عجیب نیست که مورخان همیشه به وجه سیاست در تاریخ توجه دارند، چون هیچ چیزی مانند سیاست زندگی انسان را تغییر نمی‌دهد. (پوپر)
در دوران رضاشاه، حکومت مقتدر مرکزی بر خلاف حاکمیت ملوک‌الطوایفی دوره‌های قبل، پیروی تحولات زیربنایی، نظیر تحولات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و جمعیتی که از دوره قاجار آغاز گشته بود اقدام به ایجاد تغییرات بنیادین در حوزه‌های روبنایی نظیر شهر و نوسازی شهری نمود. ثبات سیاسی و میل به قدرت مستبد و حاکمیت یکپارچه، به عبارتی شکل‌گیری دولت شبه مدرن در دوره رضاشاه منجر به توسعه شهری و ایجاد ظرفیت‌های بصری مقتدرانه در شهر گشت. تمایل به اداره حکومت به صورت مرکزی به منظور تثبیت قدرت، بر پایه ارتش قدرتمند و بوروکراسی و تأسیس نهادهایی نظیر بلدیه در حوزه مدیریت شهری منجر به اقدامات حکومت‌محور در شهرها و قدرت گرفتن بلدیه البته نه با رویکردی شهروندمحور بلکه با رویکردی اقتدارگرایانه در سطح ملی شد.
اوایل قدرت گرفتن رضاشاه در شهر شیراز به واسطه اقدامات بلدیه گروهی از متمولین به شمال غرب محدوده خارج شهر (تحت عنوان شهر جدید) و به باغات نقل مکان کردند. در سیستم مدیریت شهری الگوی جدیدی تحت عنوان «شهر جدید» (خارج شهر) و «شهر قدیم» (داخل شهر) شکل می‌گیرد که منظر شهری را تحت تأثیر قرارداده و شهر رو به دوقطبی شدن می‌گذارد.
اقدامات توسعه‌ای حکومت نهاد، پیرو دو قطبی شدن شهر با ساخت الگوی «میدان- معبر» (سازمان فضایی حکوت نهاد) در قالب نوسازی در بافت قدیم با تخریب بخشی از بازار و تخریب محلات شهری (سازمان فضایی اجتماع نهاد) و در بافت جدید در قالب توسعه شهری با برهم زدن الگوی تقسیم ارگانیک باغات و مزارع، بدون نقشه قبلی و به عنوان یک الگوی استاندارد تا سال 1310 اعمال گردید؛ میادینی به قطر 60 -110 متر و خیابان‌های مستقیم‌الخط به عرض 8، 18، 26 و 30 متر (تصویر 1) ساخته شدند. پس از توسعه شبکه معابر و میادین (تصویر 2)، در 1312 نقشه محدوده شهر توسط مسیو مارکوف تهیه شده، و قانون احداث و توسعه معابر و خیابان‌ها به عنوان اولین قانون شهرسازی در ایران به تصویب می‌رسد. در واقع اقدامات در حوزه شکل‌گیری «میدان- معبر» قبل از شکل‌گیری قانون صورت گرفته، سپس قانون به عنوان سند توسعه و نوسازی به تصویب رسیده است.
شکل‌گیری معابر مستقیم‌الخط در طول بافت قدیم به صورت عمود برهم با عبور از میان بافت منسجم محلات و حرکت در میان کوچه‌ها و طاق و گذرهای قدیمی با عرض کم صورت گرفت. معابر با هندسه ارگانیک و ساخت میادین هندسی در محل برخورد معابر، جانمایی مغازه‌ها و دکان‌ها در لبه معابر و ایجاد نظام خطی اقتدرگرایانه در خیابان و ساختار هندسی میادین شهری و… از ویژگی‌های برنامه‌ریزی شهری این دوره است که بر سازمان فضایی و منظر شهر تأثیر بسزایی داشت.
