جمعه بازار از پارکینگ پروانه تا باغ هنر

تغییر مکان جمعه بازار پروانه

تغییر مکان جمعه بازار پروانه چگونه می تواند ماهیت این بازارچه را دستخوش تغییر کند؟

جمعه بازار تهران که ریشه در تهران عهد ناصری دارد، از سال1380 تا سال 1398 در پارکینگی در خیابان جمهوری و مرکز شهر تهران برقرار می شده و مخاطبان زیادی بالاخص افراد علاقه مند به اشیا هنری و نوستالژیک را به خود جذب می کرده است. جانمایی این جمعه بازار پروانه در مرکز شهر تهران به گونه ای بود که اقشار مختلف حتی در روزهای تعطیل هم می توانستند با استفاده از شبکه حمل و نقل عمومی به آن دسترسی داشته باشند.

جمعه بازار پروانه سال ها حاصل تعامل فروشندگان، خریداران در ظرف فضایی پارکینگ پروانه در مرکز شهر تهران بوده است. یکی از جاذبه ها و نقاط مثبت این بازار قرارگیری اقشار مختلف جامعه با سطح اقتصادی متفاوت اما با سلیقه های مشترک در یک رویداد عمومی است. تا جاییکه بسیاری از توریست ها این بازارچه را برای خرید و بازدید شرکت در یک رویداد جمعی را از دست نمی دادند.

اما جابجایی این بازارچه به تپه های عباس آباد که دسترسی به مراتب ضعیف تری به حمل و نقل عمومی دارد و افراد اکثرا باید با خودرو شخصی به این نقطه از شهر مراجعه کنند باعث می شود بافت اجتماعی این بازارچه به مرور دستخوش تغییر شود. از آنجاییکه مخاطبان و کاربران فضا از عناصر تعیین کننده و هویت بخش به فضا می باشند، تغییر بافت اجتماعی و حذف تدریجی اقشار کم درآمد به مرور منجر به تغییر ماهیت این بازارچه خواهد شد.

دسترسی به فضاهای شهری عاملی تعیین کننده برای تعریف مخاطبین فضا است. وقایع و اتفاقات شهری ماهیتی پیچیده و درهم تنیده دارند و نمی توان به راحتی و یکباره یک کاربری عمومی را از روی نقشه قیچی و در نقطه ای دیگر چسباند و انتظار داشت رویداد با همان کیفیت قبلی در نقطه ای دیگر از شهر تکرار شود.

گرچه جابه جایی جمعه بازار پروانه بصورت موقت و به دلیل محدودیت های کرونایی صورت گرفته است ولی شایسته بود برای دسترسی عمومی به این مکان موقت هم برنامه ای موقت در نظرگرفته می شد و با مساله دسترسی به عنوان یک خدمات غیر ضروری برخورد نمی شد. تامین دسترسی به اندازه تامین غرفه های فروش ضروری است و نمی توان به راحتی از آن غفلت کرد.

ساده انگاری در مدیریت شهر و درنظر نگرفتن اقشار ضعیف در برنامه ریزی های شهری تهران مغایر با عدالت اجتماعی است و به مرور باعث بروز آسیب های جدی اجتماعی و فرهنگی در شهر خواهد شد. دوری و ناآگاهی از دغدغه های اقشار ضعیف به وضوح در جا به جایی جمعه بازار پروانه از مرکز شهر به شمال شهر دیده می شود و این درحالی است که شهرداری شعار تهران شهری برای همه در نقاط مختلف شهر به نمایش می گذارد.

ولی واقعیت این است که شهر با تصمیم گیری و برنامه ریزی عادلانه به عدالت نزدیک می شود و نه با شعارهای جذاب، رویکردهای مدیران شهری باید در عرصه فضاهای شهری تحقق پیدا کند و نه در بیلبوردهای تبلیغاتی.