الگوی سنجش منظر، چه اهمیتی دارد و برای سنجش منظر باید دارای چه ویژگی های اختصاصی باشد؟
سنجش منظر شهری از موارد بسیار پراهمیت در نقد است. یک الگوی سیستماتیک و هدفمند سنجش منظر می تواند معیارها و شاخص های کنترل و نظارت منظر را تبیین کند. اگر وضعیت کنونی شهرهای ایران را محصول سیستم سنجش آن بدانیم، فقدان سیستم سنجش مناسب در آن کاملا واضح است. وجود این معیارهای سنجش در نظام آموزشی و از سوی دیگر در سطوح اجرایی الزامی هستند. نظام آموزشی، مهم ترین نشانه پویایی هر جامعه و از ارکان مهم پیشرفت آن به شمار می رود.
سنجش دانش تخصصی طراحی منظر شهری به شیوه واقع بینانه می تواند ضعف نهفته در سیستم آموزش طراحی را مشخص کند و ارتباط زنده تری بین محیط آموزش طراحی و جامعه شهری برقرار کند. از طرف دیگر چنانچه ابزار قضاوت و شاخص هایش در منظر شهری مشخص نباشد، سلایق و تفاسیر شخصی که اهداف پیشرفت و ارتقا کیفیت را دنبال نمی کنند وارد نقد می شوند و امکان سنجش تخصصی از بین می رود. بنابراین این معیارها و شاخص ها در سطوح مختلف آموزش طراحی، داوری و نقد طرح و مدیریت تصمیم گیری های منظر شهری و در نهایت ارتقا کیفیت طرح نقش به سزایی دارند.
منظر پدیده ای عینی-ذهنی است. یعنی عینیت و ذهنیت به صورت یک کل واحد و همزمان و جدایی ناپذیر می باشند. بنابراین شناخت معیارها و خصایص منظر وابسته به دو عامل است. عامل اول ویژگی‌های کالبدی فضا (عینی) است و عامل دوم درک افراد (ذهنی) است. هر چه بعد عینی فاکتورها شاخص‌تر می شود، فاکتور به سمت محور عملکردی است و هر چه بعد ذهنی فاکتور شاخص باشد، فاکتور در سمت معنایی قرار می گیرد. فاکتورهای معنایی که بعد ذهنی آن ها شاخص است به دو دسته مفاهیم ذهنی-تجسمی و ذهنی-درام تقسیم می شوند.
مفاهیم تجسمی یا کلاسیک مفاهیمی هستند که نیاز به تجربه قبلی ندارند و درک آن با مواجهه حسی با فیزیک و عینیت فضا صورت می گیرد. در مقابل مفاهیم درام مفاهیمی هستند که وابسته به زمان است و نیاز به تجربه قبلی دارند و درک معنای آن به کمک عقل و ایجاد ارتباط میان ادراکات پراکنده صورت می گیرد. آنچه به عنوان خاطره ذهنی در ذهن نمود پیدا می کند، نیاز به ماده و عینیتی در خارج دارد. اما این عینیت نیست که نقش آفرینی می کند بلکه عینیت ابزاری برای تداعی خاطره ذهنی است. بنابراین مفاهیم تجسمی قابل درک برای عموم هست و مفاهیم درام برای مخاطب خاص قابل تفسیر است. مفاهیم تجسمی فطری، طبیعی و وابسته به حس و عواطف هستند. اما مفاهیم درام از دسته آیتم های معنایی می باشند که وابسته به تجربه مخاطب و ترکیبی عقلانی می باشند.
الگوی سنجش منظر در صورتی ظرفیت هایی برای ارزیابی و تحلیل منظر دارد که بتواند هر دو بعد عینی و ذهنی منظر شهری را بررسی و ارزیابی کند. همچنین الگوی سنجش منظر برای سهولت استفاده متخصصین و کارشناسان باید الگوی واحدی باشد. الگویی که بتواند با روش های محاسباتی و اندازه گیری قابلیت محاسبه و سنجش منظر را داشته باشد. برای این منظور این الگوی واحد باید بتواند هر دو صورت فاکتورهای کمی و کیفی منظر را اعم از کمی، کیفی- تجسمی و کیفی- درام، به صورت کمی مبدل کرده و مورد مطالعه و سنجش قرار دهد.
