• خانه
  • آرشیو
  • نویسندگان
شنبه 7 خرداد 1401
  • ورود
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
نظرآنلاین
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی منظر منظر شهری

برداشت از پیشینه ­های باستانی، اسلامی و اروپایی در منظر شهرهای ایران طی قرن 14

امیر هاشمی‌زادگان توسط امیر هاشمی‌زادگان
سه‌شنبه 26 فروردین 1399
در منظر شهری, منتخب, منظر, یادداشت
A A
0

حسرتِ شکوه پیش از اسلام، به شکل­های مختلفی در منظر شهر­های ایران قرن 14 دیده­ می­ شود. تعداد بیشماری از تکرار­ و برداشت‏ از «پرسپولیس» و «کوروش» شاید بارزترین نشانِ چنین حسرت و تلاشی برای «احیای ذات خالص ایرانی» باشد. در این شیوۀ برداشت در راستای احیای هویت ایرانی، هر آنچه به صورت تقویمی متعلق به دوران باستان باشد به مثابه ذات ایرانی، قدرتمند و ارزشمند محسوب می ­شود. از‏این ‏رو، شیوه زندگی و نحوه آمیخته شدن با شهر (منظر) به برداشت از عناصر و روابطِ نابِ باستانی متمرکز است. یعنی تاریخ ایران اسلامی دورۀ­ طولانی انحطاط فرض می­ شود که به موجب آن ایران به ناگهان از شکوه­ش در جهان به طور برگشت ‏ناپذیری سقوط کرده است. در این شیوه، دستاوردهای بزرگ علمی و ادبی دوران اسلامی نادیده گرفته می ­شوند یا به عنوان بازپیرایی نبوغ پیشا اسلامی در لباس اسلامی تصور می­ شوند.

چنین نحوه برداشت و آمیخته شدنی با منظر در قالب تحولات اجتماعی و فرهنگی نسبتاً جدید، از زمان قاجار (1174-1304) آغاز شده؛ ولی از زمان پهلوی (1304-1357) است که به صورت یک ایدئولوژی در ساخت و سازهای دولتی و افراد نو کیسه نمود یافته. پس از آن این شیوه تا­کنون همچنان – شاید به شکل­های بی­ کیفیت ­تر و بازاری ­تری – جزو شیوه ­های محبوب است (1357-تاکنون). سربازان به صف‏ شده، شاهانی به تخت نشسته، گاو­های بالدار با سر انسان، فروهر، شیر، درخت سرو و ستون­های آپادانایی و نهایتا بزرگداشت فردوسی به عنوان حافظ دوران طلایی باستان در تمام اجزای منظر از ساختمان­ها و مبلمان شهری گرفته تا کسب و کارها، رستوران­ها، مد­ها و حتی فضای مجازی به عنوان هویت ایرانی ارائه می ­شوند.

برداشت از پیشینه ­های باستانی، اسلامی و اروپایی در منظر شهرهای ایران طی قرن 14

بیشتر بخوانید

تاثیرات صنعت نفت در شهرهای ایران

احیای تکنوکرات قنوات

درواقع این شیوه برداشت یکی از نمود­هایِ رفتاریِ همچنان غالبی می ­باشد که برای تسکینِ دردِ مواجهه با اروپایی ظاهرا پیشرفته­ تر، از ابتدای قرن 14 در ایران متولد شده است. چشیدن زور نظامی و ارتباطی اروپایی­ها در جنگ ایران و روس برای نخستین بار در زمان قاجار بود که حسرت شکوه و نیاز به هویت و قدرت ملی و فکری برای اصلاح امور در قرن 14 را شکل داد. این شیوه را می ­توان فرایند پییچده ‏ای از گزینش و بومی­ سازیِ ایدۀ حذف قرون وسطی و برداشت از یونان در اروپا توسط اندیشمندان زمان پهلوی متناسب با نیازهای خود دانست. شیوه ­ای که برای فهم ­پذیریِ سادۀ آن برای همه در قالب ایدئولوژی تدوین، و جزوِ جدا نشدنی آموزش و به تبع فهم ایرانیان از تاریخ شد. امروز چنین برداشت­هایی مساوی با نوعی میهن ­دوستی قطعی تصور می‏ شود. اما چرا این شیوه برداشت در قرن 14 نمی­ تواند برای رویارو شدن با مشکلات پیش ­روی هویت شهرهای ایران مناسب باشد؟

به نظر می­ رسد چون باستان ­گرایی دچار خیال است. یعنی با ایدۀ بازگشتن به ذات ایرانی به صورت تقویمی در باستان، ایران را از واقعیت تجربی­ اش جدا می­ کند. اگر واقعیت تجربی ایران به مثابه یک امر انضمامی و عینی – ذهنی و نه خیالی دیده شود، اکثریت ایرانیان دست­ کم پیشینه مسلمانی دارند و در طول قرن­ها با انبوهی از مفاهیم دینی، فرهنگی و اداری آن پدید آمده ­اند. از ­این­ رو برگشتن به یک امر ناب و خالص که در باستان­ گرایی ستایش می­ شود، تنها با یک اجتماع خیالی سروکار دارد و نه منظری انضمامی. درنتیجه، نقدِ این شیوۀ برداشت نه از بابتِ سطحِ پایین یا ناقص در تکرار یا برداشت از باستان – که البته از جنبه روش‏ شناسی تحقیق برای تعریف برداشت مناسب از پیشینه ضروری است – بلکه از این جهت طرح می ­شود که در کلیتِ مفهومی ­اش به واسطه خیالی شدن، واقعیتِ انضمامی یا «بدن» ندارد.

