ساختمان ترمه ی همدان یا ساختمان ترمه در همدان؟

یکی از ویژگی های اصلی معماری ایرانی، زمان‌مند و مکان‌مند بودن آن است، یعنی بنایی که در زمان خود پاسخگوی نیاز کاربران آن بوده و مطابق با شرایط مکانی است که در آن قرار گرفته است. توجه به این دو عامل سبب می‌شود تا تنها ساخت و ساز اتفاق نیفتد و با احداث بناهایی با خصوصیات آن مکان و آن زمان، معماری تداوم یابد. ساختمان ترمه با عملکرد تجاری‌_اداری در شهر تاریخی همدان ساخته شده است. اگر این بنا از منظر معماری ایرانی بررسی شود، لازم است دو ویژگی مذکور را در خود داشته باشد:
آیا اگر این ساختمان ۲۰ سال پیش ساخته می‌شد با پذیرش و اقبال مخاطبانش روبرو می‌شد؟ همین سوال را در ارتباط با ۲۰ سال آینده هم می‌توان مطرح کرد.
ساختمان ترمه ساختمانی مختص به زمان خود است؛ نوع عملکردهای تعریف شده برای این بنا، زیبایی شناسی فرم آن و استفاده از مصالح روز، از جمله ویژگی هایی است که این بنا را زمانمند می کند. ساخت فضاهای تجاری این روزها عملکردی است که بیشتر ساخت و سازها را به خود اختصاص داده، در کنار عملکرد، استفاده از فرم های شناخته شده و ترکیب متفاوت و خلاقانه آن، ساختمان ترمه را متعلق به این تاریخ می کند؛ اگرچه این ترکیب تنها در دو وجه از نمای ساختمان دیده می شود.در ارتباط با مکانمندی ساختمان ترمه باید به این سوال پاسخ داده شود که آیا این ساختمان متعلق به همدان است؟ چه شاخصه یا عناصری در این بنا وجود دارد که آن را از آنِ این مکان می کند؟ توجه به اقلیم منطقه؟ استفاده از مصالح بومی آن؟ فرم و پلان خاص؟ توجه به همجواری ها؟ آیا این بنا در شهر یا کشور دیگری قابلیت احداث دارد یا ارتباط با زمینه و مکانش آن را متعلق به همدان و یا ایران کرده است؟
پاسخ به این سوال باید با دقت بیشتر در بنا، داده شود. استفاده از حجم مکعبی، نحوه استفاده از نور خورشید و هدایت آن به داخل فضا تا حدودی متناسب با اقلیم سرد و خشک است. آجر استفاده شده در بنا مربوط به مناطق مرکزی ایران بوده و در واقع آنچه نسبت به مکانمندی این بنا تا حدی مورد توجه قرار گرفته است تنها بخش اقلیمی آن است.
بنابر خصوصیات ذکر شده، به سختی می توان این بنا را “ساختمان ترمه ی همدان” دانست؛ وجود برخی ویژگی ها در کنار نقائص موجود در بنا، این ساختمان را در سطح متوسطی از معماری ایرانی قرار می دهد.