با وجود قوانین طراحی معابر برای نابینایان و معلولین به چه علت همچنان شاهد پیاده روهای نامناسب برای آنها در سطح شهر هستیم؟
منظر شهری مطلوب از نگاه شهروندان منظری است که شبکه های شهری، اجتماعی، فرهنگی و ارتباطی آن برای همه شهروندان از کودکان و سالمندان و کم توانان و ناتوانان جسمی گرفته تا افراد معمولی و سالم و تندرست تعریف شده باشد و هیچ کس، با هیچ ویژگی خاصی خارج از آن قرار نگیرد. از سویی معلولان و نابینایان گروهی از شهروندان هستند که عدم مناسب سازی فضاهای شهری منجر به کمرنگ شدن حضورشان در جامعه شده است.
مساله نگریستن به معلولین و نابینایان و تغییر ساختار پیاده راه ها و خیابان ها در ایران نسبت به کشورهای پیشرفته متفاوت است. در شهرهای ایران در سال های اخیر با وجود اینکه کلیه وزارتخانه ها، سازمان ها، مؤسسات و شرکت های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی موظف اند در طراحی، تولید و احداث ساختمان ها و اماکن عمومی و معابر و وسایل خدماتی به نحوی عمل کنند که امکان دسترسی و بهره مندی از آنها برای افراد دارای معلولیت همچون سایر افراد فراهم شود و شهرداری ها مکلف اند صدور پروانه احداث و بازسازی و پایان کار برای تمامی ساختمان ها و اماکن با کاربری های عمومی را به شرط رعایت ضوابط و استانداردهای مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران و اصلاحات پس از آن در مورد دسترس پذیری افراد دارای معلولیت توسط مجری، مشروط کنند؛ آنچه در عمل اجرا می شود در بسیاری از موارد با قوانین مطابقت ندارد و یا به طور صحیح اجرا نشده است.
امروزه در پیاده روها استفاده از موزاییک های برجسته که علامت و راهنمایی برای عبور و هدایت حرکت نابینایان در سطح شهر هستند، رایج شده است و بسیاری از شهرداری ها در اجرای مجدد کفسازی ها از این مصالح استفاده می کنند. با این حال در بسیاری از موارد دیده می شود که در امتداد آنها جوی آب، ایستگاه اتوبوس، درب های فاضلاب، محل پارک خودرو و موتورسیکلت، مبلمان شهری و غیره قرار دارد و مسیر حرکت نابینایان را قطع می کند.
مسئولین شهرداری با اینکه نسبت به معلولین و نابینایان و همچنین ضوابط و معیارهای طراحی برای آنها شناخت دارند و در پیاده راه سازی پیمانکاران را ملزوم به رعایت و اجرای این ضوابط می کنند اما گویا نظارتی بر نحوه و چگونگی اجرای آن ندارند. این مساله در شهر همدان، در خیابان های متعددی نظیر خیابان جهان نما، بلوار بعثت، خیابان مهدیه، خیابان کولانج و غیره که از خیابان های اصلی شهر به شمار می آیند و عموما مملو از جمعیت هستند به وفور یافت می شود. با اینکه اکثر این پیاده روها در سال های اخیر تجدید کفسازی شده اند و در زمان اجرای آنها تمامی قوانین و ضوابط طراحی برای معلولین و نابینایان وجود داشته است، در آنها به درستی مناسب سازی پیاده روها صورت نگرفته و گویی نصاب و مجریان طرح نسبت به نوع و کاربری موزاییک ها و نحوه اجرای آن برای استفاده نابینایان اطلاعی نداشته اند و صرفا به منظور رفع مسئولیت در پیاده روها، آنها را نصب کرده اند.
از آنجایی که شهرداری همدان عنوان شهری شهروند محور را با خود به یدک می‌کشد، اما همچنان در ابتدایی‌ترین اصول طراحی در انطباق با عدالت اجتماعی دچار مشکل است و خبری از مناسب سازی شهر برای روشندلان و معلولان نیست. در بیشتر این پیاده راه ها صندلی‌ها و مبلمان شهری، دکه های روزنامه فروشی، بخشی از درختان موجود در پیاده رو، تابلوهای تبلیغاتی، بساط دستفروشان، تیر های چراغ برق و موانع آهنی در بخش پیاده راه نابینایان قرار گرفته اند و سد راهی برای آنها شده و آسیب های زیادی را در حین تردد برایشان به وجود آورده اند. آنچه که در این پیاده روها دغدغه مسئولین است برند شدن و نمایش دادن کلیات طرح است نه کارایی آن برای شهروندان. معمولا در بازسازی کفسازی معابر و پیاده روها نگرانی مسئولین صرفا تبدیل کردن خیابان به پیاده راه و یک دست کردن تابلوها و نمای ساختمان هاست و توجهی به مسایل زیر ساختی و بهره مندی تمامی شهروندان از شهر نمی کنند.
بژی
عالی