رونق گردشگری
آیا یاری نمودن گردشگران به داشتن ادراک معنوی والاتر می تواند در رونق گردشگری مؤثر واقع گردد؟
همه کسب و کارهای گردشگری به دنبال توسعه این صنعت هستند. درآمد بالای اقتصادی کشورها موجبات تمرکز و گرایش به این صنعت را بیش از پیش فراهم نموده است. اقدامات و فعالیت های بسیاری با هدف کسب رضایت گردشگران و بازدید مجدد آنها انجام گرفته است. با این حال بررسی ادراک گردشگر اغلب به حوزه تقاضای سفر و میزان رضایتمندی گردشگر از خدمات ارائه شده معطوف شده اند.
ذکر این نکته ضروری است که ادراک نه به معنای رضایتمندی و یا خوشحال بودن، بلکه درک عمیق تر و معرفت بیشتر می باشد. ادراک به مفهوم دریافت و تفسیر با توجه به قدرت تحلیل و حواس ظاهری. متأثر از تجربه های پیشین، شرایط محیطی و سایر عوامل مداخله گر تعریف می گردد.
حال وقتی صحبت از ادراک معنوی به میان می آید سطح عمیقی از ادراک درونی، حسی، اجتماعی و محیطی را برگرفته از عوامل غیر مادی و روحانی را شامل می شود. درک عمیق تر ارتباط روحی و روانی گردشگر را با محیط دربر می گیرد، اشاره به معنویات و ابعاد معنوی وجودی است؛ ارتباط گردشگر با خویشتن خویش و محیط پیرامونش برای دریافت عمیق تر.
در تحلیل و بررسی ادراک گردشگر به ویژه ادراک معنوی، نقطه مغفول گردشگری ماهیت سفر است! از آنجایی که در نگاه معمول گردشگری را یک فعالیت روزمره و عادی می انگارند، و یا صرفا تفریحی است که خودمختارانه انجام می شود، به چند و چون آن توجهی نمی گردد. چرا که یک رفتار فردی است و هر فرد و خانواده خودش تصمیم می گیرد و در این میان نیاز به یک سری فعالیت ها، امکانات و خدماتی برای رفع احتیاجات اندیشیده می شود.
اما این همه گردشگری نیست! شاید بتوان یکی از دلایل مشکل اصل کشور عزیزمان ایران در توسعه گردشگری را همین امر قلمداد کرد. چگونه در مخیله می گنجد که کشوری همانند ایران یا چنین تمدن و میراث ارزشمند این چنین بی نصیب از بازار گردشگری باشد؟ حتی گردشگری داخلی نیز آنچنان که باید از رونق کافی برخوردار نیست؟ بی شک فرآیند گردشگری فارغ از فلسفه و ماهیتی فراانسانی، دارای ابعاد مختلفی است، که همچنان جای تامل دارد.
همه افراد در فعالیت های سفر و گردشگری همانند هم نیستند، اطلاعات سفر یک موضوع است و آگاهی از چون و چرای سفر موضوع دیگری است. چون و چرای سفر اشاره به ماهیت و فلسفه سفر دارد که از سال ها پیش در کتب دینی، ادبیات، و تاریخ ایرانی بدان پرداخته اند، اما چرا امروز با ورود به دنیای صنعتی از آن غفلت ورزیده ایم؟ چرا گردشگر را به حال خویش رها می کنیم؟ چرا ادراک گردشگر از سفر اهمیتی ندارد. یک سری از گردشگران از یک سایت دیدن می کنند و تمام! اما این همه ماجرا نیست…
تمامی فعالیت های تصمیم به سفر، حرکت، اقامت، بازدید، و بازگشت در حول اهداف غیر مادی دیگری برای تامین نیازهای روحی انجام شده اند و ادراک معنوی می تواند یکی از مولفه هایی باشد که در تامین نیاز غیرمادی گردشگر به کمک بیاید.
