پایگاه تحلیلی - خبری نظرآنلاین

رسانه راهبردی - انتقادی پژوهشکده نظر

نگاهی به وضعیت بازار امام اهواز

چکیده: تنوع کاربری، توجه به مبلمان، حفظ حریم، زیبایی بصری و نقاط مکث می تواند تمایل بیشتری در شهروندان برای حضور در بازار ایجاد نماید.

اگر این موضوع را پذیرفته ایم که از دیرباز بازار به عنوان قلب تپنده و هم پیوندترین عنصر شهر، نقش اساسی در جریان زندگی مردم یک شهر داشته است، حال این سوال مطرح می شود که چگونه در عصر حاضر بازارها در ایران تبدیل به یک محور تجاری صرف شده اند؟. تداوم حیات یک بازار به سرزنده نگه داشتن آن است و این موضوع زمانی میسر خواهد شد که کالبد فضا بتواند پذیرای زندگی شهری باشد. تجربه حضور در بازارهایی با پیشینه تاریخی مانند بازار اصفهان، کرمان، تبریز و … ما را با همراهی فضا و رویداد آشنا می کند. همراهی که جنس آن نه فقط مبادلات اقتصادی، بلکه بستری برای شکل گیری رویدادهای فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی است. اما بسیاری از شهرهایی که در دوره معاصر توسعه یافته و بازار مرکزی آنها در چند دهه گذشته رشد کرده است، نتوانسته اند مسیر بازار ایرانی را ادامه داده و راسته بازار تبدیل به یک محور که فقط دارای کاربری تجاری است شده است. یکی از مهمترین این بازارها، بازار امام (شاه سابق) اهواز است. احداث این بازار به زمان پهلوی اول برمی گردد و هم اکنون نیز جایگاه مهمی در برآورده کردن نیازهای ساکنین این شهر دارد. با وجود پتانســيل ها و نقاط قوت بالاى اين محور جهت تبديل به يك پياده راه فعال، وجود مشــكلاتى ســبب گرديده كه اين مکان در وضع موجود فقط نام بازار را يدك كشيده و فعاليت كاربران آن تنها محدود به خريد و عبورى سريع به خصوص در دو جانب محور شده است.

نگاهی به وضعیت بازار امام اهواز
تصویر 1: بازار امام خمینی اهواز

بازار معاصر و من جمله بازار امام اهواز موجودیتی صرفا اقتصادی دارد. یکی از دلایل نگاه اقتصادی به این فضا و محدود کردن آن به مکانی جهت داد و ستد، بهره بهرداری حداکثری از زمین جهت ایجاد کاربری تجاری است که خود قیمت گزافی دارد. این موضوع سبب شده که مدیران شهری چوب حراج به زمین ها و کاربری های عمومی زده و به تراکم کاربری تجاری بیفزایند. بدین ترتیب است که در این بازار عابر همیشه در حال حرکت یا خرید بوده و فضا امکانی برای بسترسازی تعامل و در نتیجه وقوع رویدادهای اجتماعی و فرهنگی را ندارد. هر چند که این بازار جایگاه مهمی را در استخوانبندی هسته مرکزی شهر دارد و به همین دلیل نیز میزان عبور و مرور عابرین آن زیاد بوده که منجر به جانمایی کاربری های مهم تجاری شده است، اما در قیاس با بازار سنتی که مجموعه ای از نقاط حرکت و مکث بوده (مانند چارسوق، سرا و تیمچه ها) که در آن تعاملات فردی و گروهی شکل می گیرد؛ فضایی همگن ،یکنواخت و بی روح به نظر می رسد.

دوگانه فضا – رویداد نکته مغفول مانده در عموم بازارهای معاصر است. این دوگانه صرفا با مبادله اقتصادی به ماندگاری نمی رسد، بلکه حضور، برخورد و تعامل است که موجب می شود یک فضای شهری پویا بماند. تنوع کاربری، توجه به مبلمان شهری، حفظ حریم، زیبایی و همخوانی بصری، تعریف نقاط مکث و سامان دهی فضاهای محدب می تواند شرایطی را در این بازار ایجاد نماید که شهروندان تمایل بیشتری برای حضور و برخورد  و در نتیجه وقوع رویداد در این فضای شهری داشته باشند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

محمد فرشیدی

محمد فرشیدی

پژوهشگر دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
میزان مطالعه مطلب