با توجه به نظارت ویژه شورای پنجم شهر تهران مبنی بر عدم انجام ساخت و سازهای غیر مجاز و بدون مجوز در مناطق برخوردار شهر تهران به ویژه منطقه یک، اما باز هم شاهد بروز این اتفاق در منطقه یک تهران در جوار امامزاده صالح(ع) با نام توسعه مسجد همت هستیم. به نظر می رسد که شهرداری منطقه یک بدون نظارت بر روند ساخت و سازهایی که در این منطقه ویژه در شهر تهران انجام می شود، بیشتر از آنکه تصمیم به مداخله و نظارت بر این روند داشته باشد؛ تمایل دارد تا چشمان خود را روی تخلفات ساختمانی در این محدوده ببندد.

میدان تجریش یکی از میادین قدیمی و البته شلوغ شهر تهران است. میدانی که در منطقۀ یک تهران به عنوان یکی از مناطق برخوردار پایتخت قرار گرفته است و هم‌جواری آن با امامزاده‌صالح(ع) باعث شده تا در بیشتر ساعات روز با ترافیک خودروها و شهروندانی که برای زیارت و یا خرید در این محدوده  تردد می‌کنند؛ روبه‌رو شود.

قرارگرفتن پایانۀ اتوبوسرانی درست روبه‌روی امامزاده‌صالح از یک‌سو و از سوی دیگر ساخت مجتمع‌های تجاری بزرگ بدون تأمین پارکینگ مورد‌نیاز آن باعث شده تا میدان تجریش و خیابان‌های اطراف این محدوده همیشه با ترافیک سنگین روبه‌رو شوند.

هرچند در سال‌های اخیر هرگونه ساخت‌وساز در این محدوده و در مجموع در منطقۀ یک تهران به دلیل استقبال سرمایه‌گذاران و مالکان زمین‌های بزرگ و باغات به یک تجارت پرسود تبدیل شده است، اما با ورود شورای پنجم شهر تهران مبنی بر کنترل و کاهش ساخت‌و‌سازهای تجاری در این محدوده سعی شد تا قدری امکان زندگی برای شهروندان قدیمی و ساکن در محله‌های این منطقه فراهم شود.

طرح توسعه حرم امامزاده صالح و بناهای تاریخی همجوار آن مانند مسجد همت یکی از طرح هایی بود که از سوی تولیت آستانه مقدس امامزاده دنبال می شد؛ اما به دلیل گران بودن املاک این محدوده عملا اجرای این طرح هم هزینه بر بود و هم مشمول زمان شد تا اینکه متولیان امر از انجام این طرح گذشتند.

این در حالی است که طرح ساماندهی اطراف امامزاده‌صالح و ایمن‌سازی آن با توجه به خاطرۀ تلخ سیل تهران در دهۀ ۶۰ که باعث شد تعدادی از شهروندان جان خود را از دست بدهند، منجر به ساماندهی رود دره های این محدوده در دستور کار شهرداری تهران و مهم‌تر از همه، شهرداری منطقه قرار بگیرد.

اما تراکم املاک این محدوده و از همه مهم‌تر تبدیل باغات بزرگ و املاک قدیمی واقع در حریم امامزاده به مجتمع‌های بزرگ تجاری نه تنها منجر به ساماندهی این محدوده نشد؛ بلکه ترافیک زیادی را به همراه خود به این محدوده آورد و عملاً زندگی ساکنان این محله قدیمی را دچار مشکل کرد.

اخیراً در جوار امامزاده صالح مسجد همت که به گفتۀ اهالی این منطقه، یکی از مساجد قدیمی محله محسوب می‌شود، با نصب داربست‌های آهنی به نظر می‌رسد که در نظر دارد تا بنای مسجد را توسعه دهد.

این اقدام هیأت امنای مسجد همت نه‌تنها باعث مسدود‌شدن معابر منتهی به امامزاده‌صالح شده است، بلکه بار ترافیکی را در ساعات اوج سفر در این محدوده افزایش داده است.

هر چند طرح ساماندهی مساجد و بناهای تاریخی و هویتی میدان تجریش که در کنار امامزاده قرار گرفته‌اند یکی از طرح‌هایی بود که شهرداری منطقه در نظر داشت با همکاری تولیت آستانۀ امامزاده صالح(ع) در این محدوده با تجمیع این بناها انجام دهد. اما از همان زمان این روش مورد انتقاد هیأت امنای مسجد همت قرار گرفت.

به گونه‌ای که داود روزبهانی از اعضای هیأت امنای مسجد همت، در سال گذشته در گفت‌و‌گو با خبرنگار همشهری محله دربارۀ حفظ هویت محلۀ تجریش بیان کرده بود: در حال حاضر تعداد محدودی از عناصر هویتی اطراف امامزاده صالح(ع) باقی مانده‌ است. یکی از این هویت‌ها مسجد همت است که ساختمان آن قدمتی حدود ۱۵۰ سال دارد و مسجد چند‌صد سال است در این مکان قرار گرفته است.

