سکوی نفتی، چرا برای آن ها آری برای ما نه؟!

در طی هفته های گذشته دولت عربستان از طرحی جالب برای تبدیل و توسعه یک سکوی نفتی عظیم در خلیج فارس به یک پارک و اقامتگاه دریایی پرده برداشت. این پروژه که با عنوان دکل و در راستای سیاست های توسعه گردشگری در این کشور در مساحتی بیش از 150 هزار متر مربع اجرا خواهد شد شامل مجموعه ای از چندین هتل و رستوران و همچنین طیف گسترده ای از تفریحات و ورزش های آبی از جمله غواصی، پرش از ارتفاع و چتربازی خواهد بود. دولت عربستان انتظار دارد که پس از احداث این مجموعه سالانه تا 1 میلیون گردشگر را جذب نماید و از این طریق الگوی جدیدی از جاذبه های گردشگری را پیشنهاد نماید (تصویر1).

سکوی نفتی، میراث صنعتی

با توجه به سابقه تاریخی صنعت نفت در کشور ایران، در حال حاضر سکوهای نفتی در درون آب های سرزمینی ایران در خلیج فارس وجود دارند که با توجه به اتمام ماموریت آن ها به تدریج از فعالیت های نفتی خارج شده اند. با توجه به این شرایط این سوال به ذهن متبادر می شود، که چرا تاکنون این ایده به ذهن مدیران کشور ما خطور نکرده است که با ارائه طرحی در قالب سرمایه گذاری، این سازه های عظیم الجثه را به چرخه حیات در الگویی جدید بازگردانند؟

پاسخ به این سؤال را می توان از دو دیدگاه کلان و خرد مورد توجه قرار داد. در دیدگاه کلان متأسفانه بر خلاف بسیاری از کشورهای همسایه که اتفاقا دارای ساختار اقتصادی مشابه ای بر مبنای استخراج و فروش نفت هستند، گردشگری هم چنان به عنوان یک صنعت شناخته نمی شود. این امر در حالی رخ می دهد که بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج فارس با شناخت ظرفیت های فوق العاده گردشگری به عنوان شکلی پایدار از اقتصاد به تدریج به سمت توسعه هر چه بیشتر و همه جانبه این صنعت گام بر می دارند.

حال آنکه در کشور ما به دلیل در دسترس بودن درآمدهای راحت الوصول نفتی، و هم چنین قیود بیشمار در زمینه تعاملات بین المللی، هرگز این دیدگاه به صنعت گردشگری و حرکت به سمت توسعه آن در کشور شکل نگرفته است که همین موضوع سبب شده است که اساساً ایده هایی از این دست هرگز در سطح کشور مورد توجه قرار نگیرند.

از طرف دیگر و در نگاه خرد، بایستی به عدم رواج دیدگاه های کل نگر، در سطوح مختلف دستگاه های ذی ربط اشاره نمود که در نتیجه آن تاکنون همچنین دیدگاهی به این دست میراث باقی مانده از صنعت نفت شکل نگیرد. در سال 1396 بنابر اطلاعات منتشر شده در وبگاه مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت، سکوی نفتی به نام بهرگانسر در منطقه نفتی بهرگان، به عنوان نخستین موزه دریایی ایران بازسازی و مرمت می شود (تصویر2).

 این سکو که در واقع به عنوان نخستین سکوی نفتی خلیج فارس شناخته می شود با غلبه نگاه جز نگر در دیدگاه متولیان امر و همچنین دیدگاه های میراثی، تنها به مثابه یک موزه مورد توجه قرار می گیرد. در نگاه نخست شاید ایجاد مجموعه ای یادمانی در ارتباط با یک سکوی تاریخی، ایده ای جذاب باشد. اما به نظر می رسد که این نگاه تک بعدی، و عدم توجه به مسایلی دیگر نظیر جنبه های اقتصادی و توریستی مرتبط، سبب شده است که علی رغم گذشت نزدیک به چهار سال، هیچ باز خورد مثبتی از این پروژه شکل نگرفته باشد.

در حالی که به کارگیری تفکر کل نگر در فرایند برنامه ریزی و عدم تأکید بر یک کاربری، در کنار تعریف کاربری های هم خوان با این تأسیسات و موقعیت منحصر به فرد آن ممکن بود که این پروژه را به پروژه بسیار موفق تری بدل نماید.

بنا بر آنچه که بیان شد اکنون می توان پاسخ داد که چرا سکونی نفتی در آن سوی خلیج فارس به مثابه یک فرصت استثنایی در زمینه صنعت گردشگری مورد توجه قرار می گیرد اما در این سوی خلیج فارس تنها به مثابه یک موزه.