نکته‌ای که این روزها مدیریت این شهرها را با چالش روبرو کرده مساله تغییر مدیریتشان و ورود شهرداری‌ها برای اداره این شهرها در کنار توجه به این امر حتمی یعنی جا به جایی قدرت در این سکونتگاه‌هاست. بررسی چالش‌های پیش روی نظام درآمدی این شهرها و ارایه راهکارهای رویارویی با آنها به ویژه در مراحل نخست شکل گیری این شهرها از دیگر مواردی است که مدیران شهری را به چالش داشته است.

ساخت شهرهای جدید یکی از سه راهبردی بود که در اواخر دهه ۱۳۶۰ برای مقابله با خطر افزایش شدید جمعیت و به ویژه جمعیت شهری پیشنهاد شده بود؛ اما بررسی این پیشنهاد در حال حاضر ما را به این نتیجه می‌رساند که اهدف تاسیس این شهرها فراهم نشده است. اهدافی ازقبیل اداره وکنترل رشد سریع و نامنظم شهرهای بزرگ و جذب جمعیت مازادشان، فراهم کردن مسکن در حد استطاعت، ارایه فرصت های شغلی مناسب و کاهش مشکلات گریبانگیر شهرهای بزرگ از جمله ویرانی زمین‌های مرغوب با ایجاد این شهرها ممکن نشد.

به بیانی دیگر،شهرهای جدید نه تنها نتوانستند کیفیت متفاوتی از زندگی شهری را محقق سازند؛ بلکه بیم آن نیز می رود که خود به دلیل مدیریت ناکارآمد تبدیل به معضلات جدید در عرصه شهرنشینی و شهرسازی کشور تبدیل شود. این شهرها به آهستگی وارد مرحله‌ تازه‌ای از حیات خویش شده‌اند و آن انتقال قدرت و مسئولیت‌های مدیریتی از شرکت‌های عمران شهرهای جدید به شهرداری شهرهای جدید است که به حدالنصاب جمعیتی مورد نیاز برای استقرار شهرداری دست یافته‌اند.

همچنین حین ناکارآمدی و مشکلات مدیریتی جدید، مشکلات جدیدتری را نیز با خود به همراه خواهند آورد که از عمده ترین این چالش‌ها نظام درآمد و هزینه‌هایشان است.

نخستین نکته که در خصوص مدیریت شهرهای جدید در استان تهران به نظر می‌رسد درآمد سرانه کلی در بودجه این شهرها است که وضعیت چندان مناسبی نسبت به سایر شهرداری‌های استان تهران ندارند. شاخصی که وضعیت شهرهای جدید نسبت به آن سنجیده می شود میانه توزیع درآمد سرانه در بودجه شهرداری‌های استان است.

تحقیقات نشان می دهد که سرانه جمع درآمدهای عمومی بودجه شهرداری شهرهای جدید جز در شهر جدید اندیشه بیش از میانه درآمد سرانه شهرداری‌های استان است و در شهرهای پردیس و هشتگرد به ترتیب ۱٫۶ و ۱٫۷ برابر میانه توزیع است.

سرانه درآمد حاصل از عوارض عمومی از قبیل عوارض بر ساختمان ها و اراضی،عوارض بر ارتباطات و حمل و نقل و عوارض بر پروانه های کسب و ورزشی و خدماتی در شهر جدید پردیس و هشتگرد به ترتیب ۲٫۸ و ۳ برابر میانه توزیع درآمد سرانه داست.

سهم هریک از منابع درآمد و تامین اعتبار در بودجه شهرداری‌های شهرهای جدید در مقایسه با میانگین سهم درآمد هر طبقه در بودجه شهرداری شهرهای هم رده با آن شهرها را به خود اختصاص می دهد. سهم هریک از این منابع درآمدی و تامین اعتبار در بودجه شهرداری نشان از میزان اتکا شهرداری مورد نظر به آن منبع درآمدی دارد.

تحقیقات نشان می دهد در دو شهرجدید هشتگرد و پردیس منبع عمده اتکا درآمدهای ناشی از عوارض عمومی است که بیش از ۷۱ درصد از درآمد در نظر گرفته شده در بودجه این شهرداری در سال ۱۳۸۵ از این منبع تامین شده است. پس از آن اعانات و هدایا و دارایی هایی قرار دارند که این دو منبع بر روی هم بین ۸۹ تا ۹۰ درصد بودجه این شهرداری ها را تشکیل می دهند،هرچند که میزان اتکا در این دو شهر به اعانات و هدایا و دارایی ها نزدیک به میانگین سهم این منبع در بودجه شهرداری های استان است.

اما مقایسه سهم درآمدهای ناشی از عوارض عمومی نشان از تفاوت قابل ملاحظه میزان اتکا شهرداری های این دو شهر جدید با میانگین میزان اتکا بودجه کل شهرداری های استان بر این منبع دارد که حاکی از ظرفیت این شهرها در فعالیت های ساختمانی و شکل گیری محیط های مسکونی و تجاری نیمه تمام آنها است. همچنین این سهم منبع، در شهر جدید اندیشه نشان می دهد که تکمیل ظرفیت توسعه کالبدی شهرهای جدید می تواند تاثیر قابل ملاحظه ای بردرآمدهای شهرداری این شهر به طور عمده و با اختلاف بر درآمد کلی شهرداری شهر بگذارد.

به طوری که شهرداری این شهر به طور عمده وبا اختلاف قابل ملاحظه ای نسبت به شهرداری های استان بر اعانات و هدایا و دارایی ها متکی بوده است به طوری که۴۰ درصد از جمع درآمدهای عمومی بودجه سال ۱۳۸۵ شهرداری اندیشه در مقابل میانگین سهم این منبع در بودجه شهرداری های استان به میزان ۱۹٫۵ درصد از جمع درآمدهای عمومی است.

به طور کلی می توان گفت که یکی از چالش‌های پیش روی نظام‌های درآمدی شهرداری شهرهای جدید اطراف تهران، اتکا صرف به تعداد محدودی از منابع درآمدی که ناشی از فرایند افزایش پرشتاب توسعه کالبدی و پذیرش جمعیت در مراحل آغازین رشد این شهرها است که با نزدیک شدن این شهرها به ظرفیت های توسعه کالبدی شان این منابع فروکش خواهد کرد.

نکته دیگر احتمال روی آوردن این شهرداری ها به منابع سهل الوصول درآمدی ناپایدار است که به طور کلی با عدول از ضوابط کالبدی در نظر گرفته شده برای این شهرها همراه خواهد بود و این مساله به معنای انحراف از اهدافی است که سیاست های شهری به دنبال آن است. نکته پایانی در اختیار نداشتن بسیاری از تاسیساتی است که امکان درآمدزایی برای شهرداری‌ها را پدید می آورند چراکه این شهرها به طور کلی خوابگاهی هستند و بخش اعظمی از ساکنان آن در شهرهای اطراف دارای کسب و کار هستند.

به نقل از : سایت شاسا