در محافل سیاسی این روزها صحبت های ضد و نقیضی در مورد برنامه همکاری جامع بین ایران و چین مطرح است. برنامه ای که ریشه در بیانیه مشترک در خصوص ایجاد مشارکت جامع راهبردی بین ایران و چین سال 2016 دارد. بدون هیچ پیش قضاوت نسبت به این برنامه و سند راهبردی، لازم است تا مفاد آن تحلیل محتوا شده تا آنچه به عنوان استعداد قابل استفاده است مورد شناسایی قرار گیرد. این برنامه همکاری دارای 9 بند و 3 ضمیمه است که ابعاد و زوایای مختلفی دارد. جدول زیر نمایی از موضوعات مرتبط با گردشگری این برنامه همکاری است.
عنوان سند | زیر عنوان | شرح |
برنامه | ماموریت (سوم) | افزایش میزان اثرگذاری در حوزه های، فناوری و گردشگری |
زمینه های همکاری (چهارم) | گسترش همکاری ها در زمینه های حمل و نقل بزرگراهی، خط آهن و اتصالات آبی. | |
زمینه های همکاری (چهارم) | موضوع آموزش نیروی انسانی برای همکاری های گردشگری با زوایای علمی-آکادمیک و فن آوری | |
ضمیمه اول | اهداف اساسی | توسعه سرمایه گذاری در حوزه های مختلف اقتصادی اعم از نقت و…. خدمات و گردشگری. |
توسعه همکاری های گردشگری از جمله تشویق سرمایه گذاری و توسعه منابع و زیر ساخت های گردشگری | ||
ضمیمه دوم | توسعه سواحل مکران | مشارکت در ساخت شهرهای گردشگری |
زمینه های همکاری مالی، اقتصادی و تجاری | همکاری در زمینه گردشگری و میراث فرهنگی | |
ضمیمه سوم
| حمل و نقل و زیرساخت | تشویق سرمایه گذاری و تامین مالی در ساخت و توسعه فرودگاه ها. خرید محصولات هوایی تولید مشترک ایران و چین و در توسعه زنجیر تامین هوایی متشکل از شرکت های ایرانی |
جذب سرمایه های چینی در برقی کردن خطوط اصلی راه آهن ایران مانند خط آهن سریع السیر اصفهان-شیراز، تهران-مشهد و تهران تبریز و مشارکت در ساخت آزاد راه ها از جمله آزاد راه تهران-شمال | ||
علمی، فرهنگی، گردشگری و محیط زیست | همکاری در صنعت گردشگری با تمرکز بر توسعه زیر ساخت ها، تسهیل جذب گردشگران از دو کشور و.. | |
برپایی نمایشگاه ها اعزام هیات های تجاری بین طرفین با هدف شناسایی بازارهای اقتصادی و بازارهای صنایع دستی تامین مواد اولیه و تجهیزات تولید صنایع دستی | ||
اقدامات اجرایی میان/بلندمدت | توسعه جزایر منتخب با هدف ایجاد منطقه …. گردشگری | |
مشارکت و سرمایه گذاری در صنعت گردشگری و توسعه گردشگری در مسیر جاده ابریشم | ||
تقویت تبادلات و همکاریهای تحقیقاتی، آموزشی، برگزاری رویداد ها و فروش در زمینه صنایع دستی، گردشگری دریایی و حمل و نقل دریایی | ||
مرمت و احیای بناها و بافت های تاریخی و… |
چین دارای توانایی های بالای تکنولوژيک در سیستم حمل و نقل است و در این برنامه مقرر است به سرعت بخشی و توسعه تکنولوژيک صنعت حمل و نقل ریلی و هوایی ایران کمک رسانی کند. موضوعی که می تواند به گردشگری داخلی و خارجی در کنار هم کمک رسانی کند و می توان به عنوان راه نجات از حمل و نقل فرسوده و ناکارآمد فعلی مورد استفاده قرار داد.
همچنین استفاده از تجربیات ساخت شهر و توسعه شهرهای گردشگری و تاکید بر جزایر منتخب از جمله نقاط مثبتی است که در این برنامه به چشم می خورد. موضوعی که می تواند به شکل گیری مقاصد گردشگری منطقه ای و رونق گردشگری داخلی کمک رسانی کند.
در مورد بازارهای هدف گردشگری ایران نیز این برنامه پتانسیل بالایی دارد. موضوع تسهیل جذب گردشگری بین دو کشور از این زاویه که چین یکی از بزرگترین کشورهای گردشگر فرست است نیز جای توجه دارد.
آنچه مسلم است، برنامه و ضمائم حاضر دارای ابعاد مثبت و قابل بهره برداری است که در شرایط تحریمی هم به جذب سرمایه و هم به توسعه زیرساخت های مورد نیاز بخش گردشگری قابل استفاده است.
هر جهت گیری این سند نگاه راهبری مشخصی برای توسعه گردشگری ایران ندارد اما به عنوان یک فرصت خوب زیرساختی بایستی مورد استفاده هوشمندانه قرار گیرد. توسعه گردشگری ایران بایستی به صورت درون زا و از داخل صورت گیرد و هنر ایران در بهره برداری از این برنامه و ضمائم، هدایت و استفاده از قابلیت های چین برای رفع معایت زیرساختی است که در پوشش آن ناتوان بوده ایم.
اینکه ایران از این سند چگونه استفاده کند با اینکه این سند چه قابلیت هایی دارد دو بحث مجزا است. صنعت گردشگری ایران در حالی که به واسطه تحریم ها و ایام کرونا در بن بست خطرناکی قرار گرفته است و بیم آن می رود که متخصصان و افراد ارزشمند خود را به مرور از دست دهد، نیازمند تحرک و تزریق سرمایه و تحرک است. امید است ایران از آنچه این سند در خود دارد به خوبی استفاده کند و از تهدید موجود در صنعت گردشگری تولید فرصت کند.
این برنامه در بهترین حالت می تواند تامین کننده سرمایه و تکنولوژي مورد نیاز بخش گردشگری (زیرساخت و جذب گردشگری) باشد. اما از این نکته نباید غافل شد که راهبرد صحیح برای گردشگری ایران، توسعه گردشگری داخلی است و گردشگری خارجی بایستی در مسیر توسعه یافتگی بخش داخلی صورت گیرد. بنابراین باید مراقب بود تا برنامه توسعه مدنظر چین (توسعه راه ابریشم) که در سال های اخیر برای آن اقدامات زیادی کرده است، جهت گیری های آتی گردشگری ایران را متاثر نکند. هر چند این برنامه توسعه می تواند موجبات خیر و برکت در گردشگری ایران باشد، اما در اولویت راهبردی ایران نیست.
