• آرشیو
  • نویسندگان
شنبه 12 فروردین 1402
نظرآنلاین
پایگاه خبری - تحلیلی پژوهشکده نظر
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی شهر مبانی شهر

یافتن زیباتر یا آسیب زیبایی‌شناختی؟

محمدرضا فروزنده نویسنده: محمدرضا فروزنده
شنبه 13 اردیبهشت 1399
در مبانی شهر, شهر, یادداشت
A A
0


در باب تفکر مدرنیسم و ضربه‌هایی که به بدنۀ شهرها و مطالعات شهری وارد کرد چه بسیار افرادی که نوشتند و اکنون هم در فضای حقیقی و مجازی هر صفحه‌ای باز می‌کنیم، این واژه و مشتی گزاره‌های تقبیحی رخ ­نمایی می‌کند. هنگامۀ بررسی تاریخچۀ شهرهای ایرانی در این پارادایم فکری هم که با کمی مقدمه‌چینی، به نحوی پای رضاشاه باز می‌شود و همۀ قصورات و مدیریت‌های ناصواب را به گردن او می‌اندازیم؛ انگار نه انگار که اقدامات رضاشاه – که به هیچ روی منکر منش دیکتاتورمآبانۀ او نیستیم – شهری و غیرشهری، نه منویّات شخصی که اغلب، رؤیاهای افرادی بود که پیش از به قدرت رسیدن او مترصد انجام آن بودند. از راه‌آهن بگیریم که رؤیای «حاج میرزا حسین‌خان سپهسالار» در زمان ناصرالدّین شاه بود تا سواد‌آموزی اجباری (آموزش و پرورش) که از آرمان‌های «حاج میرزا حسن رشدیه» بود. بدیهی است که غرض نه تبرئه شخص رضاشاه، که بیان این پرسش است که نقش خود جامعه و تبعاً جامعۀ نخبه در این اقدامات چه بوده است؟ چرا همین نخبگان، هر پدیدۀ وارداتی را ارزشی افزوده پنداشتند و آن را محتومانه پذیرفتند؟ آیا حال که رویکرد‌های اقتدارگرایانه را ملامت می‌کنیم؛ به واقع از آن عبور کردیم؟ حال که اذعان داریم جامعه نخبۀ آن‌ دوره‌ها نمی‌توانست همۀ وجوه یک پدیده را در نظر گیرد؛ کنون قادر به شناخت آسیب‌ها است؟ 

یافتن «زیبا»تر یا آسیب زیبایی‌شناختی؟
تصویر 1: اغلب الگوهای تکرارشونده در جهان پیرامونی را ارزش افزوده می‌پنداریم؛ بی آن‌که متوجه تناقضات رخ‌داده باشیم. تناقض خود، امر زیبای پنداشته را نازیبا می‌سازد.

