• خانه
  • آرشیو
  • نویسندگان
دوشنبه 6 تیر 1401
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی معماری معماری اسلامی

نقدی بر طرح شماتیک مسجد النبی در کتاب باغ و منظر اسلامی

رضا کسروی توسط رضا کسروی
سه‌شنبه 24 خرداد 1401
در معماری اسلامی, معماری
A A
0

معماری مسجد النبی بر اساس مدارک و روایات تاریخی چگونه بوده است؟

 معرف الگوی عبادتگاه در عالم اسلام، پیامبر اکرم (ص) است. به بیان امروزی، طراح مسجد و ناظر و همکار ساخت آن خود رسول خدا است. در روایات اسلامی آمده است که ایشان خود خطی بر روی زمین به شکل مستطیل کشیدند و حد زمین را مشخص و زمین را به دو بخش؛ مکانی برای زیستن (خانه) و محلی برای عبادت تقسیم کردند. راگِلز1 نویسنده کتاب باغ و منظر اسلامی2 تصویری شماتیک از مسجد پیامبر و حضور درخت در حیاط آن به دست می­دهد که می توان بر اساس اسناد تاریخی و روایی درباره آن بحث کرد (تصویر1).

نقدی بر طرح شماتیک مسجد النبی در کتاب باغ و منظر اسلامی
تصویر 1: مسجد پیامبر در مدینه. منبع: تاریخ باغ و منظر. فریچایلد روگلز مستند به مدارک کتابخانه دانشگاه لیدن.

در خصوص بنای عبادتگاه، شاید مهمترین نکته، مخالفت پیامبر با پیشنهاد صحابه برای تزئین و مسقف کردن مسجد (با خشت و گل) باشد. ایشان در پاسخ صحابه می ­فرمایند: «من میل دارم مانند برادرم موسی سایه­بانی (عریش) داشته باشم». عریش از جنس چوبی است که در بادیه یافت می­ شده است. به کار نبردن آجر و خشت در ساخت سقف و استفاده از شاخ وبرگ نور و تهویه لازم را برای فضا فراهم می ساخت.

در این خصوص، بعضی از فقهای نامدار مانند شیخ طوسی چندان به کراهت سقف زدن و یا استحباب مکشوف بودن آن پایبند بوده اند که گفته اند: «کراهت سقف زدن حتی در موارد نیاز به آن نیز زایل نمی شود و در هوای بارانی ، به مسجد رفتن مورد تاکید نیست، زیرا در روایت است که وقتی زمین با باران خیس می شود نماز را در خانه بجای آورید».

بیشتر بخوانید

رتبه بندی ساختمان در سلیقه بازار

بازبینی مفهوم مکان و فضا در معماری

فارغ از مباحث فقهی، به نظر می رسد مسلمانان صدر اسلام در وهله اول به سادگی و دوری از تزیینات در ساخت مسجد (سازوار بودن خانه خدا و خانه خلق خدا) ملزم می­ شوند. رجوع به منابع فقهی از قبیل آنچه در بالا ذکر شد و تفسیر مجدد آن می تواند در زمینه نوآوری در طراحی مسجد به کار آید.

نظر می ­رسد به لحاظ کالبدی در تقسیم محوطه مسجد، مرز مشخصی بین بخش مسقف و حیاط مسجد پیامبر وجود ندارد و مانعی برای دید و حرکت بین دو بخش معماری و منظر متصور نیست، هرچند جهت قبله همواره حتی با توجه به تغییر سمت قبله در سال دوم هجری رو به دیوار، نه حیاط مسجد بوده است.

گذشته از کالبد مسجد پرسشی که می­ تواند در شناخت الگوی منظر مد نظر پیامبر کمک کند نظر ایشان درباره کاشت گیاه در حیاط مسجد است. درباره زمین مسجد پیامبر چند روایت در دست داریم. از جمله اینکه زمين مسجد النبي جایی بود که در آنجا خرما خشك مي‏كردند. بر اساس روایات تاریخی، باغی در مقابل مسجد پیامبر(صلی الله علیه وآله) وجود داشت و در آن چاهی بود به نام «حاء» که رسول خدا (ص) وارد آن باغ می شد و از آن چاه می نوشید.

روایت دیگر این است که در زمین مسجد قبر چند نفر از مشرکان، بناهایی مخروبه و چند درخت خرما وجود داشت که ایشان امر به جابجایی قبرها و قطع درختان کردند و پستی و بلندی های زمین را صاف نمودند. بدین ترتیب در الگوی مد نظر پیامبر، حیاط مسجد فاقد هرگونه درخت و احتمالا منبع آب بوده و این هردو، جایی خارج از محوطه مسجد جستجو می شده است.

از این رو طرحی که راگلز در کتاب باغ و منظر اسلامی از سقف و حیاط مسجد النبی ارائه می می کند نادرست می نماید. تاریخ باغسازی نشان می دهد که حتی تا چند قرن بعد، در حیاط مساجد درخت کاشته نمی شد3.

پی‌نوشت

  1. FAIRCHILD RUGGLES
  2. Islamic Gardens and Landscapes
  3. بعدها برای اولین بار در مسجد جامع کوردوبا و سپس برخی از دیگر نقاط عالم اسلام با توجیه وقف برای اداره مسجد، درخت مثمر کاشته شد.

 

برچسب ها: مسجدمعماریمنظر
نوشته قبلی

رویکرد های موازی در رشته شهرسازی

نوشته‌ی بعدی

کاستی نظریه نحو فضا در ارتباط با مولفه‌های محیطی

رضا کسروی

رضا کسروی

دکتری معماری منظر، طراح معماری در مهندسین مشاور

مطالب مرتبط - Related Post

رتبه بندی ساختمان: حلقه مفقوده ارتقاء سلیقه در بازار

رتبه بندی ساختمان در سلیقه بازار

پنج‌شنبه 12 خرداد 1401
بازبینی مفهوم مکان و فضا در معماری

بازبینی مفهوم مکان و فضا در معماری

دوشنبه 26 اردیبهشت 1401

ساختمان و معماری، از محصول تا فرآیند

معماری، معنا و روایت

نقد مفهوم هویت در معماری معاصر ایران

بازگشت به رویکردی گونه محور در معماری

نوشته‌ی بعدی
کاستی نظریه نحو فضا در ارتباط با مولفه های محیطی

کاستی نظریه نحو فضا در ارتباط با مولفه‌های محیطی

نقش نهاد راهبری و پایش طرح‌های توسعه در مدیریت شهری

نقش نهاد در پایش طرح های توسعه شهری

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب برگزیده

  • بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • مدرن چيست؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • رنگ های نمادین در هنر ایران

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • سکه های هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0

مطالب برتر

  • در جریان
  • دیدگاه‌ها
  • آخرین
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

یکشنبه 2 اسفند 1388
مدرن چيست؟

مدرن چيست؟

دوشنبه 13 مهر 1388
عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

دوشنبه 1 بهمن 1397
رنگ های نمادین در هنر ایران

رنگ های نمادین در هنر ایران

یکشنبه 11 خرداد 1399
نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

6
تقلید بدون ¬حجت در سیمای شهری

تقلید بدون ­حجت در سیمای شهری

2
گردشگری، سفری مقدس

گردشگری، سفری مقدس

2
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

2
قرائت منظر شهری

قرائت منظر شهری

یکشنبه 5 تیر 1401
با رخم متروپل بر منظر شهری آبادان چه باید کرد؟

با رخم متروپل بر منظر شهری آبادان چه باید کرد؟

چهارشنبه 1 تیر 1401
نقش نهاد راهبری و پایش طرح‌های توسعه در مدیریت شهری

نقش نهاد در پایش طرح های توسعه شهری

دوشنبه 30 خرداد 1401
کاستی نظریه نحو فضا در ارتباط با مولفه های محیطی

کاستی نظریه نحو فضا در ارتباط با مولفه‌های محیطی

پنج‌شنبه 26 خرداد 1401

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم