نقدی بر پروژه کوه پارک مشهد

در دوره بیش از 2 سال گذشته که مدیریت شهر در دستان «محمدرضا کلایی» شهردار جوان مشهد بوده است، پروژه های متعدد عمرانی  بیش از پیش به چرخه اجرا درآمد. پروژه هایی مانند تقاطع های غیر همسطح متعدد در سطح شهر، ساخت پل چهار سطحی آزادگان، عریض کردن محورهای سواره و پروژه های خودرومحور دیگری که نام بردن از آنها از حوصله متن خارج است.و در سمت دیگر در جهت  جلب رضایت مطالبه گران اجتماعی شهر پیاده محور، پروژه هایی نمایشی و با عناوین فضاهای عمومی مردمی با هدف ایجاد برندینگ با نام گذاری های پیوسته و در جهت به یاد سپردن بیشتر شهروندان ساخته یا در دست ساخت بوده است.

پروژه هایی از قبیل بوم پارک در راستای ساماندهی کشف رود، رود پارک و کشت پارک در مسیل کانال چهل بازه، کوه پارک و کوهشار در ارتفاعات جنوبی شهر در دست احداث بوده اند. پروژه هایی که پیش از ساختشان، پیش ‌نمایش آنها در  تبلیغات شهری و صفحه های مجازی وابسته به مدیریت شهری مشهد با کپشن سورپرایز برای شهروندان به نمایش گذاشته شد. اگر چه نام‌ گذاری‌ های خوبی برای پروژه ها انتخاب شده، ولی مشکل در جای دیگری است.

در تابستان 1399، «کوه پارک» به عنوان جایگزینی برای کمربند جنوبی مشهد تعریف شد. ساخت کمربند جنوبی مشهد با هدف تسهیل محور سواره  در سال 1390 شروع شد و تا سال 1397 در یکی از فاز های اصلی پروژه به  پیشرفت 80 درصدی رسیده بود. ولی فریاد و اعتراض رسانه ها، محیط زیستی ها و مطالبه گران اجتماعی در جهت

جلوگیری از تخریب محیط بکر کوهستانی باعث شد که دادستان مشهد دستور به توقف ادامه ساخت این پروژه دهد. پس از آن شهرداری مشهد برای آنکه زیر ساخت ‌ها و فضای چندصد هکتار درختکاری را هدر ندهد، ایده ساخت کوه پارک را در این محیط پیشنهاد داد. ایده ای که می‌ توانست اقبال عمومی شهروندان را به همراه داشته باشد.   

با این حال  نگرانی ‌های بجا و قابل درک زیادی از سوی کارشناسان شهر و محیط زیست برای این پروژه وجود داشت. چراکه مطالعات درستی درباره این پروژه انجام نشده بود و به یک باره قرار شد یک اتوبان نیمه ساز تبدیل به پارک شود. با توجه به این که این ایده هیچ مطالعه زیر ساختی برای احداث کوه پارک وجود نداشت، نتیجه آن  اجرای تکه پاره  از ایده های متنوع غیر مرتبط و وصله پینه ای در کوه پارک شد. با توجه به عدم ایجاد مقیاس مناسب جهت تعریف یک پارک کوهستانی، کوه پارک تبدیل به مکانی جهت گردش خودرویی در یک اتوبان شد که در اطرافش چند عنصر و المان های شهری نصب شده است.

عدم سنخیت تفریح در یک فضای کوهستانی که غالباً به صورت کوهپیمایی و تدریجی است؛ در حضور گردش خودرویی، مسئله ای است که بیش از پیش تناقض حضور در محیط و تغییر ماهیت محدوده را نشان می‌دهد.

در نگاه اول شاید به نظر برسد پروژه هایی از این دست با دیدگاه هایی همچون توسعه فضاهای سبز کوهستانی و پیاده مدار در شهر باشد، ولی نکته مهم اینجاست که تا به امروز دغدغه مندان شهری هنوز اطمینان خاطر از توقف کامل پروژه کمربند جنوبی شهر ندارند و ممکن است این پروژه از سر گرفته شود و جایی که الان به عنوان کوه پارک شناخته می‌شود دیگر وجود خارجی نداشته باشد. چرا که در حال حاضر کوه پارک در طرح تفصیلی محدوده گنجانده نشده و تمام عناصر، مبلمان و دست اندازهای وسط اتوبان که در این محیط  به کارگرفته شده، عناصر موقت است. کلاف سردرگم کمربند جنوبی مشهد مسئله ای نیست که به این زودی ها قابل حل باشد.

در پایان باید گفت ایده پردازی و ساخت کوه پارک مشهد در ابتدا شاید تعریف درست به جای ساخت اتوبان در کمربند جنوبی باشد، ولی نحوه مداخله شهرداری مشهد، بدون هرگونه برنامه ریزی، امکان سنجی و شناسایی عوارض این محدوده کوهستانی، صورت پذیرفته است.

در تحلیل ریشه ای پروژه هایی از این دست باید گفت، مدیریت شهری با  اقدامات شتاب زده در سطوح مختلف مدیریت شهری، همواره با استفاده از ابزار رسانه سعی بر ایجاد موجی جهت رضایت شهروندان از مدیریت شهری فعلی را داشته است. مهم ترین اولویتش برای تعریف پروژه های شهری مشهد (در زبان نوشتاری شهردار در صفحه شخصی مجازی ایشان) به عنوان یک برند مورد نظر بوده است. مسئله ای که یک معضل اساسی در مدیریت کلان شهر مشهد محسوب می ‌شود.