با ذکر مثالی، مقصود خود را روشن‌تر می‌کنم: یکی از واژگانی که حتی امروزه در سپهر معنایی نیز ورود کرده و مورد استعمال متخصصان شهری است، واژۀ «سبزینگی» است. در تعریف سرانه‌ها و ضوابط، مداخلات و … از مهندسان مشاور گرفته تا ذی‌نفوذان و مدیریت شهری از این واژه استفاده می‌کنند. مشخص نیست از کجا و از چه زمانی این لغت مورد استعمال  قرار گرفت. این واژه حتی در لغت‌نامه‌ها هم یافت نمی‌شود و سابقۀ دیرینی ندارد. در ادبیات علوم رستنی‌ها و کشاورزی هم که شاخص سبزینگی، به میزان رنگ سبزی که گیاه به خود می‌گیرد اطلاق می‌شود. حال سؤال اصلی این‌‌جاست که چه اتفاقی افتاد که این واژه، جای واژۀ «طبیعت» را در میان متخصصان شهری گرفت؟ مثال مذکور، به آسیبی اجتماعی و زیبایی‌شناختی باز می‌گردد که نه تنها گربیان جامعۀ امروز ما را گرفته که در میان جامعۀ نخبگان شهری هم رایج شده است. حال، اگر نگاهی به شهرهای ایران بیاندازیم، می‌توانیم ردّ این آسیب زیبایی‌شناختی را بر اندام‌های شهرهایمان مشاهده کنیم. همین نخبگان و با توسل به این واژه تلاش کردند ضوابطی تعریف کنند و به اصطلاح سرانۀ سبزینگی در شهرهایمان را افزایش دهند؛ این شد که هر قطعه زمینی علی‌الخصوص اگر بزرگراه‌ بود را چنان با چمن فرش کردند که در بهترین حالت می‌تواند یک قاب چند ثانیه‌ای از یک فیلم سینمایی باشد، چه رسد به آن‌که بنی بشری بخواهد این طبیعت(؟) را به قلمروی تجربۀ خویش درآورد. بازگردیم و پرسش کنیم که چرا این رخ‌داد را یک آسیب زیبایی‌شناختی می‌بینیم؟ می‌دانیم که «منظر شهری» بر سه عنصر اساسی استوار است: زیبایی، کارکرد و هویّت. هر متخصصی هم در حد و اندازه خویش تلاش نموده تا ابعاد این عناصر را گسترش دهد. همین‌طور به کرّات گفته شده است که در اغلب شهرهای ایران، ذخایر آبی و غالب اقلیم ایران، تکافوی این فرش منحوس سبز را نمی‌کند؛ که خودِ این گزاره به جنبه‌های اکولوژیک و به نوعی به عنصر «کارکرد» منظر شهری اشاره دارد. حال این مهم را بگذاریم کنار واژۀ «سبزینگی» رایج میان جامعه نخبگی که به مثابۀ یک ارزش افزوده پنداشته می‌شود؛ و یا جامعه‌ای که آن‌چه را طبیعت و زیبا می‌پندارد که سبز است و به هنگام فراغت، فوج‌فوج به آن سوی رشته‌کوهی می‌روند که گویا جزو طبیعت نیست. بماند که آمار بازدید از «کویر» در برابر «جنگل دوهزار» گویای همه‌چیز هست. در اینجا، با تناقضی رو‌به‌رو هستیم: «زیبایی‌شناسی» رایج در برابر اقتضائات «کارکردی» قرار می‌گیرد و این سبب می‌شود که ما آن را آسیب بنامیم؛ حال قریب به یک قرن است که جامعۀ نخبگان تلاش می‌کنند با کج و راست کردن خط آسمان یک خیابان، زیبایی خلق کنند و هم‌زمان رویکردهای اقتدارگرایانه را تقبیح کنند. پیش از انقلاب اسلامی را بسیار شماتت کردیم؛ بعد از انقلاب هم اگر ذره‌ای رویکرد‌های تکثرگرایانه را جذب کردیم، با اقدامات کنونی چون ضوابط نما و …، واپس‌گرایانه همه در حال دود شدن است. حال وظیفۀ پژوهشگر، جامعۀ نخبه و مدیریت شهری با این‌گونه پدیده‌ها چیست؟ باید هم‌چون قرن اخیر تلاش کنند بگویند زیباتر چیست یا اولویت آن است که آسیب‌های زیبایی‌شناختی را جستجو و درمان کنند؟ آیا مدیریت شهری و نخبگان، در یک قرن اخیر، سیاستی مبتنی بر یافتن تناقضات و آسیب‌های نگاه جامعه و خود اتخاذ کرده‌اند؟ آیا در کنار پرسش «زیبا چیست؟»، برنامه‌ای جهت رفع آسیب‌های زیبایی‌شناختی جامعه داشتیم؟

بیشتر بخوانید - Read More

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

برچسب ها: امر زیباجامعه نخبهسبزینگیطبیعت
نوشته قبلی

الگوی «میدان-معبر»، الگوی غالب توسعه شهر جدید در دوره رضاشاه و شکل‌گیری بافت میانیِ شیراز امروز

نوشته بعدی

سرداری که شهردار شد

محمدرضا فروزنده

محمدرضا فروزنده

پژوهشگر دکتری معماری منظر دانشگاه تهران

مطالب مرتبط - Related Post

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

یکشنبه 1 آبان 1401
حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

چهارشنبه 27 مهر 1401

نقش “تعریف از فضا” بر تحلیل “نحو فضا”

دیپلماسی فرهنگی خواهرخواندگی شهرهای ایران در روابط بین الملل

نقد نظام مدیریت ساخت‌وساز شهری تهران (3)

The Line،رویای بلندپروازانه فرار از مرگ

نوشته بعدی
سرداری که شهردار شد

سرداری که شهردار شد

از هم‌گسیختگی پیکره‌بندی فضایی در شهرسازی معاصر ایران

از هم‌گسیختگی پیکره‌بندی فضایی در شهرسازی معاصر ایران

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نظرآنلاین

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

Navigate Site

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ

Follow Us

بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم