجه رضاخان قرار گیرد، به طوری که بوذر جمهری از افسرانی بود که همراه رضاخان در کودتای سوم اسفند 1299 شرکت داشت. وی در همان روز به درجه سروانی ارتقاء یافت. او یکی از پس از دیگری، با حمایت‌های رضاخان، درجات نظامی را طی کرد و با نشان‌دادن لیاقت خود در جنگ‌های لشکر غرب، موفق به دریافت عالی‌ترین نشان جنگی ایران، یعنی ذوالفقار شد. کریم‌آقا در 1312 به درجه سرلشکری نائل آمد و تا شهریور 1320 در همین سمت باقی ماند. در 1302 زمانی که درجه سرهنگ دومی گرفت، در همان سال، با حفظ تمام مشاغل، کفیل بلدیه تهران شد. او به مدت 10 سال شهردار تهران بود. رضاخان اعتماد فوق‌العاده‌ای به او داشت، به همین منظور وزارت فوائد عامه و وزارت طرق و شوارع را هم به او سپرد. البته وی قبل از احراز این پست‌ها، عهده‌دار امور شخصی شاه بود و دارایی و املاک شاه را اداره می‌کرد.
بوذر جمهری مردی اهل ساخت و ساز بود که فاقد سواد و اطلاعات کافی بود، تا جایی که حتی از درست‌نوشتن نام خود هم ناتوان بود، زیرا فرد تحصیل‌کرده‌ای نبود، در واقع هوش و زیرکی او در حدی نبود که شایسته چنین جایگاهی باشد، ولی چون قزاق بود و پس از پشت سرگذاشتن مشاغل نظامی به عنوان شهردار انتخاب شده بود، بلدیه را نظامی اداره می‌کرد و همه کارها را به زور و بدون مطالعه انجام می‌داد. به همین منظور برای عریض کردن خیابان‌ها و نوسازی مغازه‌ها‌ی کهنه و قدیمی شهر، با مالکان رو در رو می‌شد و با قدرت، همه دشواری‌ها را از پیش برداشت و خیابان‌ها را عریض کرد. بدیهی است که این کار او بر پایه رعایت حقوق فردی نبود، برای همین ناخرسندی‌های شدیدی پدید آورد و مالکان بزرگ را از دولت رنجاند، ولی این کارها، سیمای پایتخت را تغییر داد.
بوذرجمهری با این کارها، توانست سهم عمده‌ای در مدرنیزه‌کردن تهران بین سال‌های 1302 تا 1312 داشته باشد. در زمان رضاشاه نظام بلدیه تغییر و تحولات زیادی پیدا کرد که آن را به شکل امروزی نزدیک می‌کرد. یکی از دل مشغولی‌های رضاشاه خراب‌کردن گذشته و تغییر شکل ظاهری شهر بود و در این راه کریم‌آقا بوذرجمهری بیشترین کمک را به او کرد تا نقش عمده‌ای در امر قاجارزدایی و مدنیزاسیون تهران داشته باشد.
پی نوشت:
1- در سال 1265 در نطنز متولد شد و در سال 1331 بر اثر بیماری در تهران از دنیا رفت.
2 – کسی که ناوه یا زنبه گِل را حمل می‌کند
