• آرشیو
  • نویسندگان
شنبه 13 خرداد 1402
نظرآنلاین
پایگاه خبری - تحلیلی پژوهشکده نظر
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی منظر فضای جمعی

از بازار تا مال

حمیده ابرقویی‌فرد نویسنده: حمیده ابرقویی‌فرد
شنبه 20 اردیبهشت 1399
در فضای جمعی, منظر, یادداشت
A A
0

ویژگی‌های اصلی فضای عمومی، مالکیت همگانی، دسترسی و تعدد کاربری‌های قابل استفاده برای همه شهروندان است. امروزه یکی از آسیب‌هایی که فضاهای عمومی با آن روبرو هستند مسأله خصوصی‌سازی است که نقش اجتماعی فضاهای عمومی را مخدوش کرده و محرومیت اجتماعی از فضا را برای برخی از گروه‌ها و اقشار به همراه داشته است. در فضاهایی با کاربری اقتصادی این مسأله با نگاه سرمایه‌داری و کالاگونه به فضا دیده می‌شود که در آن، فضا، از مالکیت عموم خارج شده، امکانات آن انحصاری و دسترسی به آن نیز به نفع گروهی خاص مصادره شده است.
مقایسه میان اشکال متفاوت کاربری اقتصادی در شهرهای ایران در قرن اخیر –مال‌ها و بازارها- نمونه‌ای از تحول فضاهای عمومی و جمعی است. در تاریخ شهرهای ایرانی، بازارها از جمله فضاهای دموکراتیک بودند که بسیاری از رویدادهای اجتماعی نظیر اعتراضات نیز در آنها رخ می‌داد. به‌گونه‌ای که سیاحان مختلف از جمله مادام «کارلا سرنا» بازار تهران عهد ناصری را محل ملاقات، گردشگاه و وعده‌گاهی معرفی می‌کند که جای «بورس» و «مجلس» را یک جا گرفته و محل تجمع و اختلاط تمام طبقات مردم است. نقش ارتباطی، گذر بودن و اداره غیردولتی و نهادی، ارائه خدمات مختلف، رفع نیازهای فردی در بستری جمعی نقشی اجتماعی به این کاربری اقتصادی بخشیده و مالکیت، دسترسی و حق استفاده از امکانات و کاربری‌ها را تا حد زیادی در اختیار عموم جامعه قرار داده است.

از بازار تا مال
تصویر 1: مال‌ها و مراکز خرید، نمادی از خصوصی‌سازی فضای عمومی در عصر جدید هستند.

بازار به‌عنوان بستر شکل‌گیری فعالیت‌های مردمی شهر، با آغاز دوره مدرن و نفوذ تفکرات مدرنیستی در معماری و شهرسازی، دچار تغییرات اساسی شده‌ ‌است. تأسیس فروشگاه‌های زنجیره‌ای، مال‌ها و پاساژها نقطه‌ شروعی در زوال نقش اقتصادی و اجتماعی بازارها سنتی در زندگی روزمره مردم شد. ویژگی اصلی امروز مال‌ها، «ادعای شبیه‌سازی شهری» است. سازندگان نه تنها مغازه‌ها بلکه خدمات و فعالیت‌های تفریحی فراوان نیز تحت مدیریت مشترک آورده و سعی می‌کنند از امکانات تفریحی شهری مانند رستوران‌ها، هتل‌ها، سینماها، کافه‌ها و … استفاده کنند. اما این یک شیوه نامناسب در توسعه شهری است. ساختار اجتماعی و اقتصادی یک شهر واقعی که در یک دوره زمانی طولانی رشد کرده است به سادگی قابل کپی نیست و حال و هوای اجتماعی یک شهر نمی‌تواند بین دیوارهای یک مرکز تجاری ضبط شود.
وجه اجتماعی مال‌ها با وجود کاربری‌های متنوع تنها در امتداد اهدف اقتصادی عمل‌ می‌کنند که زیربنای توسعه و شکل‌گیری آنها در گام نخست بوده است. دسترسی به مال‌ها بر خلاف بازارها انحصاری شده و این فضاها دیگر جزئی از فضای گذر در زندگی روزمره افراد نیستند و دسترسی به آنها و استفاده از امکانات ارائه شده منحصر به گروه خاصی از جامعه است. این امر نتیجه انتقال قدرت برای مدیریت فضا از جامعه به بخش خصوصی و تجاری شدن فضا است؛ در نتیجه روند تحول شاخصه اجتماعی کاربری‌های تجاری در قرن اخیر اگرچه با افزایش کیفیت کالبدی، تنوع و جذابیت همراه بوده، اما در جهت اختصاصی‌سازی فضاهای عمومی حرکت کرده و به ضد خود تبدیل شده‌ است.

بیشتر بخوانید - Read More

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

باغ کوهنوردی

برچسب ها: بازارفضای جمعیفضای عمومیمالکاربری تجاری
نوشته قبلی

ارزیابی برند مسکن ارزان قیمت در شهر معاصر

نوشته بعدی

جولان سرمایه در شهر

حمیده ابرقویی‌فرد

حمیده ابرقویی‌فرد

پژوهشگر دکتری معماری منظر، دانشگاه تهران

مطالب مرتبط - Related Post

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

دوشنبه 25 مهر 1401
باغ کوهنوردی در بازمانده های منظر پساصنعتی دویسبورگ نورد1

باغ کوهنوردی

شنبه 23 مهر 1401

نقش “تعریف از فضا” بر تحلیل “نحو فضا”

بازنمایی منظر خوزستان در آرشیو شرکت نفت بریتانیا

منظر: «امرِ گشوده»

نقد نظام مدیریت ساخت‌وساز شهری تهران (3)

نوشته بعدی
جولان سرمایه در شهر

جولان سرمایه در شهر

حذف پارکینگ‌های حاشیه خیابان می‌تواند آلودگی هوا را کاهش دهد

حذف پارکینگ‌های حاشیه خیابان می‌تواند آلودگی هوا را کاهش دهد

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نظرآنلاین

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

Navigate Site

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ

Follow Us

بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم