مبانی نظری معماری

شناخت و درک میراث سنتی در طول دوره های دانشگاهی به طور سیستماتیک و اساسی مورد توجه قرار نمی گیرد و موجب عدم پیوستگی در معماری معاصر با گذشته شده است.

در جهان غرب، جهان سکولار، در خارج از کلیسا قرار دارد. فقط فضای داخلی بنا مقدس است. اما در ژاپن هم خود ساختار و هم محیط طبیعی آن قلمروی الهی تلقی می‌شوند.

تنها نمادی که می‌توان از آن به عنوان نماد قدرت در معماری بعد از انقلاب یاد کرد، ساختمان نیمه‌کارۀ مصلای تهران است؛ بنایی عظیم با ویژگی‌های ایرانی و اسلامی.

بی‌نظمی رویه‌های قانونی در سال‌های پس از انقلاب اسلامی از یک سو و پرهیز حاکمیت از وضع قوانین شکل‌دهنده، موجب بروز دو صفت مهم در معماری امروز ایران گردید.

اصرار بر ثبات در مفهوم هویت، در حالی‌که هر لحظه در حال خلق هویت جدیدی هستیم، به اندازۀ ایستادن زمان از حرکت (حداقل در این جهان) مضحک به‌نظر می‌رسد.

توهمِ «یافتن هویت در اصول ثابت گذشته» روی دیگر توهمِ «رهایی از دام هویت با دانش روز» است. باید در «وضعیت سومی» قرار گرفت که حتما بی‌طرف نیست.

وقتی ارزش‌های سنتی کمرنگ می شوند، مردم در شناخت معماری باهویت سردرگم شده و سوداگران چارۀ کار خود را در مدگرایی و تقلید‌ ناشیانه از نمونه‌های غربی می‌دانند.

شاید مهم‌ترین خصوصیت دانشکده‌های معماری در جهان از بدو پیدایش آن‌ها، مسئلۀ «نگرش» و در واقع نوع تفکر این مراکز بوده است که طبعاً براساس نوع تفکر و نگرش پایه‌گذاران و استادان معماری گردانندۀ آن‌ها شکل گرفته و برنامه‌ریزی‌های آموزشی آن‌ها هم براساس همین «نوع تفکر» انجام می‌گیرد. دانشکده‌های ما هیچ یک مدارس تفکر نیستند و تا زمانی که نباشند، هیچ پیشرفت جدی و عمیقی در وضعیت معماری کشور حاصل نمی‌شود. ویژگی اصلی این مدارس تفکر، اول این است که به‌طور مستمر با استفاده از نخبگان و خبرگان، به پژوهش، بحث و تولید اندیشه بپردازند. این اندیشه‌ها باید پرداخته و مکتوب شوند تا عکس‌العمل و برخورد دیگر صاحب‌نظران معمار دربارۀ آن‌ها عنوان شود. با تداوم چنین حرکتی توسط این مدارس تفکر، می‌توان انتظار رشد و پویایی در عرصۀ معماری را داشت. دوم آنکه این مدارس تفکر باید حتماً مستقل و فراتر از دولت‌ها و سیاست قدرت‌های حاکم عمل کنند. تنها زمانی‌که مدارس معماری ما تبدیل به چنین مدارس تفکر اندیشمند و پویایی شوند، می‌توانند درمورد تمام اتفاقات کوچک و بزرگ جاری در معماری کشور، با قدرت و تأثیر فراوان اعلام نظر کرده و انجام نظر خود را پیگیری کنند. از این رو است که تا زمانی‌که مدارس معماری ما به چنین مراکزی...