روزهایی که با شیوع ویروس کرونا در حال سپری شدن هستند، همه دنیا را در امر مراقبت‌های فردی و بهداشتی به سیاست مراقبتی یکسانی سوق داده است. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های واگیردار، دستورالعمل‌هایی را برای کاهش ابتلای جامعه جهت محدود کردن شیوع «کوید ۱۹»، صادر کرده‌اند. پیرو این هدف، اپیدمیولوژیست‌ها در تلاشی برای کاهش چرخه انتقال بیماری، اصطلاح «فاصله اجتماعی» را پیشنهاد داده‌اند. با همگانی شدن این واژه گروه زیادی از صاحب‌نظران در حوزه‌های مختلف خواهان انتخاب اصطلاح دیگری برای اقدامات مراقبتی شده‌اند. «کورماک راسل»، عضو هیئت علمی پژوهشگاه توسعه جامعه مبتنی بر دارایی (ABCD) در دانشگاه شمال غربی، می‌گوید: «در شرایطی که فاصله اجتماعی یک نگرانی جدی است، توصیف دقیق آنچه ما از مردم می‌خواهیم بسیار مهم است. توصیه در خانه بمانید و از خانه خارج نشوید، از نظر مراقبت جسمی یک پیام اساسی است. اما برای خوب ماندن در این مدت ، افراد باید به طور جدی به دنبال راه‌هایی برای ماندگاری اجتماعی باشند. این یک پیام متفاوت از فاصله اجتماعی است». در ۲۰ مارس، سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که به طور رسمی زبان خود را در بیان فاصله اجتماعی تغییر می‌دهد. ماریا ون کرکوو، اپیدمیولوژیست WHO گفت: «ما در حال تغییر اصطلاح به فاصله فیزیکی هستیم، و این به این دلیل است که ما می‌خواهیم مردم همچنان در ارتباط باشند». پیرو این امر سنگاپور آنرا « فاصله ایمن» نامیده است و جمیل زاکی، روانشناس استنفورد نیز «دوری فیزیکی» یا «معاشرت از راه دور» را پیشنهاد می‌کند.

مفهوم فاصله فیزیکی

تشابه اصطلاح «فاصله اجتماعی» از نگاه اپیدمیولوژیست‌ها با مفهوم واقعی آن در نگاه تخصص‌های مختلفی چون جامعه‌شناسان، شهرسازان و منظری‌ها،.. مولد مفهومی متضاد در دو سطح عمومی و تخصصی جامعه است. شعار فاصله اجتماعی که امروز به دستوالعملی راهبردی در امر سلامت جامعه تبدیل شده، اصطلاحی است که اولین بار در سال ۱۹۲۵ توسط «بوگاردوس» مطرح شد. مفهوم آن در ابتدا، الگویی برای فاصله اجتماع در چرخه روابط نژادی بود. در گذر زمان این اصطلاح به مفهومی استعاره‌ای و ذهنی از روابط اجتماعی بدل شد. آنگونه که گئورک زیمل ایده فاصله اجتماعی را عامل معنادارشدن روابط و ارتقا کیفی کنش‌های اجتماعی می‌داند. اجتماع از زیربناهای اصلی و اساسی منظر شهری است و مفاهیم هویتی شهر را در دو مقیاس عین و ذهن تفسیر و معنادار می‌کند.

مفهوم فاصله اجتماعی

کمرنگ شدن نقش اجتماع، به عنوان بنیان مفهومی شهر، مفاهیم مدنی را کمرنگ، مشارکت اجتماعی را به حداقل رسانده و پیرو آن احساس تعلق به مکان و رضایت از آن به حداقل می‌رسد. نتیجه این تفکر، روبرو شدن با معضلات بی‌هویتی در شهرها به عنوان زیستگاه‌های مدنی خواهد بود. علتی که امروز به عنوان چالش مهم مدیریتی در خوانش بی‌هویتی شهرها و کلانشهرها مورد بحث و گفتگو است.

آنچه در اصطلاح فاصله اجتماعی در چرخه استفاده جامعه به کار گرفته شده، بیان نوعی مورفولوژی روابط اجتماعی است که مقصود آن فاصله هندسی در مقیاس مکانی جهت حضور افراد جامعه است. جوهر یک جامعه را اجتماع تشکیل می‌دهد و آنچه در حفظ سلامت جامعه قابل بررسی است فاصله فیزیکی اجتماع در ساختار فضایی شهر است نه فاصله اجتماعی آن. از طرفی، استفاده از اصطلاحی که مفاهیم خاصی را در هویت جامعه توضیح و تفسیر می‌کند در بیان هدف فاصله فیزیکی امری چالشی است؛ که نهادینه شدن آن به عنوان مفهومی سطحی و غیر واقعی از معنای آن، به تضاد معنایی مهمی در مطالعات اجتماعی پساکرونایی در دیسیپلین‌های مختلف تبدیل خواهد شد. از این حیث به کارگیری اصطلاح «فاصله فیزیکی» جایگزین مناسبت‌تری در پیام‌رسانی مراقب‌های بهداشتی جامعه، خواهد بود.

• Anderson, Jenny. (2020). Social distancing isn’t the right language for what Covid-19 asks of us. ۳ April, 2020,