به گفتۀ وی؛ این مسجد به همت اهالی ساخته شده است. برای همین نام آن را مسجد همت گذاشته‌اند. اهالی برای حفظ هویت آن با چنگ‌ودندان تلاش می‌کنند. به‌علاوه مسجد همت یکی از مراکز و پایگاه‌های انقلابی بوده و افرادی مانند آیت‌الله ‌طالقانی و بروجردی و… به این مکان رفت‌وآمد می‌کرده‌اند.

روزبهانی یادآور شده بود: «آن‌طور که شنیده‌ایم قرار است مسجد همت و سایر هویت‌های باقی مانده در اطراف امامزاده به یک مجموعه واحد تبدیل شوند و در این تبدیلات، تغییراتی به وجود خواهد آمد. اهالی تجریش نگران این تغییرات و ازبین‌رفتن هویت محله هستند».

ساخت و ساز غیر مجاز با هدف حفظ هویت محله!

هر چند اهالی و هیأت امنای مسجد همت با اجرای طرح تجمیع بناهای تاریخی و با اصالت واقع در جوار امامزاده‌صالح مخالف بودند، اما به نظر می‌رسد که هیأت امنای این مسجد بدون اطلاع‌دادن به شهرداری منطقه و یا امور مساجد شمیرانات اقدام به این کار کرده‌اند.

اینکه شهرداری منطقه تا کنون نظارت جدی‌ای بر نحوۀ ساخت‌وساز و یا دریافت مجوزهای لازم توسط هیأت امنای مسجد همت نداشته است در جای خود قابل بررسی است اما سؤال اصلی این است که چگونه به نام توسعۀ مسجد به‌عنوان خانۀ خدا و مجل عبادت متولیان و هیأت امنای آن اقدام به ساخت‌و‌ساز در یک معبر عمومی کرده‌اند؟

اگر شهرداری منطقه اقدام به اعطای چنین مجوزی حتی به صورت شفاهی به هیأت امنای این مسجد کرده است، بر اساس چه قانون و اختیاراتی این کار را انجام داده است در حالی که تصاحب معبر عمومی برای ساخت و‌ساز برابر قانون شهرداری‌ها یک تخلف آشکار محسوب می‌شود.

پیگیری‌های خبرنگار تیتر شهر حکایت از آن دارد که دبیر شورایاری محلۀ تجریش اطلاعی از طرح توسعۀ مسجد همت نداشت. همچنین تماس‌هایی که با آقای قربانی یکی دیگر از اعضای هیأت امنای مسجد همت نیز انجام شد، جواب این سؤال را به آقای روزبهانی رئیس هیات امنای مسجد موکول کردند که تا این ساعت نتوانستیم با ایشان در این‌باره صحبت کنیم.

نکتۀ قابل تأمل این است که متولیان این مسجد روی داربست‌های آهنی ای که برای ساخت‌و‌ساز و توسعۀ آن به کار برده‌اند احادیثی از ائمۀ اطهار و بخش‌هایی از بیانات مقام معظم رهبری را به صورت بنرهای فرهنگی نصب کرده‌اند تا هم ساخت‌و‌سازی که در ضلع جنوبی امامزاده‌صالح در حال انجام است، مشخص نشود و هم لزوم توسعۀ مسجد را به‌عنوان خانۀ امن مسلمانان گوشزد کنند.

اما سؤال این است که آیا طرح توسعۀ یک مسجد تاریخی که اتفاقاً هویت محلۀ تجریش نیز به حساب می آید، با ورود به معبر عمومی و عدم دریافت مجوزهای لازم از شهرداری منطقۀ یک، اقدامی اسلامی محسوب می شود، یا این اقدام باعث خدشه‌وارد‌کردن به اعتقادات مردم می‌شود؟ از همه مهم‌تر اینکه چرا شهرداری منطقۀ یک درباره این طرح توسعه سکوت اختیار کرده است و صحبتی درباره مجاز و یا غیر مجاز بودن این ساخت و ساز نمی کند؟

مسألۀ مهم دیگر این است که اگر این ساخت‌وساز و طرح توسعه که حتی امور مساجد شمیرانات نیز از آن بی‌خبر است یک اقدام غیرقانونی باشد و در این صورت شهرداری منطقه برابر قوانین بالادستی بعد از ارجای پرونده تخلف مذکور به کمیسیون مادۀ ۱۰۰ مکلف‌به تخریب اضافه بنای ایجاد شده است؛ آیا این اقدام شهرداری تهران و منطقه، در آینده دستاویزی برای برخی از سودجویان با این تیتر که شهرداری تهران به خانه امن خدا و مسجد همت هتک حرمت کرده و این بنا را تخریب کرده؛ نمی شود؟ در این صورت برای اینکه شهرداری از خیر برچسب‌های اعتقادی‌ای که با اجرای حکم به وی زده می‌شود، آیا امکان دارد که از این تخلف آشکار چشم‌پوشی کند؟