• خانه
  • آرشیو
  • نویسندگان
چهارشنبه 8 تیر 1401
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی شهر مبانی شهر

آرمانشهر اسلامی، چرا و چگونه؟

نظر آنلاین توسط نظر آنلاین
پنج‌شنبه 8 اسفند 1398
در مبانی شهر, شهر, منتخب, یادداشت
A A
0

شهرها همیشه یک پدیدۀ زنده، پویا و معنادار در دنیا بوده‌اند و همانطور که در همه شهر‌ها از دوران باستان تاکنون شهرسازی دارای یک پس‌زمینه فکری و بر اساس یک ایدئولوژی بوده است، شهرسازی اسلامی هم از ابتدا و از مدینه النبی بر پایه یک ایدئولوژی، مکتب و آرمان شکل گرفته است.

وقتی در بررسی تاریخ شهرسازی در ایران، به دورۀ پهلوی دوم می‌رسیم، می‌بینیم که در این دوره به تدریج شهرسازی ملی‌گرایانه‌ای که پهلوی اول آغاز کرده بود، به شهرسازی شبه‌مدرنیستی غربی تبدیل شد. یعنی ما در دوره پهلوی دوم هم از آرمان‌های اسلامی و هم از آرمان‌های ملی‌گرایانه فاصله‌گرفتیم.

در آستانۀ انقلاب و بعد از آن، آرمانشهر اسلامی توسط رهبران انقلاب و کسانی همچون شریعتی و مطهری به جامعه معرفی شد، که تمام تصورشان این بود که ما بعد از انقلاب، توسط آرمانشهر اسلامی به الگو تبدیل خواهیم شد. اما در دهۀ شصت به دلایلی از شهرسازی ما ایدئولوژی‌زدایی شد و این سؤال مطرح شد که «چرا باید شهرسازی بر مبنای یک ایدئولوژی و بر اساس برخی ارزش‌ها باشد؟» و تدریجا این بحث به وجود آمد که شهرسازی یک امر جهان‌شمول، مکانیکی،کمی و اقتصادی است. بنابراین نتیجه گرفتیم دیگر به خودمان زحمت ندهیم که آرمان‌ها، ایده‌آل‌ها، عقاید و ارزش‌های کمال‌گرایانه را بجوییم. حاصل همچون تفکری طرح‌‌‌هایی مثل طرح نواب شد. از دهۀ شصت ما دیگر شهرسازی شبه‌مدرن غربی را رسماً پذیرفتیم و شهرسازی اسلامی به یک تفکر روشن‌فکرانه و یک شعار سیاسی که دیگر مطرح نبود تبدیل شد و به حاشیه رفت. نتیجه این تفکر طرح‌هایی مثل طرح میدان امام حسین و 17 شهریور شد که به عنوان پیاده‌راه و کپی کاملی از تفکرات روز آن زمان اروپا بود و یا طرح توسعۀ حرم رضوی که در آن مدیران شهری که حالا اختیار بیشتری در این حوزه پیدا کرده بودند و دیگر محدودیت‌های آن زمان را نداشتند، بافت اطراف حرم را نابود کردند.

بیشتر بخوانید

احیای فرهنگی هویتی بافت پیرامون حرم رضوی، چالش ها و راهکارها

نقش نهاد در پایش طرح های توسعه شهری

آرمانشهر اسلامی، چرا و چگونه؟

توسعۀ اطراف حرم باعث شد کسانی که پیرامون حرم زندگی می‌کردند و به اعتقاد من مانند حواریون بودند، مهاجرت کنند. این بافت را پاکسازی کردند و به جای آن هتل‌های شیکی ساختند که به حرم نزدیک باشد و توسط آن بتوانند تبلیغ کنند، هتل‌هایی که جای مجاوران را گرفت. نکتۀ جالب این بود که ایده‌های آرمانگرایانه از طریق طرح‌های معماری و شهرسازی به کلی تغییر کرد.

دهه نود نه تنها آرمانشهر اسلامی به کلی کنار گذاشته شد، بلکه شهرسازی مبتنی بر سرمایه‌داری لیبرال و غربی به شدت تقدیس، تبلیغ و روی آن کار شد. در طرح‌هایی مثل پالادیوم و ایران‌مال و باستی هیلز تمام آن آرمانشهر اسلامی کنار گذاشته شده و روش توسعه شهری غربی که مشخصا به جلوه‌های عدم تعادل محیطی منجر می‌شود جای آن را گرفت.

