ثبت جهانی اورامانات در اولویت سازمان میراث‌فرهنگی است که تنها منحصر به بافت معماری منطقه نمی‌شود و منظر فرهنگی این منطقه شامل هنر، صنایع دستی، آداب و رسوم، زبان کردی، البسه محلی و… نسبت به بخش معماری منطقه به مراتب دارای اهمیت بیشتری است. به گزارش نظرآنلاین محمدحسین طالبیان گفت: ثبت جهانی اورامانات بدون مشارکت مردم امکان‌پذیر نیست و نمای برخی از ساختمان‌های روستاهای منطقه اورامانات نیاز به همسان‌سازی دارد که اصلاح آن‌ها برای تکمیل پرونده اورامانات لازم و ضرری است.
معماری اورامانات کاملا با کوهستان انطباق یافته و متکی بر ساخت و ساز با استفاده از سنگ و بصورت خشکه چین است و خانه ها در روستاهای منطقه با توجه به شیب تند دامنه های صخره ای به صورت پلکانی ساخته شده است. خانه ها در اکثر موارد در دو طبقه ساخته شده و براساس معیشت فضاهای خانه ها با یکدیگر متفاوت است و خانه های افراد باغ دار، کشاورز، دامدار کمابیش با هم متفاوت است. در بسیاری از موارد طبقه همکف به محل نگهداری گله و انبار اختصاص دارد. فضای اصلی مسکونی در طبقه بالاتر واقع است و از بخش های مختلفی تشکیل می شود.
مردم منطقه معتقدند اورامانات تخت زمانی شهری بزرگ بوده و مرکزیتی خاص داشته به همین دلیل از آن به عنوان تخت یا مرکز حکومت ناحیه اورامان یاد می کرده اند. به غیر از وضعیت خاص روستا از نظر معماری، موقعیت چشمه های پرآب، مراسم خاص و آداب و رسوم و وجود مقبره و مسجد پیر شالیار و به ویژه جمعیت و تعداد سکنه قابل توجه آن نشانگر اهمیت منطقه از دوره های گذشته است.