ادراک گردشگر از سایت فرا رفتن در دریافت های حسی است، فرارفتن از دیدن صرف است، اینجا همان نقطه تعامل و ارتباط با ابعاد غیرمادی وجودی گردشگر است. همان نقطه عطفی که اگر به طوری عمیق تر بدان توجه شود، حتی می توان در آینده در پاسداشت میراث ها آسوده بود، می توان در حفظ و اشاعه فرهنگ خیالی آسوده داشت. ادراک تا بدین حد اهمیت دارد که خود می تواند بستری را برای آموزش فراهم نماید.
از این دیدگاه نمی توان درباره گردشگری صحبت کرد و به ادراک معنوی گردشگر بی توجه بود. البته که بسیاری مدعی هستند به گردشگر توجه دارند، در رفع نیازهای گردشگر تلاش می کنند، با این حال آیا رفع نیازها فقط به امنیت و نیازهای زیستی محدود می شود؟ توجه به گردشگر امری فرامادی است، و آن توجه به معنویت است. بستری که ادراک را شامل می شود، دریافت را شامل می شود و در نهایت تفسیری که در ذهن گردشگر شکل می گیرد.
دریافت و تفسیر از یک سایت گردشگری متضمن شرایط، فرهنگ و عوامل فردی است. علاوه بر این موضوع نوع دیدگاه و نگرش متولیان گردشگری نیز در این حیطه حائز اهمیت است. ما صرفا یک شیوه معمول همانند گردشگری انبوه در نظر داریم و صرفا کسب درآمد کافی است؟ همین که یک سایت گردشگری مملو از گردشگر باشد، درآمدهای آنچنانی به دست آورد و شهره گردد، کافی است؟ خیر! این برخلاف ماهیت گردشگری است.
اگر مسیر حرکت در صنعت گردشگری تغییر یابد، و از فلسفه و ماهیت سفر آغاز شود، آنجا که سفر ارزش تلقی میشد، آنجا که سفر را یک تجربه و حرکتی در مسیر تعالی می دانستند، آنجا که سفر را عامل پخته تر شدن آدمی بیان می کنند، در این حالت است که می توانیم اذعان کنیم گردشگری در مسیر صحیح خویش گام نهاده است. در این مسیر است که دریافت، تفسیر و در مجموع ادراک گردشگر برای ما اهمیت دارد.
گردشگر با چه توشه ای از سایت خارج می شود؟ آیا نیازهای غیرمادی و در نهایت ابعاد معنوی را پوشش داده ایم؟
البته این موضوع دشوار بوده و نمی توان به سادگی درباره اش سخن گفت، اما نتایج تحقیقات تا به امروز حاکی از این مطلب است که ادراک گردشگر، نه یک ادراک صرفا حسی، بلکه «ادراک معنوی» با جهان درون و بیرون گردشگر مرتبط است، سطح دریافتی که تمامی جوانب محیطی، درونی، اجتماعی و حسی را دربر می گیرد. سطح دریافتی که گردشگر را به درون خویش برده و ارتباط وی را با جهان بیرون مرتبط می کند.
این همان ادراکی است که مضامین یادگیری، آگاهی، آموختن و کسب تجربه را برای گردشگر فراهم می نماید. این همان ادراکی است که گردشگر را نسبت جهان آگاه تر نموده و رفتاری آگاهانه پیدا خواهد کرد، رفتاری که در نهایت حفاظت و صیانت از میراث را به همراه خواهد داشت.
بی شک رویکرد یکپارچه، ایجاد نگرش، فرهنگ سازی، آموزش صحیح، نه آموزش هایی که فقط متمرکز بر شناخت مقصدها و سایت های گردشگری هستند، آموزش هایی که در زمینه آگاهی بخشی رفتار گردشگر عمل می کنند، آموزش هایی که بر روی جهان بینی افراد تاثیر می گذارند. همچنین در تعیین هدف، خط مشی و برنامه ریزی می بایست رویکردی فرامادی ایجاد نمود تا گردشگر را در مسیر صحیح و درک معنوی والاتر یاری کرد.
