بسته بندی تاق نصرت پاریس، هنر پنهان کردن، هنر آشکار ساختن

پروژه بسته بندی تاق نصرت پاریس

«کریستو و ژان کلود»: «هنر پنهان کردن، هنر آشکار ساختن»¹؛ ادای احترامی پس از مرگ در پاریس².

پروژه بسته بندی طاق نصرت (L’Arc de triomphe) پس از یک نمایش عمومی دو هفته ای (18 سپتامبر تا 3 اکتبر 2021) در حال باز شدن و برچیده شدن است. پارچه و طناب ها از مواد قابل بازیافت بوده و از بین خواهند رفت و تنها چیزی که باقی خواهد ماند عکس ها و خاطره آن خواهد بود. این موضوع دور از انتظار نیست. درواقع ایده طراحان، کریستو و ژان کلود همین بوده: «اثر هنری میرا»³.

«کریستو ولادیمیر ژاواشف»⁴ (1935-2020) بلغاری و همسرش «ژان کلود دونات دو گیبون»⁵ (1935-2009) بخش قابل توجهی از زندگی خود را صرف قانع کردن، چانه زنی و تأمین مالی پروژه های بزرگ اینستالیشن بحث برانگیزشان کردند. سال 1962 با بستن خیابان ویسکانتی در پاریس به وسیله «پرده ای آهنی» از بشکه های خالی نفت، بدون اخذ مجوز، حواس ها را سمت خود جلب کردند. این اینستالیشن یادآور دیوار برلین بود که یک سال پیش از آن، یک شبه در 13 اوت 1961 ساخته شد. آنها خیلی زود به این نتیجه رسیدند که باید در پاریس پروژه های بیشتری اجرا کنند. زیرا که پاریس نه شهری مذهبی، نه نظامی و نه تجاریست؛ بلکه شهر هنر و فرهنگ است.

خیلی زود، میل به سرمایه گذاری برای پروژه های بزرگ در فضاهای عمومی در آنها رشد کرد. در ابتدا تمام درخواست های آنها رد شدند. اما پروژه «بسته بندی تاق نصرت – پاریس 1961-2021»⁶ نشان می دهد که ایده آنها پس از 60 سال بار دیگر به رو می آید. در این میان در سال 1985 پروژه جنون شاعرانه، بسته بندی قدیمی ترین پل پاریس⁷ و ده سال بعد از آن بسته بندی بنای رایشتاک را انجام می دهند.

این پروژه ها تنها با فروش آثار کریستو تأمین مالی شده و هیچگونه سرمایه گذار خصوصی یا یارانه ای نداشته است. برای مثال پروژه رایشتاک 12 میلیون دلار هزینه برداشت، که از فروش طراحی ها و کلاژهای کریستو تأمین مالی شده است. به گفته ژان کلود آنها هیچ وقت نمی پذیرفتند که اسپانسر داشته باشند. چون می خواستند با آزادی تمام کار خود را انجام دهند و در واقع کل پروژه آنها درباره آزادی بوده است. او می گوید: «بودجه پروژه هایمان را از آن چیزی که می توانیم بفروشیم تأمین می کنیم».

اثر هنری میرا

کریستو خود درباره پروژه هایش می گوید: این پروژه ها نه می توانند خریده شوند و نه فروخته شوند؛ نه می توانند کنترل شوند و نه تجاری سازی شوند. تمام اینها ارزش لازم یک اثر است برای نشان دادن و فمیدن آزادی. به همین خاطر است که نباید مدت طولانی بماند و باید میرا باشد؛ زیرا که آزادی، دشمن تملک است و تملک برابر با دائمی بودن است. به همین دلیل است که ما خودمان هزینه پروژه هایمان را پرداخت می کنیم، زیرا تأمین مالی پروژه، تصمیم گیری در زیبایی شناسی آن است. اینها همه از ابتدا تا انتها مسئله زیبایی شناسی است.

میرایی کارکتر اصلی پروژه های اوست. کریستو و ژان کلو پذیرفته بودند که هنر نمی تواند وجود داشته باشد مگر در زمان خودش و تأثیر آن در زمان خودش خواهد بود. برای آنها همین که یک پروژه به واقعیت تبدیل می شد، تمام علاقه به انجام شدنش را از دست می داد.

آنها به نتیجه رسیده بودند، تنها یک نمایش دیداری نتیجه پروژه بوده و به محض رسیدن به این نقطه آنها به پروژه بعدی معطوف می شدند. کارکتر میرا و موقتی پروژه به آن یک ارزش بخصوص می دهد. اینکه بدانیم اثر در زمان محدود است. وقتی بدانیم که اثر در دو هفته ناپدید خواهد شد، با او برخورد دیگری خواهیم داشت. ما همه، در حال زیستن این اتفاقات میرا هستیم.

اثر کریستو و ژان کلود به مدت دو هفته به صورت رایگان برای عموم به نمایش درآمد. یکی از ایده های اصلی آنها بیرون آوردن اثر هنری از موزه و نمایش آن به همگان است. به طوری که هر کسی آن را ببیند، آن را لمس و با آن خاطره جمعی بسازد. اثر آنها اگرچه هنر میراست ولیکن اثر پاک نشدنی است؛ هیچگاه به مکان و تاریخ متصل نیست و تا ابد در خاطره جمعی زندگی خواهد کرد.

پی نوشت:

1. « Christo & Jeanne-Claude – L’art de cacher, l’art de dévoiler »
2.  این مطلب بر اساس مستندی به همین نام پخش شده از شبکه فرانسوی آرته، مشاهده میدانی نویسنده و گزارش روزنامه لوموند نگاشته شده است
3. https://www.lemonde.fr/culture/article/2021/10/03/christo-amp-jeanne-claude-l-art-de-cacher-l-art-de-devoiler-sur-arte-un-hommage-posthume-a-paris-la-ville-de-leurs-amours_6096972_3246.html
4.  Œuvre éphémère
5. Christo Vladimiroff Javacheff
6.  Jeanne-Claude Denat de Guillebon
7.  L’Arc de triomphe, Wrapped – Paris, 1961-2021
8.  Le Pont Neuf