کوه بی بی شهربانو به عنوان یکی از مناظر فرهنگی تهران و شهر ری که نقش موثری در خوانش، هویت و ادراک شهروندان دارد، با مغفول ماندن در طرح های توسعه شهری تهران، اهمیت و جایگاه خود را از دست داده و از شهر دور مانده است. از آغاز فعالیت های کارخانه سیمان تهران نیز، دست خوش تغییرات ناهنجاری شده است که در راستای پدیده کوه خواری، این عناصر ارزشمند رو به نابودی هستند. چرا به این تضاد مفهومی بین منظر فرهنگی و منظر صنعتی شهر ری که سال هاست از آن می گذرد، توجهی نمی شود؟
شهر ری یکی از تمدن های پیش از آریایی، پایتخت سلسله اشکانیان و یکی از مهمترین شهرهای دوره ساسانی بوده است. بسیاری از آثار معماری ارزشمند بر فراز کوه های شهر باستانی ری بنا شده اند که این نشان دهنده جایگاه ویژه کوه در ساختار شهر های کهن است. کوه بی بی شهربانو در حاشیه غربی کوهستان کم ارتفاع جنوب شرقی تهران واقع شده است. روایات زیادی در باره بی بی شهر بانو وجود دراد اما آن چه مشخص است، اینست که کوه و بقعه بی بی شهربانو یکی از عناصر مهم منظر فرهنگی شهر ری به حساب می آید.
به گزارش همشهری، سال ۱۳۰۷ که کارخانه سیمان ری در امتداد این کوه تاسیس شد بر خلاف سایر همسایگانش به نابودی آن کمر همت بست و در طول ۴۸ سال فعالیت خود بخش قابل توجهی از قامت رشید کوه را بلعید. تاکید قانون بر موقت بودن برداشت از کوه بی‌بی شهربانو برای تولید سیمان، تنها دلخوشی اهالی ری و دوستداران میراث فرهنگی کشور بود، اما حتی با گذشت ۳۶ سال از تعطیلی این کارخانه سنت کوه خواری آن برجا مانده و در سایه سکوت و کم توجهی مسئولان این کوه عظیم به تلی از سیمان تبدیل می شود.
اثرات مخرب پدیده کوه خواری تنها در نابودی این کوه خلاصه نمی شود. لرزش ها و ارتعاش های مداومی که بر اثر انفجارهای کارخانه ها و معادن ایجاد می شود، دیوار بقعه بی بی شهربانو را در خطر آوار قرار داده، ساکنان آن با هر انفجار، وحشت و هراس زلزله ای چند ریشتری را تجربه می کنند و به دلیل دود و دم کارخانه سیمان و گرد و غبار کند و کاو کوه، ناراحتی های تنفسی و مشکلات قلبی از بیماری های شایع مردم این محله است. منظر طبیعی و فرهنگی همزمان در حال تخریب است.
توسعه شهر تهران، آن را به شهری بی برنامه تبدیل کرد و در نبود طرح ها و سیاست های مناسب توسعه، خسارات زیادی به عناصر طبیعی و فرهنگی منظر تهران وارد شد. سال هاست از پدیده کوه خواری و به غارت بردن منظر فرهنگی ری می گذرد. اما به نظر می رسد مسئولین با پاسخگو دانستن یکدیگر از زیر این بار مهم شانه خالی می کنند.
اداره حفاظت از محیط زیست شهرستان ری، وزارت صنعت و معدن را پاسخگو می داند و شهرداری از میراث فرهنگی جواب می خواهد. این واقعیت ناگوار و شکافی که بین منظر فرهنگی و منظر صنعتی شهر ری افتاده است، به دلیل جز‌ء نگری و ضعف نگرش علمی در حال پیشرفت است. نجات بی بی شهر بانو با رویکردی کل نگر و با استفاده از ظرفیت های منظرین آن ممکن می شود.