* در نوشتن این یادداشت از نظریه مطرح شده در کتاب «پیدایش ناسیونالیسم ایرانی، نژاد و سیاست بی­جاساز» نوشته «رضا ضیا ابراهیمی» ترجمۀ حسن افشار در نشر مرکز استفاده شده است.

برچسب ها: پیشینهشهرهای ایرانمنظر شهری
نوشته قبلی

ظرفیت‌های مکانی بالکن‌

نوشته‌ی بعدی

حذف مرکز شهر؛ از الگوی اروپایی تا برنامه راهبردی آمریکایی

امیر هاشمی‌زادگان

امیر هاشمی‌زادگان

دکتری معماری منظر، دانشگاه تهران

مطالب مرتبط - Related Post

تاثیرات صنعت نفت در شهرهای ایران

تاثیرات صنعت نفت در شهرهای ایران

چهارشنبه 4 خرداد 1401
احیای تکنوکرات قنوات و زوال ارزش های معنایی منظر شهری تهران

احیای تکنوکرات قنوات

شنبه 31 اردیبهشت 1401

بحران های سرزمینی از دیدگاه منظر

تصمیم‌ گیری برای اقدام در منظر

معضل قاچاق، تهدیدی برای منظر راه

جای خالی پروژه های واقعی در برنامه های درسی معماری منظر دانشگاه های ایران

نوشته‌ی بعدی
حذف مرکز شهر؛ از الگوی اروپایی تا برنامه راهبردی آمریکایی

حذف مرکز شهر؛ از الگوی اروپایی تا برنامه راهبردی آمریکایی

هر میدان، یک مجسمه؟!

هر میدان، یک مجسمه؟!

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب برگزیده

  • بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • مدرن چيست؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • رنگ های نمادین در هنر ایران

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0
  • سکه های هخامنشی

    0 اشتراک ها
    اشتراک گذاری 0 توئیت 0

مطالب برتر

  • در جریان
  • دیدگاه‌ها
  • آخرین
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

یکشنبه 2 اسفند 1388
مدرن چيست؟

مدرن چيست؟

دوشنبه 13 مهر 1388
عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

عوارض شهرداری چیست و انواع آن کدامند؟

دوشنبه 1 بهمن 1397
رنگ های نمادین در هنر ایران

رنگ های نمادین در هنر ایران

یکشنبه 11 خرداد 1399
نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

نقدی بر شیوه اجرای تبصره 3 ماده 9 قانون حدنگار

6
تقلید بدون ¬حجت در سیمای شهری

تقلید بدون ­حجت در سیمای شهری

2
گردشگری، سفری مقدس

گردشگری، سفری مقدس

2
بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

بررسی آرامگاه ها و آئین تدفین در زمان هخامنشی

2
طرح محله اسلامی: بیم ها و امیدها

طرح محله اسلامی: بیم ها و امیدها

جمعه 6 خرداد 1401
تاثیرات صنعت نفت در شهرهای ایران

تاثیرات صنعت نفت در شهرهای ایران

چهارشنبه 4 خرداد 1401
استقبال از بیان های جدید هنر در دنیای مجازی و انزوای هنرهای سنتی

بیان های جدید هنر در دنیای مجازی

دوشنبه 2 خرداد 1401
احیای تکنوکرات قنوات و زوال ارزش های معنایی منظر شهری تهران

احیای تکنوکرات قنوات

شنبه 31 اردیبهشت 1401

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

  • پژوهشکده نظر
  • باغ نظر
  • منظر
  • هنر و تمدن شرق
  • گردشگری و فرهنگ
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • صفحه اصلی
  • هنر
    • باستان شناسی
    • مدرنیته و هنر مدرن
    • نقد هنر
    • نقوش و تزئینات
    • نگارگری
    • هنر باستان
    • هنر معاصر
  • منظر
    • منظر شهری
    • سازمان فضایی شهر
    • باغ
    • مبانی نظری منظر
    • منظر طبیعی
    • منظر و جامعه
    • منظر راه
  • معماری
    • مسکن
    • مبانی نظری معماری
    • معماری معاصر
    • معماران
  • شهر
    • برنامه ریزی و مدیریت شهر
    • مبانی شهر
    • نوسازی شهری
    • مرمت شهری
  • محیط
    • مدیریت آب
  • گردشگری
  • نظرگاه
  • تماس با ما

کپی رایت 1397-1400؛ کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پژوهشکده نظر است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم