• آرشیو
  • نویسندگان
دوشنبه 10 بهمن 1401
نظرآنلاین
پایگاه خبری - تحلیلی پژوهشکده نظر
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی منظر

جایگاه منظرین حرم مطهر رضوی؛ دستاویز پروژه های سرمایه داری

مهدی حسین‌زاده نویسنده: مهدی حسین‌زاده
شنبه 21 فروردین 1400
در منظر, منظر آیینی
A A
0

حرم مطهر رضوی نیز یکی از نشانه های منظر شهر مشهد است. درک و احساسی که شهروندان با واسطه نمادها و نشانه ­های شهرشان در طول زمان زندگی خود پیدا می کنند و به واسطه آن شهر را تفسیر و فهم می کنند، منظر شهری آن شهر گفته می شود. هر شهر بنا بر ویژگی خاص پدیدآورنده اش و یا بر اساس ظرفیت های خاص طبیعی یا مصنوع سازنده اش شامل نمادها و نشانه هایی است که وجه یا ابعاد منظرین آن شهر را رقم می زنند. این نمادها و نشانه ها گاه عناصر طبیعی اند مانند کوه، رود و گاه عناصری مصنوع و انسان ساخت. 

بی تردید مهمترین و اصلی ترین عنصر منظرین و نماد شهر مشهد و به خصوص هسته مرکزی شهر، حرم مطهر امام رضا علیه السلام می باشد که دلیل و هسته اولیه شکل گیری شهر مشهد نیز بوده است. بر این مبنا ما می توانیم هر گونه مداخله در منظر شهر و محدوده را با این معیار سنجش و پایش کنیم: هر اقدام به میزانی که به ارتقای نقش این اصلی ترین عنصر منظر شهری و مهمترین نماد شهر صورت گیرد مداخله ای صحیح و به میزانی که نقش این عنصر را تضعیف نماید، به هر شکلی امری غلط و مضر در منظر شهری خواهد بود.

بیشتر بخوانید - Read More

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

باغ کوهنوردی

از مهمترین مواردی که بر جایگاه و نقش حرم مطهر در منظر شهر تاثیرگذار است، نقاط دید و چشم انداز های به سمت حرم مطهر است. اهمیت این امتدادهای بصری تا حدی است که گاها نظام رفتاری خاصی را خلق می کنند مانند آیین «سلام دادن به حضرت». مردم شهر از هر نقطه ای که به سمت حرم مطهر چشم انداز و ارتباط بصری پیدا می کند به سمت حرم مطهر درود و سلام می فرستند که این به آیین سلام دادن در بین مشهدی ها شهرت دارد.

این نقاط دید در واقع امر زیارت به عنوان ژنوم اصیل شهر را امتداد می دهد. تا جایی که گاه وجه تسمیه یک منطقه می شود. «تپه سلام» در واقع نام اولین بلندی در مسیر تشرف حرکت کاروان های از سمت جنوب شهر بوده است که برای نخستین بار امکان دیده شدن گنبد و سلام به حضرت را فراهم می کرده است.

جایگاه منظرین حرم مطهر رضوی؛ دستاویز پروژه های سرمایه داری
 تصویر 1: تحت الشعاع قرارگرفتن جایگاه نمادین و نشانه ای حرم مطهر. تصویرگری مصطفی شفیعی کدکنی، ۱۳۹۹

مداخلات پیرامون حرم مطهر رضوی

هر چند در بافت تاریخی و اصیل مشهد معدود نقاط چشم اندازی (به معنی دید مستقیم از بالا به سمت حرم) و محوری به حرم وجود داشت و عمده بهره بصری در درون بافت به دیدهای مکاشفه ای و ناگهانی از لابه لای کوچه ها و مسیر های منتهی به حرم مطهر رخ می داد، اما به تدریج از صفویه تا قاجار و به خصوص در دوره پهلوی دیدهای محوری و مستقیم رواج پیدا کرد.

با این وجود مداخلات صورت گرفته تا قبل از دوره معاصر (قبل از پهلوی) تا حد زیادی ناظر به نقش منظرین حرم مطهر صورت می ­پذیرفت تا اینکه از دوره پهلوی تا امروز به دلایل مختلف به تدریج شاهد مداخلات و اقداماتی در محدوده بافت پیرامونی حرم بوده ایم که نقش منظرین حرم مطهر را مورد خدشه قرار داده است. اوج این اقدامات در دو دهه اخیر به اسم طرح نوسازی و بهسازی بافت اطراف حرم اما با غلبه دیدگاه سرمایه داری و مادی بوده است، تا جایی که شاهد انسدادهای گوناگون در دیدهای منتهی به حرم مطهر و عدم توجه به جایگاه و نقش حرم مطهر بوده ایم.

بناهای عظیم و مرتفع در حریم حرم به دلیل تمایز شدیدی که در خط آسمان ایجاد می کنند،کارکرد نشانه ای و نمادین حرم مطهر را تحت الشعاع خود قرارداده اند که این امر نقش منظرین آن را دچار اختلال کرده است.

با غلبه دیدگاه سرمایه داری، مداخلات صورت گرفته طرح نوسازی و بهسازی با مسدود نمودن دیدها و امتدادهای بصری به سمت حرم (بواسطه ساخت و سازهای خارح از حد) که گاها در حافظه تاریخی شهروندان و زائران ثبت گردیده بود، موجب جدایی حرم از شهر شده و نقش و جایگاه آن که در ارتباط با شهر و بافت معنا دار بوده است را دچار اختلال می نماید.

اما آسیب مهمتر که از آن می توان با عنوان فاجعه نام برد، آنجاست که بواسطه این جدایی در کنار آسیب های فراوان اجتماعی، فرهنگی و… نظام معنایی بافت شهری در ارتباط با مهمترین عنصر منظر شهر برهم خورده که این امر به تدریج باعث کمرنگ شدن و به حاشیه رفتن نقش معنوی حرم مطهر خواهد شد.

برچسب ها: بافت پیرامون حرمطاشطرح نوسازی و بهسازیمشهد
نوشته قبلی

چالشهای رسیدن به شهر-بندرهای پایدار

نوشته بعدی

معنویت؛ نقطه مغفول گردشگری

مهدی حسین‌زاده

مهدی حسین‌زاده

پژوهشگر دکتری معماری منظر، دانشگاه تهران

مطالب مرتبط - Related Post

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

دوشنبه 25 مهر 1401
باغ کوهنوردی در بازمانده های منظر پساصنعتی دویسبورگ نورد1

باغ کوهنوردی

شنبه 23 مهر 1401

نقش “تعریف از فضا” بر تحلیل “نحو فضا”

بازنمایی منظر خوزستان در آرشیو شرکت نفت بریتانیا

منظر: «امرِ گشوده»

نقد نظام مدیریت ساخت‌وساز شهری تهران (3)

نوشته بعدی
معنویت؛ نقطه مغفول گردشگری

معنویت؛ نقطه مغفول گردشگری

نقدی بر تکرار اشتباه حصارکشی پیرامون تئاتر شهر

نقدی بر حصارکشی پیرامون تئاتر شهر؛ تکرار اشتباه

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب برگزیده

  • بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • مدرن چيست؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • رنگ های نمادین در هنر ایران

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • سکه های هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0

مطالب برتر

  • پربازدیدترین
  • پربحث ترین
  • آخرین مطالب
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

یکشنبه 2 اسفند 1388
مدرن چيست؟

مدرن چيست؟

دوشنبه 13 مهر 1388
عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

دوشنبه 1 بهمن 1397
رنگ های نمادین در هنر ایران

رنگ های نمادین در هنر ایران

یکشنبه 11 خرداد 1399
نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

7
زنان نامرئی و منظر شهری

زنان نامرئی و منظر شهری

3
زاینده‌رود؛ از تکوین تا تخریب تمدن

زاینده‌رود؛ از تکوین تا تخریب تمدن

3
تقلید بدون ¬حجت در سیمای شهری

تقلید بدون ­حجت در سیمای شهری

2
وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

وزارتخانه چند تکه: مسکنی که منتزع می شود

یکشنبه 1 آبان 1401
تأثیر روند رشد و توسعه بر ساختار شبکه اکولوژیکی شهری تهران

تأثیر روند توسعه بر ساختار شبکه اکولوژیکی شهری تهران

جمعه 29 مهر 1401
حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

حقوق مالکانه و اثر آن بر سرانه کاربریهای عمومی سطح شهر

چهارشنبه 27 مهر 1401
راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

راه، شریان حیات یا ابزار مداخله؟

دوشنبه 25 مهر 1401
نظرآنلاین

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

Navigate Site

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ

Follow Us

بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم