مسابقۀ اتصال پهنۀ جنوبی دریاچۀ شهدای خلیج فارس به بوستان جنگلی چیتگر

۱. با توجه به عبور بزرگراه شهید همدانی از جنوب دریاچۀ چیتگر، یکی از چالش‌های پیش روی سیاست‌گزاران شهری، نحوۀ اتصال دریاچه شهدای خلیج فارس و بوستان چیتگر است. به همین منظور در اسفندماه سال ۱۳۹۶با تصمیم معاونت فنی و عمرانی شهرداری، این موضوع به صورت محدود به مسابقه گذاشته شد و ۲۹ گروه داوطلب برای شرکت در مسابقه، در یک نشست توجیهی با رویکردها و الزامات شهرداری تهران به عنوان کارفرمای پروژه آشنا شدند (url1). از این تعداد ۲۰ گروه موفق به ارائۀ طرح شدند که طرح‌های پیشنهادی در قالب یک نمایشگاه در پایان اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ به نمایش عمومی در آمد و پنج اثر به مرحلۀ دوم داوری راه یافتند تا در نهایت در ۱۹خرداد ۱۳۹۷ طرح برتر از میان این آثار برگزیده شود (url2).

۲. پیروز حناچی، معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران، در مصاحبه‌ای با ایسنا در مورخۀ ۲۷ اسفندماه ۱۳۹۶با تشریح مأموریت‌های معاونت فنی و عمرانی در سال ۹۷، رویکرد اصلی فعالیت‌های عمرانی را در سال جدید، ایجاد فضاهای «نرم» و «خلاق» معرفی و برای نمونه به مسابقۀ مورد بحث اشاره کرد (url3). این در حالی است که دو صفت «نرم» و «خلاق» مفاهیمی کلی و تفسیر و تأویل‌پذیر به مفاهیم متفاوتی هستند و حتی اگر این دو صفت، تنها برای توصیف رویکردهای این مسابقه به کار می‌رفتند، به قدر کافی دارای ابهام هستند که نتوانند برای چنین فعالیتی جهت‌گیری به‌خصوصی معین کنند. چنانچه برای مثال معیار معینی از مفهوم «خلاق» بودن فضا توسط کارفرما یا داوران ارائه نشده‌است.

۳. اگرچه در عنوان مسابقه از مفهوم «اتصال» صحبت شده است و موضوع طراحی عبور از عنصر مصنوع بزرگراه و اتصال دریاچه و جنگل، دو عنصر طبیعی به یکدیگر است اما بررسی آثار ارائه‌شده توسط گروه‌های طراحی بیانگر آن است که عموم طرح‌ها بیش از آنکه به «اتصال» این دو عنصر طبیعی منجر شده باشد، موجب شکل‌گیری فضایی مفصل‌گونه برای «انفصال» دو عنصر شده‌است که وظیفة آن ایجاد «فصل» میان آن دو و تولید ارتباطی غیر مستقیم است. به عبارتی فضای مفصل‌گونه مفهومی برای از میان‌بردن «اتصال» پیوسته، از طریق از میان بردن «مرز مشترک» و ایجاد دو «مرز غیر مشترک» برای دو همنشینی دو نامتناجس نوعی«مانع» ایجاد می‌نماید.

۴. از طرفی باید کاملاً تبیین کرد که هدف از این اتصال چیست؟ اگر بپذیریم هدف از ایجاد این دریاچه و پیشنهاد چنین طرحی بازنمایی «طبیعت» در مقابل زندگی شهری «مصنوع» است، چگونه می‌توان از طریق عنصری «مصنوع» دو عنصر «طبیعی» را به یکدیگر متصل نمود و در نهایت انتظار داشت که کلیت محصول به عنوان «طبیعت» ادراک گردد؟ در عموم طرح‌های ارائه شده، تمرکز دیدهای داخلی بر فضایی «مصنوع» است و در غالب این طرح‌ها در پرسپکتیوهای دید انسانی «طبیعت» در حاشیه قرار گرفته است.

۵. با این‌حال به نظر می‌رسد که موضوعات مورد نقد تنها بر طرح‌ها وارد نمی‌شود. تکرار نگرش‌های فوق‌الذکر در غالب آثار ارائه شده و همچنین بررسی پنج اثر برگزیده شده توسط کارفرما یا داوران منسوب به کارفرما نشان از وجود این رویکرد در نگرش تصمیم‌گیرندگان دارد. چنانچه عنوان شده است، کارفرما در جلسه‌ای توجیهی رویکردها و راهبردهای اصلی موضوع را به بحث گذاشته‌است و آثار برگزیده شده از سوی هیئت داوران مبین آن است که اساساً از سوی کارفرما چنین رویکردهایی مورد تایید قرار داشته است.

منابع

Url1 http://shahrnevesht.tehran.ir/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-
Url2: http://memarnews.com/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-
Url3: https://www.isna.ir/news/96122714776/%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF