نقد نظام مدیریت ساخت ‌و ساز شهری تهران(2)؛ تا «سازنده» از «بساز و بفروش»

نظام مدیریت ساخت و ساز شهری

نظام مدیریت ساخت ‌و ساز شهری تهران چگونه است؟ بی‌تفاوتی مدیریت شهری نسبت به «سازنده» و «بساز و بفروش».

در نقد قبلی فاصله «وضع موجود نظام مدیریت ساخت ‌و ساز شهری» با «وضع مطلوب از حکمروایی ساخت ‌و ساز شهری» معرفی شد. در این ‌راستا یکی از نکات مغفول در تصمیمات مدیریت شهری، ماهیت تولیدکننده فضا است. از این ‌رو لازم به توضیح است که شاید مهم ‌ترین معیار تمیز دادن «سازندگان» از «بساز ‌و بفروش‌ ها»‌ شکل دارایی ایشان است، که در قالب فضا انباشت می‌شود.

به بیان دیگر سود «سازنده» در این است که اگر امسال 500 متر زمین دارد، با فعالیت ساخت‌ و سازی خود، این مساحت را در سال بعد به مثلا 600 متر برساند. از این ‌رو لزوماً افزایش قیمت ملک به معنای سود ایشان نبوده؛ و نفع منطقی ایشان در افزایش قابلیت نقد شوندگی دارایی ‌شان است (موضوعی که می‌تواند در یک بازار غیررانتی، حتی رابطه معکوس با افزایش قیمت ناشی از تورم داشته باشد).

می‌ توان سازندگان را نوعی«سرمایه‌ دار صنعتی» به حساب آورد؛ که متفاوت از «سرمایه ‌داران ‌تجاری» (بساز و بفروش ‌ها) هستند. به این معنا که سرمایه ایشان روی زمین [غیرمنقول] و قانونی در تملک ایشان است؛ و بتبع شرایط عمومی کشور، قابل سیاست‌ گذاری در جهت نفع عمومی است.

حال‌ آنکه ماهیت دارایی، «سرمایه ‌داران ‌تجاری» پول نقد بوده؛ و با همان نیتی که روزی وارد بازار بورس؛ یا تبادلات ارزی می ‌شوند؛ روزی هم سوار بر تورم در بازار ساخت ‌و ساز فعالیت می ‌کنند. حداقل تفاوت میان این دو قشر در تعهدات مالیاتی، ایجاد اشتغال دائم، و تورم‌ زایی رفتارهاست.

هرچند همین «سرمایه‌ داران صنعتی» را نیز باید بخش خصوصی به حساب آورد، و منکر انگیزه ‌های مالی ایشان نبود؛ ولی استمرار حرفه ‌ای فعالیت ایشان در زمینه ساخت ‌و ساز، نقش «اعتبار اجتماعی» (حسن شهرت) را در مارکتینگ ایشان برجسته کرده، و ویژگی «پاسخ‌ گویی» ایشان را در مقایسه با «بساز وب فروش ‌ها» تقویت می ‌کند.

از این ‌رو در کنار این تغافل و بی‌ نظری در مدیریت شهری نسبت به ماهیت درخواست ‌کنندگان تولید فضا؛ بسیار سوال برانگیز است که چرا مدیریت شهری – و حتی فراتر از آن – علی ‌رغم درک قدرت ‌آفرین بودن «ثروت» و «اعتبار اجتماعی» ناشی از فعالیت ساخت ‌و ساز، بر نحوه توزیع آن در جامعه بی ‌توجه است؟ و یا چرا مدیریت شهری از ظرفیت‌ های اجتماعی ساخت ‌و ساز، برای بهبود کم ‌هزینه کیفیت ساخته ‌ها بهره ‌نمی ‌جوید؟ (تقی‌ پور، 1400). تلاش برای ارائه پاسخی به این سؤال در نقد‌ آتی انجام می ‌گیرد.