دلایل شکست نظری و عملی نظریۀ آرمانشهر اسلامی دهۀ شصت، احیا و تداوم شهرسازی شبه‌مدرن پهلوی به شکلی افراطی‌تر را این گونه بیان کرد:

1- گرایش به مسائل تخیلی

2- استفاده از احکام جزءنگر

3 – عدم توجه به یک نظریۀ کلی و کل‌نگر

4 – عدم توجه به پویایی شهر و نیندیشیدن روندی که مقطعی عمل نکند و بتواند خود را بازتولید کند

5 – عدم توجه به نیازهای روزمره شهر مثل ترافیک،کودکان کار، بافت قدیم و بافت جدید

شهرها نمی‌توانند بی‌نیاز از ایده‌پردازی و بسترسازی فکری باشند و نمی‌توان با جزئی‌نگری شهرسازی اسلامی را احیا کرد. بهره‌گیری از تفکرات پایۀ عرفانی و فلسفی اسلامی می‌تواند یک پایه و بنیاد قابل اتکا در این زمینه تلقی گردد. مقدمۀ تغییر بنیادین در شرایط موجود ایجاد تحول در زبان فضا و فضای زبان است، یعنی اگر زبان فضا و فضای زبان را حفظ کنیم و تغییر ندهیم نمی‌توانیم به آن تغییر و تحول دست پیدا کنیم.

این متن برگرفته از سخنرانی در همایش «اسلام و شهر؛ خوانش متفاوت از یک مفهوم» است.

برچسب ها: آرمانشهرایدئولوژیشهرسازی اسلامی
نوشته قبلی

شرط تحقق محله محوری، بازتعریف محله مدرن است.

نوشته‌ی بعدی

روستای نشلج؛ نیاسر کاشان

نظر آنلاین

نظر آنلاین

مطالب مرتبط - Related Post

احیای فرهنگی - هویتی بافت پیرامون حرم رضوی، چالش ها و راهکارها

احیای فرهنگی هویتی بافت پیرامون حرم رضوی، چالش ها و راهکارها

سه‌شنبه 7 تیر 1401
نقش نهاد راهبری و پایش طرح‌های توسعه در مدیریت شهری

نقش نهاد در پایش طرح های توسعه شهری

دوشنبه 30 خرداد 1401

کاستی نظریه نحو فضا در ارتباط با مولفه‌های محیطی

رویکرد های موازی در رشته شهرسازی

بهره برداری های شتابناک در پروژه های شهری

فساد در مدیریت شهری

نوشته‌ی بعدی
روستای نشلج؛ نیاسر کاشان

روستای نشلج؛ نیاسر کاشان

افزایش نرخ، طبیعی‌ترین خبر در موج مشروع گرانی

افزایش نرخ، طبیعی‌ترین خبر در موج مشروع گرانی

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب برگزیده

  • بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • مدرن چيست؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • رنگ های نمادین در هنر ایران

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • سکه های هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0

مطالب برتر

  • در جریان
  • دیدگاه‌ها
  • آخرین
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

یکشنبه 2 اسفند 1388
مدرن چيست؟

مدرن چيست؟

دوشنبه 13 مهر 1388
عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

دوشنبه 1 بهمن 1397
رنگ های نمادین در هنر ایران

رنگ های نمادین در هنر ایران

یکشنبه 11 خرداد 1399
نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

6
تقلید بدون ¬حجت در سیمای شهری

تقلید بدون ­حجت در سیمای شهری

2
گردشگری، سفری مقدس

گردشگری، سفری مقدس

2
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

2
احیای فرهنگی - هویتی بافت پیرامون حرم رضوی، چالش ها و راهکارها

احیای فرهنگی هویتی بافت پیرامون حرم رضوی، چالش ها و راهکارها

سه‌شنبه 7 تیر 1401
قرائت منظر شهری

قرائت منظر شهری

یکشنبه 5 تیر 1401
با رخم متروپل بر منظر شهری آبادان چه باید کرد؟

با زخم متروپل بر منظر شهری آبادان چه باید کرد؟

چهارشنبه 1 تیر 1401
نقش نهاد راهبری و پایش طرح‌های توسعه در مدیریت شهری

نقش نهاد در پایش طرح های توسعه شهری

دوشنبه 30 خرداد 1401

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم