• خانه
  • آرشیو
  • نویسندگان
پنج‌شنبه 9 تیر 1401
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی نقد

نگارش قانون برای نگارش قانون

نظر آنلاین توسط نظر آنلاین
چهارشنبه 10 بهمن 1397
در نقد
A A
0

نگارش متنی که قابل اجرا، پیگیری و قابل فهم برای عموم مخاطبان آن باشد، لازمۀ هر مادۀ قانونی است به ویژه که مخاطب مستقیم آن عامۀ مردم  باشند. قانون باید صریح و روشن، موجز و خلاصه و در عین حال جامع باشد. دستورالعمل‌نویسی که از اصول نگارش قانون پیروی می‌کند، نیز باید مانند قانون از چنین ویژگی‌هایی برخوردار باشد. مهم‌تر از ساده‌فهمی و صراحت قانون، آنچه از اولین اصول نگارش قانون است، ضمانت اجرایی آن است. به این معنی که مخاطب متن قانونی، ناظر اجرایی و نهاد ضمانت‌کننده و پیگیر این نظارت مشخص باشد.

با این مقدمه به سراغ، دفترچۀ «دستورالعمل سامان‌دهی نمای شهر تهران» می‌رویم که در بهار ۱۳۹۳ توسط معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران تهیه و منتشر شده است. این دفترچه شامل ۷ ماده و ۳ تبصره است.

در تدوین لایحۀ قانونی برای سامان‌دهی نمای شهری از این حیث که نفع عمومی در آن مطرح و ناشی از نیازی اجتماعی است شکی نیست، با این وجود اولاً جامعیت و سادگی نگارش قانون در تنها دستورالعملی که کمیتۀ نما در سال 93 برای شهر تهران ارائه کرده است، رعایت نشده است و ثانیاً تبصره‌های این دستورالعمل، با ارجاع‌دادن ماده‌ها به تشخیص گروهی بر مبنای خواست گروهی دیگر، راهکارهای عبور از موانع قانونی را به شیوه‌ای مشروع و قانونی پیش‌پای متخلفان قرار می‌دهد. در چنین شرایطی بدیهی است که ضمانت اجرایی ماده‌های قانونی، معنای خود را به عنوان یک اصل از دست می‌دهد و به فرعی قابل توجیه و قابل چشم‌پوشی بدل می‌شود.

بیشتر بخوانید

ناتوانی دانشگاه‌ ها در اجرای طرح‌های پژوهشی کاربردی

نقدی بر مقاله ساحل زنان

مطابق مادۀ سوم این دستورالعمل، ساختمان‌های شهر تهران به ۴ دسته تقسیم می‌شوند و معیار جداسازی این دسته‌ها کمی است. با این معیارِ مؤکدِ کمی _که به ازای هر ۴ دسته یکبار تکرار شده است_ بناهای عادی بناهایی هستند که نه زیربنای قابل توجهی دارند و نه در ارتفاع پیش‌روی خاصی داشته‌اند.

همین دفترچه با همین معیارهای کمی، با این عبارت آغاز می‌شود : «در راستای صیانت از هویت ایرانی_اسلامی …». از روشنی و بیان عبارت گنگ ایرانی_اسلامی که بگذریم، آنچه مشخص است این دستورالعمل، داعیۀ صیانت از هویت دارد و چند کارگروه و شورای تخصصی ارزش‌گذاری تخصصی نیز تعریف کرده است و نگارش این ماده‌های قانونی، برای نیل به هدفی که «صیانت از هویت ایرانی_اسلامی» است، انجام شده است.

بعد از ذکر کلیات و اهداف، معاونت شهرسازی و معماری شهرداری، پیوستی برای توضیح جزئیات و باید و نبایدهای طراحی نما تحت سه عنوان احکام سلبی، ایجابی و توصیه‌ها ارائه کرده است. در این تعریف احکام سلبی و ایجابی _چنانکه از اسامی آن‌ها مشخص است_ به ترتیب شامل «حتماًها» و «اصلاًها» می‌شوند. توصیه‌ها، مستحبات اجرایی قانونِ نگاشته شده را تشکیل می‌دهند و عدول از آن‌ها، تخطی از قانون نیست.

 در بخش مصالح، زیر عنوان احکام ایجابی، «ضرورت استفاده از مصالح بادوام و  مقاوم در مقابل کثیف شدن» آمده است. حکم ایجابی، بنا به تعریف خود، «بایدی است که نباید نادیده گرفته شود». طرح چنین مساله‌ای در یک متن قابل استناد و ارجاعِ قانونی، زیرِ چنین عنوانی به چه معناست؟ اگر شهروندی اقدام به اخذ پروانه و گواهی پایان کار کند، آیا ممکن است یکی از دلایل رد آن، احتمال کثیف‌شدن ساختمان در آینده باشد؟ و اگر چنین نباشد، لازم‌الاجرا بودن حکمی ایجابی را مخدوش نکرده و صلاحیت و تخصص قانون‌گذار را زیر سؤال نمی‌برد؟ چرا مقاومت مصالح در برابر جذب آلودگی، نمی‌تواند یک «توصیه» باشد و حکم ایجابی شده است؟

یکی ار تبصره‌های احکام ایجابی، تذکر می‌دهد که اگر مالکین، درخواست کتبی و دلایل معتبر طراح نما را مبنی بر رعایت‌نکردن احکام، به معاونت معماری ارائه کنند، این درخواست کتبی از جانب معاونت و در جلسه‌ای با حضور مالک و طراح بررسی می‌شود. وجود چنین تبصره‌ای، مفرهای خروج از قانون را برای کسری از مسئولین و ملاک بالا می‌برد.

در سومین سطح و سطح توصیه‌ها، نه باید و نه نبایدی در کار است. طبق گفتۀ محمد سالاری این توصیه‌ها، در واقع پیشنهادهایی برای بهتر‌شدن نمای ساختمان‌ها است و سیاست‌های تشویقی شهرداری شامل حال عمل‌کنندگان به‌آن‌ها خواهد شد. اما نکتۀ عجیب این توصیه‌ها (که نه بایدند و نه نباید)، این است که اولین تبصرۀ[1] مصالح در پیوست ۱، دومین حکم سلبی[2] مصالح در پیوست ۱ است! در واقع نه فقط رعایت آن نباید به تعلق‌گرفتن سیاست‌های تشویقی بینجامد که عدول از آن نیز زیر پا گذاشتن قانون تلقی می‌شود. به علاوه تکرار یک عنوان قانون در دو جای مختلف یک متن واحد نیز، از اصل نگارش آن مبنی بر موجزنویسی تخطی کرده است.

در بخش مربوط به مادۀ «ب» که دربارۀ ملحقات نما است بر «عدم درج هرگونه نوشتۀ مازاد بر آن‌چه در نقشه‌های نمای مصوب است» تأکید شده است. جمله‌ای که به نظر نگارنده به قدر کافی گویا هست که حتی به تبصره‌ای نیاز نداشته باشد: کمیتۀ نما، نقشه‌‌ای را به عنوان نقشۀ مجاز نما مصوب می‌کند و کسی نباید چیزی _هرچیزی_ بیش از آن به نما الحاق کند. با این حال بلافاصله بعد از این ماده و در ماده‌ای جداگانه چنین آمده است: «عدم استفاده از نمادهایی که اشاعه‌دهندۀ تفکرات ضد دینی و ضد فرهنگی باشند». به نظر نگارنده کمیته به راحتی برای جلوگیری از تکرار یک موضوع، می‌تواند نماهایی را که علائم ضدفرهنگی دارند، مصوب نکند و این ماده را زیرمجموعۀ مادۀ قبل بداند، تنها برای رعایت اصول نگارش قانون: جامعیت و ایجاز.

احکام ایجابی مربوط به بام بنا اما مشتمل بر عجیب‌ترین نکته است. حکمی لازم‌الاجرا که به معنا و چگونگی اجرای آن هیچ دسترسی‌ای نیست: «هماهنگی فرم نما و شکل غالب بام با ویژگی‌های معماری تهران». برای مالک غیرتخصصی (اگر فرض محال کنیم که مالک تخصصی چنین نیست) مطلقاً تعریفی از معماری تهران وجود ندارد و اگر باشد هاله‌ای از آگاهی غیرمشترک میان همه است. چیزی که قطعاً اقدام به آن و رعایت حتمی آن به یک صورت واحد ممکن نیست. با وجود این، قرار گرفتن این ماده در میان احکام ایجابی[3]، رعایت نکردن آن را پرهزینه می‌کند. اظهر من الشمس است که ضمانت اجرایی چنین حکم کلی‌ای، تا بن دندان زیر سؤال است. چنین چیز بی‌تعریف و نامشخصی «نمی‌تواند»-نه اینکه نخواهد- ضمانت اجرایی داشته باشد. چرا که عمل به آن به هر صورتی، می‌تواند درست یا نادرست تلقی شود. به این ترتیب یکی دیگر از اصول نگارش متن قانونی در این کتابچۀ چندبرگی رعایت نشده است: ضمانت اجرایی.

پس از اینکه کلیات لایحه «طراحی، پایش و نمای شهر تهران»، به تصویب شورای شهر تهران درآمد، بهاره آروین، تصویب این لایحه را تشدید‌کنندۀ آشفتگی‌های بصری تهران خواند. نکتۀ دیگری که مد نظر این عضو شورای شهر به عنوان یکی از مخالفان لایحه بود مشخص‌نبودن ساختار قانونی لایحه‌ها بود. این ابهام در انتقال پیام قانون‌گذار به مردم، اولاً باعث هدررفت زمان و انرژی زیادی از هر فرد برای دریافت پروانۀ ساخت می‌شود. به علاوه به این ترتیب ملاک مشخصی برای عمل کمیته‌ها وجود نداشته و امکان تصمیم‌گیری سلیقه‌ای اعضای شورا و کمیته را بیشتر می‌شود.

خوشبختانه در نگارش این دستورالعمل و تصویب این کلیات، این خبر خوش وجود دارد که لزوم وجود و نیاز جامعه به قانون، برای سامان‌دهی اجزای گوناگون جامعه، به قانون‌گذاران، برنامه‌نویسان و سیاست‌گزاران حوزۀ معماری و شهر اثبات شده است و بدبختانه این خبر بد وجود دارد که توان نگارش قانون در اختیار این افراد نیست. نگارش قانون برای نگارش قانون، گاهی حتی می‌تواند بدتر از بی‌قانونی باشد. دستورالعمل سامان‌دهی نما، تلاشی برای نظام‌دادن به چهرۀ شهر است، تلاشی چنان نظام نایافته، که می‌تواند نظام‌نایافتگی شهر را چهره‌ای قانونی ببخشد.

 

پی‌نوشت:

۱.مستحب شرعی.

۲. حرام شرعی

۳.واجب شرعی

 

منابع:

۱. هاشمی، محمد. تهذیب قوانین و راه‌هایی که باید پیمود.

۲. امامی، حسن. حقوق مدنی.

https://www.tabnak.ir/fa/news/867983

https://donya-e-eqtesad.com/18/805372

برچسب ها: تهرانشورای شهرقانوننمای شهری
نوشته قبلی

طرح مساله، سوال و نتیجه راهبردی

نوشته‌ی بعدی

نشست “مرگ یا زندگی پیاده در قلب تاریخی تهران”

نظر آنلاین

نظر آنلاین

مطالب مرتبط - Related Post

دانشگاه ها در اجرای طرح های پژوهشی کاربردی ناتوان هستند

ناتوانی دانشگاه‌ ها در اجرای طرح‌های پژوهشی کاربردی

سه‌شنبه 14 دی 1400
نقدی بر مقاله ساحل زنان

نقدی بر مقاله ساحل زنان

شنبه 22 خرداد 1400

جایگاه بینش انتقادی در نگرش اسلامی کجاست؟

نقد مصوبه ضوابط عام استقرار ساختمان‌های بلند در کشور، مصوب مهرماه 1397

واقعه الوثبه ،زندگی و مرگ میان واقعيت و تخيل

نقدی بر کاهش آمارهای جمعیتی در روستاهای ایران

نوشته‌ی بعدی
نشست "مرگ یا زندگی پیاده در قلب تاریخی تهران"

نشست "مرگ یا زندگی پیاده در قلب تاریخی تهران"

خانۀ مسافر نیازمند تشکیل جامعۀ صنفی برای حفاظت از منافع ذی‌نفعان

خانۀ مسافر نیازمند تشکیل جامعۀ صنفی برای حفاظت از منافع ذی‌نفعان

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب برگزیده

  • بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • مدرن چيست؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • رنگ های نمادین در هنر ایران

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • سکه های هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0

مطالب برتر

  • در جریان
  • دیدگاه‌ها
  • آخرین
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

یکشنبه 2 اسفند 1388
مدرن چيست؟

مدرن چيست؟

دوشنبه 13 مهر 1388
عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

دوشنبه 1 بهمن 1397
رنگ های نمادین در هنر ایران

رنگ های نمادین در هنر ایران

یکشنبه 11 خرداد 1399
نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

6
زاینده‌رود؛ از تکوین تا تخریب تمدن

زاینده‌رود؛ از تکوین تا تخریب تمدن

3
زنان نامرئی و منظر شهری

زنان نامرئی و منظر شهری

2
تقلید بدون ¬حجت در سیمای شهری

تقلید بدون ­حجت در سیمای شهری

2
درخت خشکیده تحویل دهید و اثر هنری تحویل بگیرید!

درخت خشکیده تحویل دهید و اثر هنری تحویل بگیرید!

پنج‌شنبه 9 تیر 1401
احیای فرهنگی - هویتی بافت پیرامون حرم رضوی، چالش ها و راهکارها

احیای فرهنگی هویتی بافت پیرامون حرم رضوی، چالش ها و راهکارها

سه‌شنبه 7 تیر 1401
قرائت منظر شهری

قرائت منظر شهری

یکشنبه 5 تیر 1401
با رخم متروپل بر منظر شهری آبادان چه باید کرد؟

با زخم متروپل بر منظر شهری آبادان چه باید کرد؟

چهارشنبه 1 تیر 1401

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم