دستفروشی و نقش آن در فضای سرزنده شهری
14 نوامبر به عنوان روز جهانی دستفروشان نامگذاری شده است. این مقوله در جهان گاهاً به عنوان معضل و گاهی ابزار توسعه در نظر گرفته شده است که در این یادداشت به آن خواهیم پرداخت. اما واقعا دستفروشی در فضاهای شهری چه تاثیری می تواند داشته باشد؟
مسأله دستفروشی می تواند به عنوان یکی از عناصر منظر شهری به صورت جدی مورد واکاوی قرار بگیرد و موجبات ایجاد فضایی سرزنده و امن در فضاهای شهری از یک سو و اهرمی برای بهبود شرایط اقتصادی نیز از سوی دیگر گردد. به عنوان مثال در خیابانی مانند ولیعصر یا تجریش در شهر تهران، پیاده راه ها را اگر بدون دستفروشان متصور شویم خصوصاً در روزهای پایانی سال، قطعاً این فضاها بخش عمده از هویت و البته پویایی خود را از دست خواهند داد.
در کلان شهرهای مختلف جهان برخوردهای متنوعی با این موضوع شده است. در کشور آمریکا در شهر لس آنجلس سالیان سال، مسأله دستفروشی به عنوان ممنوعیت قانونی مورد برخوردهای جدی قرار می گرفت. ضبط اجناس و دستگیری فروشندگان از جمله این برخوردها بوده است. اما زمانی به بعد به این نتیجه رسیدند که منع این موضوع ناکارآمد بوده و بنابراین به وضع قوانینی مشخص برای کنترل این مسأله پرداخته شد.
در نظر گرفتن فضاهای مناسب در شهر به عنوان بازارهای روز به قسمی که تعداد و تنوع آنها بتواند جوابگو باشد، از جمله راهکارهایی بوده است که در این زمینه اتخاذ شده است. در حالی که در کلان شهرهای ایران به خصوص ایران مفهومی با عنوان بازار روز تقریبا به فراموشی سپرده شده است. در ترکیه نیز این موضوع به دقت مدیریت شده است و دولت با رسمیت دادن به دستفروشان، آنها را به عنوان عناصر گردشگری شهر معرفی نموده و به اقتصاد خود کمک کرده است.
در مالزی، هند، کنیا و بسیاری دیگر از کشورها به این باور رسیده شده است که دستفروشان را به عنوان کارگران و مشاغل غیر رسمی پذیرفته شوند و با مدیریت آنها رونقی چشمگیر به فضاهای شهری خود بدهند که علاوه بر آن در مساله اقتصاد هم بسیار موثر بوده است.
بنابراین نتیجه گیری جهانی برخورد قهری با این مسأله را به جدیت رد می کند و دستفروشان را به عنوان بخشی از نقاط کلیدی شهری هم از منظر اقتصادی و هم از منظر گردشگری پذیرفته است. این درحالی ست که در کلان شهرهایی مانند تهران کماکان با رویکرد جمع آوری و حذف دستفروشان سازمان های مربوطه رفتار می کنند.
